Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà I, ãë. 27

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Â. Ì. Ñìèðèíà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

27. (1) Íî íåäî­ëîã áûë ìèð ñ Àëü­áîé. Íåäî­âîëü­ñòâî ÷åð­íè, ðàç­äðà­æåí­íîé òåì, ÷òî ñóäü­áà ãîñóäàð­ñòâà áûëà âðó­÷å­íà òðåì âîè­íàì, ñìó­òè­ëî ñóåò­íûé óì äèê­òà­òî­ðà, è, ïîñêîëü­êó, äåé­ñò­âóÿ ïðÿ­ìî, îí íè÷å­ãî íå âûãà­äàë, Ìåò­òèé ïðè­íÿë­ñÿ áåñ­÷åñò­íû­ìè óõèù­ðå­íè­ÿ­ìè äîìî­ãàòü­ñÿ ïðåæ­íå­ãî ðàñ­ïî­ëî­æå­íèÿ ñîîòå­÷å­ñò­âåí­íè­êîâ. (2) Êàê ïðåæ­äå, â âîåí­íîå âðå­ìÿ, îí èñêàë ìèðà, òàê òåïåðü, â ìèð­íîå, èùåò âîé­íû, è, ñîçíà­âàÿ, ÷òî áîå­âî­ãî äóõà ó åãî ñîãðàæ­äàí áîëü­øå, ÷åì ñèë, îí ê ïðÿ­ìîé è îòêðû­òîé âîéíå ïîä­ñòðå­êà­åò äðó­ãèå íàðî­äû, ñâî­å­ìó æå îñòàâ­ëÿ­åò ïðè­êðû­òîå âèäè­ìî­ñòüþ ñîþ­çà ïðå­äà­òåëü­ñòâî. (3) Ôèäå­íÿíå, æèòå­ëè ðèì­ñêî­ãî ïîñå­ëå­íèÿ, äàëè ñêëî­íèòü ñåáÿ ê âîéíå ñ Ðèìîì, ïîëó­÷èâ îò àëü­áàí­öåâ îáå­ùà­íèå ïåðåé­òè íà èõ ñòî­ðî­íó. Âîé­äÿ â ñîãëà­øå­íèå ñ âåé­ÿ­íà­ìè, îíè âçÿ­ëèñü çà îðó­æèå. (4) Êîãäà ôèäå­íÿíå îòïà­ëè, Òóëë, âûçâàâ Ìåò­òèÿ è åãî âîé­ñêî èç Àëü­áû, ïîâåë èõ íà âðà­ãà. Ïåðåé­äÿ Àíèåí, îí ðàç­áèë ëàãåðü ïðè ñëè­ÿ­íèè ðåê. Ìåæ­äó ýòèì ìåñòîì è Ôèäå­íà­ìè ïåðå­øëî Òèáð âîé­ñêî âåé­ÿí. (5) Îíè â áîå­âîì ñòðîþ íå îòäà­ëè­ëèñü îò ðåêè, çàíè­ìàÿ ïðà­âîå êðû­ëî; íà ëåâîì, áëè­æå ê ãîðàì, ðàñ­ïî­ëî­æè­ëèñü ôèäå­íÿíå. Ïðî­òèâ âåé­ÿí Òóëë âûñòðî­èë ñâî­èõ, à àëü­áàí­öåâ ðàç­ìå­ñòèë ïðî­òèâ ëåãè­î­íà ôèäå­íÿí. Õðàá­ðî­ñòè ó àëü­áàí­ñêî­ãî ïîë­êî­âî­ä­öà áûëî íå áîëü­øå, ÷åì âåð­íî­ñòè. Íå îòâà­æè­âà­ÿñü íè îñòàòü­ñÿ íà ìåñòå, íè îòêðû­òî ïåðåé­òè ê âðà­ãó, îí ìàëî-ïîìà­ëó îòñòó­ïà­åò ê ãîðàì. (6) Ðåøèâ, ÷òî äàëü­øå îòõî­äèòü íå íàäî, îí âûñò­ðà­è­âà­åò âñå âîé­ñêî è â íåðå­øè­òåëü­íî­ñòè, ÷òîáû ïðîòÿ­íóòü âðå­ìÿ, ïîïðàâ­ëÿ­åò ðÿäû. Çàìû­ñåë åãî áûë — íà òó ñòî­ðî­íó ïðè­âå­ñòè ñâîè ñèëû, íà êàêîé îêà­æåò­ñÿ ñ÷à­ñòüå. (7) Ðèì­ëÿíå, ñòî­ÿâ­øèå ðÿäîì, ñïåð­âà óäèâ­ëÿ­ëèñü, âèäÿ, ÷òî èõ êðû­ëî îñòà­åò­ñÿ íåçà­ùè­ùåí­íûì èç-çà îòõî­äà ñîþç­íè­êîâ; ïîòîì âî âåñü îïîð ïðè­ñêà­êàë êîí­íèê è ñîîá­ùèë öàðþ, ÷òî àëü­áàí­öû óõî­äÿò. Ñðå­äè âñå­îá­ùå­ãî çàìå­øà­òåëü­ñòâà Òóëë äàë îáåò ó÷ðåäèòü äâå­íà­äöàòü ñàëè­åâ92 è ñâÿ­òè­ëè­ùà Ñòðà­õó è Ñìÿ­òå­íüþ. (8) Âñàä­íè­êà îí îò÷è­òû­âà­åò ãðîì­êèì ãîëî­ñîì — ÷òîá óñëû­õà­ëè âðà­ãè — è ïðè­êà­çû­âà­åò âåð­íóòü­ñÿ â ñðà­æå­íüå: òðå­âî­æèòü­ñÿ íå÷å­ãî, ýòî îí, Òóëë, ïîñëàë â îáõîä àëü­áàí­ñêîå âîé­ñêî, ñ.35 ÷òîáû îíî íàïà­ëî íà íåçà­ùè­ùåí­íûå òûëû ôèäå­íÿí. È åùå öàðü ðàñ­ïî­ðÿäèë­ñÿ, ÷òîáû âñàä­íè­êè ïîä­íÿ­ëè êîïüÿ. (9) Êîãäà ýòî áûëî èñïîë­íå­íî, îò áîëü­øåé ÷àñòè ðèì­ñêîé ïåõîòû áûë çàãî­ðî­æåí âèä óõî­äÿ­ùå­ãî àëü­áàí­ñêî­ãî âîé­ñêà, à òå, êòî óñïåë óâèäåòü, äîâå­ðè­ëèñü ðå÷è öàðÿ è ñðà­æà­ëèñü òåì ãîðÿ­÷åå. Ñòðàõ òåïåðü ïåðå­õî­äèò ê âðà­ãàì; îíè ñëû­øà­ëè ãðîì­êèé ãîëîñ Òóë­ëà, à áîëü­øèí­ñòâî ôèäå­íÿí, æèòå­ëåé ðèì­ñêî­ãî ïîñå­ëå­íèÿ, çíà­ëè ëàòèí­ñêèé ÿçûê. (10) È âîò, ÷òîáû íå îêà­çàòü­ñÿ îòðå­çàí­íû­ìè îò ñâî­åãî ãîðî­äà, åñëè àëü­áàí­öû ñ õîë­ìîâ âíå­çàï­íî äâè­íóò­ñÿ âíèç, ôèäå­íÿíå ïîâî­ðà­÷è­âà­þò âñïÿòü. Òóëë íàñòó­ïà­åò, è, êîãäà êðû­ëî, êîòî­ðîå çàíè­ìà­ëè ôèäå­íÿíå, áûëî ðàñ­ñå­ÿ­íî, îí, ñ åùå áîëü­øèì âîèí­ñêèì ïûëîì, âíîâü îáðà­ùà­åò ðàòü ïðî­òèâ âåé­ÿí, óñòðà­øåí­íûõ ÷óæèì èñïó­ãîì. Íå âûäåð­æà­ëè íàòèñ­êà è îíè, íî áåæàòü êàê ïðè­äåò­ñÿ íå äàâà­ëà ïðî­òå­êàâ­øàÿ ñçà­äè ðåêà. (11) Äîáå­æàâ äî íåå, îäíè, ïîñòûä­íî áðî­ñàÿ ùèòû, ñëå­ïî ðèíó­ëèñü â âîäó, äðó­ãèå ìåä­ëè­ëè íà áåðå­ãó, êîëåá­ëÿñü ìåæ áåã­ñò­âîì è áèò­âîé, è áûëè ðàçäàâ­ëå­íû. Èç âñåõ ñðà­æå­íèé, ÷òî äî ñèõ ïîð äàëè ðèì­ëÿíå, íè îäíî íå áûëî áîëåå îæå­ñòî­÷åí­íûì.

