Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà II, ãë. 64

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. À. Ïîçäíÿêîâîé. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: W. Weissenborn, H. J. Müller, 1898.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

64. (1)  êîí­öå ãîäà íåíà­äîë­ãî óñòà­íî­âèë­ñÿ ìèð, íî îí, êàê âñå­ãäà, íàðó­øàë­ñÿ áîðü­áîþ ïàò­ðè­öè­åâ è ïëå­áå­åâ. (2) Âîç­ìó­òèâ­øè­å­ñÿ ïëå­áåè íå çàõî­òå­ëè ó÷àñò­âî­âàòü â êîí­ñóëü­ñêèõ âûáî­ðàõ; ñåíà­òî­ðû è èõ êëè­åí­òû123 èçáðà­ëè êîí­ñó­ëà­ìè Òèòà Êâèíê­öèÿ è Êâèí­òà Ñåð­âè­ëèÿ. Ãîä èõ êîí­ñóëü­ñòâà [468 ã.] áûë ïîõîæ íà ïðåä­øå­ñò­âó­þ­ùèé: íà÷àë­ñÿ îí ðàçäî­ðà­ìè, ïîòîì âíåø­íÿÿ âîé­íà ïðè­íåñ­ëà ñïî­êîé­ñò­âèå. (3) Ñàáè­íÿíå áûñò­ðî ïåðå­ñåê­ëè êðó­ñòó­ìèí­ñêèå ïîëÿ, ñ îãíåì è ìå÷îì îáú­ÿâè­ëèñü ó ðåêè Àíèåí. Îíè áûëè îòáðî­øå­íû ïî÷òè ÷òî îò Êîë­ëèí­ñêèõ âîðîò è ãîðîä­ñêèõ ñòåí, îäíà­êî óñïå­ëè óãíàòü äîáû­÷åþ ìíî­ãî ëþäåé è ñêîòà. (4) Èõ ïðå­ñëå­äî­âàë êîí­ñóë Ñåð­âè­ëèé ñ âîé­ñêîì, è õîòÿ íàñòè÷ü íåïðè­ÿ­òå­ëÿ â îòêðû­òîì ïîëå îí íå ñóìåë, íî òàê ðàçî­ðèë åãî çåì­ëþ, ÷òî íå îñòà­âèë íè÷å­ãî íå çàòðî­íó­òî­ãî âîé­íîþ, à çàõâà­÷åí­íóþ âðà­ãà­ìè äîáû­÷ó âåð­íóë ñòî­ðè­öåé.

(5) È â çåì­ëå âîëü­ñêîâ äåëî âåëîñü ïðå­âîñ­õîä­íî ñòà­ðà­íè­ÿ­ìè ïîë­êî­âî­ä­öà è âîè­íîâ. Ïðåæ­äå âñå­ãî ñðà­çè­ëèñü ïîä çíà­ìå­íà­ìè â îòêðû­òîì ïîëå, ñ îãðîì­íû­ìè ïîòå­ðÿ­ìè ó îáå­èõ ñòî­ðîí. (6) È ðèì­ëÿíå, ïî ñâî­åé ìàëî­÷èñ­ëåí­íî­ñòè òÿæå­ëåå ÷óâ­ñò­âóÿ ýòè ïîòå­ðè, îòñòó­ïè­ëè áû, åñëè áû êîí­ñóë ñïà­ñè­òåëü­íîé ëîæüþ íå ïîä­áî­ä­ðèë âîé­ñêî, âîñ­êëè­öàÿ, ÷òî íà äðó­ãîì êðû­ëå âðàã îáðà­ùåí â áåã­ñòâî. Âîè­íû óäà­ðè­ëè íà íåïðè­ÿ­òå­ëÿ è, ïîâå­ðèâ, ÷òî ïîáåæ­äà­þò, ïîáåäè­ëè. (7) Êîí­ñóë, îïà­ñà­ÿñü èçëèø­íèì íàïî­ðîì âîç­îá­íî­âèòü ñðà­æå­íèå, äàë ñèã­íàë ê îòáîþ. (8) Íåñêîëü­êî äíåé äëè­ëàñü ïåðå­äûø­êà êàê áû ïî ìîë­÷à­ëè­âî­ìó ñîãëà­øå­íèþ ñòî­ðîí; çà ýòî âðå­ìÿ â ëàãåðü âîëü­ñêîâ è ýêâîâ ñîáè­ðà­þò­ñÿ áîëü­øèå ñèëû îò âñåõ èõ ïëå­ìåí, ó íèõ íåò ñîìíå­íèé, ÷òî ðèì­ëÿíå, åñëè òîëü­êî óçíà­þò îá ýòîì, íî÷üþ ñíè­ìóò­ñÿ ñ ìåñòà. (9) Ïîýòî­ìó çà ïîë­íî÷ü124 îíè ñàìè ïîäî­øëè ê ðèì­ñêî­ìó ëàãå­ðþ. (10) Óíÿâ ñóìÿ­òè­öó, âûçâàí­íóþ âíå­çàï­íîé òðå­âî­ãîé, Êâèíê­öèé ïðè­êà­çàë âîè­íàì ñïî­êîé­íî îñòà­âàòü­ñÿ â ïàëàò­êàõ è âûâåë â ñòî­ðî­æå­âîå îõðà­íå­íèå êîãîð­òó ãåð­íè­êîâ, çàòåì âåëåë ïîñà­äèòü òðó­áà­÷åé è ãîð­íè­ñòîâ íà êîíåé: ïóñòü òðó­áÿò ïåðåä âàëîì è äî ñâå­òà äåð­æàò âðà­ãà â òðå­âî­ãå. (11) Îñòà­òîê íî÷è ïðî­øåë â ëàãå­ðå òàê ñïî­êîé­íî, ÷òî ðèì­ëÿíå ìîã­ëè äàæå ñïàòü. À âîëü­ñêîâ äåð­æàë â íàïðÿ­æåí­íîì îæè­äà­íèè íàïà­äå­íèÿ âèä âîîðó­æåí­íûõ ïåõî­òèí­öåâ, ïðè­íÿ­òûõ èìè çà ìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íûõ ðèì­ëÿí, è òîïîò è ðæà­íèå êîíåé, ðàñ­òðå­âî­æåí­íûõ íåóìå­ëû­ìè ñåäî­êà­ìè è òðóá­íû­ìè çâó­êà­ìè, áóäî­ðà­æà­ùè­ìè ñëóõ.

