Ïåðåâîä Â. Ì. Ñìèðèíà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
51. (1) Ñ ýòèìè ñëîâàìè íåäîâîëüñòâà àðèöèåö óøåë èç ñîáðàíèÿ, Òàðêâèíèé, çàäåòûé ñèëüíåå, ÷åì ìîãëî ïîêàçàòüñÿ, òîò÷àñ íà÷èíàåò ãîòîâèòü åìó ãèáåëü, ÷òîáû è â ëàòèíîâ âñåëèòü òîò æå óæàñ, êàêèì ñêîâàë äóøè ñîãðàæäàí. (2) È òàê êàê îòêðûòî óìåðòâèòü Òóðíà ñâîåþ âëàñòüþ îí íå ìîã, òî ïîãóáèë åãî, îáëûæíî îáâèíèâ â ïðåñòóïëåíèè, â êîòîðîì òîò áûë íåïîâèíåí. Ïðè ïîñðåäñòâå êàêèõ-òî àðèöèéöåâ èç ÷èñëà ïðîòèâíèêîâ Òóðíà Òàðêâèíèé ïîäêóïèë çîëîòîì åãî ðàáà, ÷òîáû ïîëó÷èòü âîçìîæíîñòü òàéíî âíåñòè â ïîìåùåíèå, ãäå Òóðí îñòàíîâèëñÿ, áîëüøóþ ãðóäó ìå÷åé. (3) Êîãäà çà îäíó íî÷ü ýòî áûëî ñäåëàíî, Òàðêâèíèé íåçàäîëãî äî ðàññâåòà, áóäòî áû ïîëó÷èâ òðåâîæíóþ íîâîñòü, âûçâàë ê ñåáå ëàòèíñêèõ ñòàðåéøèí è ñêàçàë èì, ÷òî â÷åðàøíåå ïðîìåäëåíèå áûëî ñëîâíî âíóøåíî åìó íåêèì áîæåñòâåííûì ïðîìûñëîì è îêàçàëîñü ñïàñèòåëüíûì è äëÿ íåãî, è äëÿ íèõ. (4) Òóðí, êàê äîíîñÿò, ãîòîâèë ãèáåëü è åìó, è ñòàðåéøèíàì íàðîäîâ, ÷òîáû çàáðàòü â ñâîè ðóêè åäèíîëè÷íóþ âëàñòü íàä ëàòèíàìè. Íàïàäåíèå äîëæíî áûëî ïðîèçîéòè â÷åðà â ñîáðàíèè, îòëîæèòü âñå ïðèøëîñü ïîòîìó, ÷òî îòñóòñòâîâàë óñòðîèòåëü ñîáðàíèÿ, à äî íåãî-òî Òóðíó îñîáåííî õîòåëîñü äîáðàòüñÿ. (5) Ïîòîìó è ïîíîñèë îí îòñóòñòâîâàâøåãî, ÷òî èç-çà ïðîìåäëåíèÿ îáìàíóëñÿ â íàäåæäàõ. Åñëè äîíîñ âåðåí, ìîæíî íå ñîìíåâàòüñÿ, ÷òî Òóðí ñ ðàññâåòîì, êàê òîëüêî íàñòàíåò âðåìÿ èäòè â ñîáðàíèå, ÿâèòñÿ òóäà ïðè îðóæèè è ñ øàéêîþ çàãîâîðùèêîâ: âåäü ê íåìó, ãîâîðÿò, ñíåñåíî íåñìåòíîå ìíîæåñòâî ìå÷åé. (6) Íàïðàñëèíà ýòî èëè íåò, óçíàòü íåäîëãî. È Òàðêâèíèé ïðîñèò âñåõ, íå îòêëàäûâàÿ, ïîéòè âìåñòå ñ íèì ê Òóðíó. (7) Ìíîãîå âíóøàëî ïîäîçðåíüÿ — è ñâèðåïûé íðàâ Òóðíà, è â÷åðàøíÿÿ åãî ðå÷ü, è çàäåðæêà Òàðêâèíèÿ, èç-çà êîòîðîé, êàçàëîñü, ïîêóøåíèå ìîãëî áûòü îòëîæåíî. Ëàòèíû èäóò, ñêëîííûå ïîâåðèòü, íî ãîòîâûå, åñëè ìå÷è íå íàéäóòñÿ, ñ÷åñòü è âñå ïðî÷åå ïóñòûì íàãîâîðîì. (8) Îíè âõîäÿò, îêðóæàþò ðàçáóæåííîãî Òóðíà ñòðàæåþ, ñõâàòûâàþò ðàáîâ, êîòîðûå èç ïðèâÿçàííîñòè ê ãîñïîäèíó ñòàëè áûëî ñîïðîòèâëÿòüñÿ, è âîò ñïðÿòàííûå ìå÷è âûâîëàêèâàþòñÿ íà ñâåò îòîâñþäó. Óëèêà, âñåì êàæåòñÿ, íàëèöî. Òóðíà çàêîâûâàþò â öåïè è ïðè âñåîáùåì âîçáóæäåíèè íåìåäëÿ ñîçûâàþò ñîáðàíüå ëàòèíîâ. (9) Âûñòàâëåííûå íà îáîçðåíèå ìå÷è âûçâàëè çëîáó, ñòîëü æåñòîêóþ, ÷òî Òóðí íå ïîëó÷èë ñëîâà äëÿ îïðàâäàíüÿ è ïîãèá íåñëûõàííîé ñìåðòüþ: åãî ïîãðóçèëè â âîäó Ôåðåíòèíñêîãî èñòî÷íèêà è óòîïèëè, íàêðûâ êîðçèíîé è çàâàëèâ êàìíÿìè149. |