27. nec diu pax Al­ba­na man­sit. in­vi­dia vul­gi, quod tri­bus mi­li­ti­bus for­tu­na pub­li­ca con­mis­sa fue­rat, va­num in­ge­nium dic­ta­to­ris cor­ru­pit et, quo­niam rec­ta con­si­lia haud be­ne eve­ne­rant, pra­vis re­con­ci­lia­re po­pu­la­rium ani­mos coe­pit. [2] igi­tur, ut pri­us in bel­lo pa­cem, sic in pa­ce bel­lum quae­rens, quia suae ci­vi­ta­ti ani­mo­rum plus quam vi­rium cer­ne­bat es­se, ad bel­lum pa­lam at­que ex edic­to ge­run­dum alios con­ci­tat po­pu­los, suis per spe­ciem so­cie­ta­tis pro­di­tio­nem re­ser­vat.

[3] Fi­de­na­tes, co­lo­nia Ro­ma­na, Veien­ti­bus so­ciis con­si­lii ad­sumptis pac­to tran­si­tio­nis Al­ba­no­rum ad bel­lum at­que ar­ma in­ci­tan­tur. [4] cum Fi­de­nae aper­te des­cis­sent, Tul­lus Met­tio exer­ci­tu­que eius ab Al­ba ac­ci­to contra hos­tes du­cit. ubi Anie­nem tran­siit, ad Confluen­tis col­lo­cat castra. in­ter eum lo­cum et Fi­de­nas Veien­tium exer­ci­tus Ti­be­rim tran­sie­rat. [5] hi in acie pro­pe flu­men te­nue­re dextrum cor­nu; in si­nistro Fi­de­na­tes pro­pius mon­tes con­sis­tunt. Tul­lus ad­ver­sus Veien­tem hos­tem de­ri­git suos, Al­ba­nos contra le­gio­nem Fi­de­na­tium con­lo­cat. Al­ba­no non plus ani­mi erat quam fi­dei. nec ma­ne­re er­go nec tran­si­re aper­te ausus sen­sim ad mon­tes suc­ce­dit; [6] in­de, ubi sa­tis su­bis­se se­se ra­tus est, eri­git to­tam aciem fluc­tuansque ani­mo, ut te­re­ret tem­pus, or­di­nes expli­cat. con­si­lium erat, qua for­tu­na rem da­ret, ea incli­na­re vi­res. [7] mi­ra­cu­lo pri­mo es­se Ro­ma­nis, qui pro­xi­mi ste­te­rant, ut nu­da­ri la­te­ra sua so­cio­rum dig­res­su sen­se­runt; in­de eques ci­ta­to equo nun­tiat re­gi abi­re Al­ba­nos. Tul­lus in re tre­pi­da duo­de­cim vo­vit Sa­lios fa­na­que Pal­lo­ri ac Pa­vo­ri. [8] equi­tem cla­ra incre­pans vo­ce, ut hos­tes exau­di­rent, re­di­re in proe­lium iubet: ni­hil tre­pi­da­tio­ne opus es­se; suo ius­su cir­cum­du­ci Al­ba­num exer­ci­tum, ut Fi­de­na­tium nu­da ter­ga in­va­dant; [9] item im­pe­rat, ut has­tas equi­tes eri­ge­rent. id fac­tum mag­nae par­ti pe­di­tum Ro­ma­no­rum conspec­tum abeun­tis Al­ba­ni exer­ci­tus in­ter­saep­sit; qui vi­de­rant, id, quod ab re­ge audi­tum erat, ra­ti, eo ac­rius pug­nant. ter­ror ad hos­tes tran­sit; et audi­ve­rant cla­ra vo­ce dic­tum, et mag­na pars Fi­de­na­tium, ut qui co­lo­ni ad­di­ti Ro­ma­nis es­sent, La­ti­ne scie­bant. [10] ita­que, ne su­bi­to ex col­li­bus de­cur­su Al­ba­no­rum in­terclu­de­ren­tur ab op­pi­do, ter­ga ver­tunt. instat Tul­lus fu­so­que Fi­de­na­tium cor­nu in Veien­tem alie­no pa­vo­re per­cul­sum fe­ro­cior re­dit. nec il­li tu­le­re im­pe­tum, sed ab ef­fu­sa fu­ga flu­men obiec­tum ab ter­go ar­ce­bat. [11] quo postquam fu­ga incli­na­vit, alii ar­ma foe­de iac­tan­tes in aquam cae­ci rue­bant, alii, dum cunctan­tur in ri­pis, in­ter fu­gae pug­nae­que con­si­lium oppres­si. non alia an­te Ro­ma­na pug­na at­ro­cior fuit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 92Ñì. ïðè­ìå÷. 73.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364000128 1364000129 1364000130