Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
46. (1) Ñòðîÿò ðÿäû, íå óêëîíÿåòñÿ è âðàã: íè âåéÿíå, íè ýòðóññêèå ëåãèîíû. Ïî÷òè òâåðäîé áûëà èõ óâåðåííîñòü, ÷òî è ñ íèìè ñðàæàòüñÿ áóäóò íå ëó÷øå, ÷åì íåäàâíî ñ ýêâàìè; áîëüøå òîãî, ÷òî ïðè òàêîì ðàçäðàæåíèè ðèìñêèõ âîèíîâ è â ñòîëü äâóñìûñëåííûõ îáñòîÿòåëüñòâàõ èõ íåëüçÿ ñ÷èòàòü íåñïîñîáíûìè äàæå íà õóäøåå ïðåñòóïëåíèå100. (2) Âûøëî æå âñå ïî-èíîìó; ãðîçíî, êàê íè â êàêîé ïðåæäå âîéíå, íà÷àëè ñðàæåíèå ðèìëÿíå, òàê èõ ðàçúÿðèëè âðàãè íàñìåøêàìè, êîíñóëû ïðîìåäëåíèåì. (3) Ýòðóñêè åäâà óñïåëè ðàçâåðíóòü ñòðîé, ñðåäè ïåðâîé ñóìÿòèöû íå ìåòíóâ äàæå, à íàóãàä ïóñòèâ äðîòèêè, êàê äåëî óæå äîøëî äî ðóêîïàøíîé; ìå÷ íà ìå÷, êîãäà áîé âñåãî íåèñòîâåé. (4)  ïåðâûõ ðÿäàõ ëó÷øåå çðåëèùå, ëó÷øèé ïðèìåð ÿâëÿë ñîãðàæäàíàì ðîä Ôàáèåâ. Êâèíòà Ôàáèÿ, ïîçàïðîøëîãîäíåãî êîíñóëà, ïåðâûì áðîñèâøåãîñÿ íà ñòðîé âåéÿí è çàáûâøåãî îñòîðîæíîñòü â òîëïå âðàãîâ, ýòðóññêèé âîèí, óìåëûé è ñèëüíûé, ïîðàçèâ ìå÷îì â ãðóäü, ïðîíçàåò íàñêâîçü; âûðâàâøè êëèíîê, Ôàáèé ïàäàåò íè÷êîì. (5) Ãèáåëü îäíîãî ýòîãî ìóæà ñðàçó ñäåëàëàñü îùóòèìîé â îáîèõ âîéñêàõ; è ðèìëÿíå óæå áûëî íà÷àëè ñ.102 îòñòóïàòü, êîãäà êîíñóë Ìàðê Ôàáèé, ïåðåïðûãíóâ ÷åðåç ïðîñòåðòîå òåëî è âûñòàâèâ âïåðåä êðóãëûé ùèò, âîñêëèêíóë: «Â òîì ëè êëÿëèñü âû, âîèíû, ÷òî âåðíåòåñü â ëàãåðü áåãëåöàìè? (6) Èëè âû áîëüøå áîèòåñü òðóñëèâåéøåãî âðàãà, ÷åì Þïèòåðà è Ìàðñà, êîòîðûìè âû êëÿëèñü? À ÿ, íå êëÿâøèéñÿ, ëèáî âåðíóñü ïîáåäèòåëåì, ëèáî òóò íàéäó ñìåðòü â áîþ âîçëå òåáÿ, Êâèíò Ôàáèé!» Îòîçâàëñÿ êîíñóëó Öåçîí Ôàáèé, êîíñóë ïðåäûäóùåãî ãîäà: «Ñëîâàìè ëè ýòèìè, áðàò, òû äóìàåøü ïðèçâàòü èõ ê áîþ? (7) Ïðèçîâóò èõ áîãè, êîòîðûìè îíè ïîêëÿëèñü; íàì æå, êàê è ïîäîáàåò ëó÷øèì, êàê äîñòîéíî èìåíè Ôàáèåâ, äîëæíî óáåæäàòü âîèíîâ áîåì, à íå óâåùåâàíèÿìè!» Ñ êîïüÿìè íàïåðåâåñ óñòðåìëÿþòñÿ îáà Ôàáèÿ âïåðåä è óâëåêàþò çà ñîáîþ âñå âîéñêî. |
46. instruitur acies, nec Veiens hostis Etruscaeque legiones detractant. prope certa spes erat non magis secum pugnaturos, quam pugnaverint cum Aequis; maius quoque aliquod in tam inritatis animis et occasione ancipiti haud desperandum esse facinus. [2] res liter longe evenit; nam non alio ante bello infestior Romanus — adeo hinc contumeliis hostes, hinc consules mora exacerbaverant — proelium iniit. [3] vix explicandi ordines spatium Etruscis fuit, cum pilis inter primam trepidationem abiectis temere magis quam emissis pugna iam in manus, iam ad gladios, ubi Mars est atrocissimus, venerat. [4] inter primores genus Fabium insigne spectaculo exemploque civibus erat. ex his Q. Fabium — tertio hic anno ante consul fuerat — principem in confertos Veientes euntem ferox viribus et armorum arte Tuscus, incautum inter multas versantem hostium manus, gladio per pectus transfigit; telo extracto praeceps Fabius in vulnus cadit. [5] sensit utraque acies unius viri casum, cedebatque inde Romanus, cum M. Fabius consul transiluit iacentis corpus obiectaque parma «hoc iurastis» inquit, «milites, fugientes vos in castra redituros? [6] adeo ignavissimos hostis magis timetis quam Iovem Martemque, per quos iurastis? at ego iniuratus aut victor revertar aut prope te hic, Q. Fabi, dimicans cadam.» consuli tum K. Fabius, prioris anni consul: «verbisne istis, frater, ut pugnent, te impetraturum credis? dii impetrabunt, per quos iuravere; [7] et nos, ut decet proceres, ut Fabio nomine est dignum, pugnando potius quam adhortando accendamus militum animos!» sic in primum infestis hastis provolant duo Fabii totamque moverunt secum aciem. |