51. haec Aricinus in regem Romanum increpans ex concilio abiit. quam rem Tarquinius aliquanto quam videbatur aegrius ferens confestim Turno necem machinatur, ut eundem terrorem, quo civium animos domi oppresserat, Latinis iniceret. [2] et quia pro imperio palam interfici non poterat, oblato falso crimine insontem oppressit. per adversae factionis quosdam Aricinos servum Turni auro corrupit, ut in deversorium eius vim magnam gladiorum inferri clam sineret. [3] ea cum multa nocte perfecta essent, Tarquinius paulo ante lucem accitis ad se principibus Latinorum quasi re nova perturbatus, moram suam hesternam, velut deorum quadam providentia inlatam, ait saluti sibi atque illis fuisse. [4] ab Turno dici sibi et primoribus populorum parari necem, ut Latinorum solus imperium teneat. adgressurum fuisse hesterno die in concilio; dilatam rem esse, quod auctor concilii afuerit, quem maxime peteret. [5] inde illam absentis insectationem esse natam, quod morando spem destituerit. non dubitare, si vera deferantur, quin prima luce, ubi ventum in concilium sit, instructus cum coniuratorum manu armatusque venturus sit. dici gladiorum ingentem esse numerum ad eum convectum. [6] id vanum necne sit, extemplo sciri posse. rogare eos, ut inde secum ad Turnum veniant. suspectam fecit rem [7] et ingenium Turni ferox et oratio hesterna et mora Tarquini, quod videbatur ob eam differri caedes potuisse. eunt inclinatis quidem ad credendum animis, tamen nisi gladiis deprehensis cetera vana existimaturi. [8] ubi est eo ventum, Turnum ex somno excitatum circumsistunt custodes; conprehensisque servis, qui caritate domini vim parabant, cum gladii abditi ex omnibus locis deverticuli protraherentur, enimvero manifesta res visa, iniectaeque Turno catenae; et confestim Latinorum concilium magno cum tumultu advocatur. [9] ibi tam atrox invidia orta est gladiis in medio positis, ut indicta causa, novo genere leti, deiectus ad caput aquae Ferentinae crate superne iniecta saxisque congestis mergeretur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß