Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
65. (1) Êîãäà ðàññâåëî, ðèìëÿíå, ñâåæèå è îáîäðåííûå ñíîì, áûëè âûâåäåíû â ñòðîé è ïåðâûì æå óäàðîì ñîêðóøèëè âîëüñêîâ, îáåññèëåííûõ áäåíèåì íàñòîðîæå. (2) Îäíàêî âðàãè ñêîðåé îòñòóïèëè, ÷åì áûëè îòáðîøåíû, ïîòîìó ÷òî â òûëó ó íèõ áûëè õîëìû, êóäà îíè, ïðèêðûâàåìûå ïåðåäîâûìè, è îòîøëè áåç ïîòåðü. Äîéäÿ äî ïîäúåìà â ãîðó, êîíñóë îñòàíîâèë âîéñêî. Âîèíû, ñ.116 åäâà ñäåðæèâàåìûå, øóìíî òðåáîâàëè èäòè íà ïîáèòûõ. (3) Åùå íåóêðîòèìåå áûëè âñàäíèêè: îêðóæèâ ïîëêîâîäöà, îíè ãðîìêî êðè÷àëè, ÷òî ïîéäóò âïåðåäè çíàìåí. Ïîêà êîíñóë, âåðÿ â íàäåæíîñòü âîèíîâ, íî íå ìåñòíîñòè, ìåäëèò, îíè êðè÷àò, ÷òî èäóò óæå, è ïîäòâåðæäàþò ñëîâà äåëîì: âîòêíóâ â çåìëþ êîïüÿ, ÷òîáû ëåã÷å âçáèðàòüñÿ, óñòðåìëÿþòñÿ ââåðõ. (4) Âîëüñêè, èñòðàòèâøèå ñâîè äðîòèêè ïðè ïåðâîì íàïàäåíèè ðèìëÿí, êèäàþò â íèõ êàìíè, ïîäáèðàåìûå èç-ïîä íîã, ÷òîáû ãðàäîì óäàðîâ ñòîëêíóòü âíèç óæå ñìåøàâøèõñÿ. Òàê ïî÷òè ïîäàâëåíî áûëî ëåâîå êðûëî ðèìëÿí, è îíè óæå îòñòóïàëè, êîãäà êîíñóë, ðóãàÿ èõ è çà îïðîìåò÷èâîñòü, è çà ìàëîäóøèå, ïðîáóäèë â íèõ ñòûä è ïðîãíàë ñòðàõ. (5) Ñíà÷àëà îíè, îáîäðèâøèñü, îñòàíîâèëèñü, çàòåì, óêðåïÿñü íà çàõâà÷åííîì ìåñòå, ñàìè îòâàæèëèñü íàñòóïàòü è âíîâü äâèíóëèñü ñ áîåâûìè êðèêàìè; íàïðÿãøèñü â ïîñëåäíåì óñèëèè, äåëàþò îíè íîâûé ðûâîê è ïðåîäîëåâàþò òðóäíûé ïîäúåì. (6) Óæå ïî÷òè âûáðàëèñü îíè íà õðåáåò, êîãäà âðàãè îáðàòèëè òûë. Áûñòðî íåñÿñü, ïðåñëåäîâàòåëè ïî÷òè âìåñòå ñ áåãóùèìè âðûâàþòñÿ â ëàãåðü.  îáùåì ñìÿòåíèè ëàãåðü áûë âçÿò. Òå èç âîëüñêîâ, êîòîðûå ñìîãëè óáåæàòü, óñòðåìèëèñü â Àíòèé. (7) Ê Àíòèþ ïðèâåäåíî áûëî è ðèìñêîå âîéñêî. Ïîñëå íåñêîëüêèõ äíåé îñàäû ãîðîä ñäàëñÿ — è íå èç-çà íîâîãî íàòèñêà îñàæäàþùèõ, íî ïîòîìó, ÷òî âðàãè óæå ïîñëå íåóäà÷íîé áèòâû è ïîòåðè ëàãåðÿ ïàëè äóõîì. |
65. ubi inluxit, Romanus integer satiatusque somno productus in aciem fessum stando et vigiliis Volscum primo impetu perculit; [2] quamquam cessere magis quam pulsi hostes sunt, quia ab tergo erant clivi, in quos post principia integris ordinibus tutus receptus fuit. consul, ubi ad iniquum locum ventum est, sistit aciem. miles aegre teneri, clamare et poscere, ut perculsis instare liceat. [3] ferocius agunt equites; circumfusi duci vociferantur se ante signa ituros. dum cunctatur consul virtute militum fretus, loco parum fidens, conclamant se ituros, clamoremque res est secuta. fixis in terram pilis, quo leviores ardua evaderent, cursu subeunt. [4] Volscus effusis ad primum impetum missilibus telis saxa obiacentia pedibus ingerit in subeuntes turbatosque ictibus crebris urget ex superior loco. sic prope oneratum est sinistrum Romanis cornu, ni referentibus iam gradum consul increpando simul temeritatem simul ignaviam pudore metum excussisset. [5] restitere primo obstinatis animis; deinde, ut obtinentes locum vires refecerant, audent ultro gradum inferre et clamore renovato commovent aciem; tum rursus impetu capto enituntur atque exsuperant iniquitatem loci. iam prope erat, [6] ut in summum clivi iugum evaderent, cum terga hostes dedere effusoque cursu paene agmine uno fugientes sequentesque castris incidere. [7] in eo pavore castra capiuntur. qui Volscorum effugere potuerunt, Antium petunt. Antium et Romanus exercitus ductus. paucos circumsessum dies deditur, nulla oppugnantium nova vi, sed quod iam inde ab infelici pugna castrisque amissis ceciderant animi. |