64. extre­mo an­no pa­cis ali­quid fuit, sed, ut sem­per alias, sol­li­ci­tae pa­cis cer­ta­mi­ne pat­rum et ple­bis. ira­ta plebs in­te­res­se con­su­la­ri­bus co­mi­tiis no­luit; [2] per pat­res clien­tes­que pat­rum con­su­les crea­ti T. Quincti­us Q. Ser­vi­lius. si­mi­lem an­num prio­ri con­su­les ha­bent, se­di­tio­sa ini­tia, bel­lo dein­de ex­ter­no tran­quil­la. [3] Sa­bi­ni Crus­tu­mi­nos cam­pos ci­ta­to ag­mi­ne transgres­si cum cae­des et in­cen­dia cir­cum Anie­nem flu­men fe­cis­sent, a por­ta pro­pe Col­li­na moe­ni­bus­que pul­si in­gen­tes ta­men prae­das ho­mi­num pe­co­rum­que ege­re. [4] quos Ser­vi­lius con­sul in­fes­to exer­ci­tu in­se­cu­tus ip­sum qui­dem ag­men adi­pis­ci aequis lo­cis non po­tuit, po­pu­la­tio­nem adeo ef­fu­se fe­cit, ut ni­hil bel­lo in­tac­tum re­lin­que­ret mul­tip­li­ci­que cap­ta prae­da re­di­ret.

[5] et in Volscis res pub­li­ca eg­re­gie ges­ta cum du­cis tum mi­li­tum ope­ra. pri­mum aequo cam­po sig­nis con­la­tis pug­na­tum in­gen­ti cae­de ut­rim­que, plu­ri­mo san­gui­ne. [6] et Ro­ma­ni, quia pau­ci­tas dam­no sen­tien­do pro­pior erat, gra­dum ret­tu­lis­sent, ni sa­lub­ri men­da­cio con­sul fu­ge­re hos­tes ab cor­nu al­te­ro cla­mi­tans con­ci­tas­set aciem. im­pe­tu fac­to, dum se pu­tant vin­ce­re, vi­ce­re. [7] con­sul me­tuens, ne ni­mis instan­do re­no­va­ret cer­ta­men, sig­num re­cep­tui de­dit. [8] in­ter­ces­se­re pau­ci dies, ve­lut ta­ci­tis in­du­tiis ut­rim­que quie­te sumpta, per quos in­gens vis ho­mi­num ex om­ni­bus Volscis Aequis­que po­pu­lis in castra ve­nit, haud du­bi­tans, si sen­se­rint, Ro­ma­nos noc­te abi­tu­ros. [9] ita­que ter­tia fe­re vi­gi­lia ad castra op­pug­nan­da ve­niunt. [10] Quincti­us se­da­to tu­mul­tu, quem ter­ror su­bi­tus ex­ci­ve­rat, cum ma­ne­re in ten­to­riis quie­tum mi­li­tem ius­sis­set, Her­ni­co­rum co­hor­tem in sta­tio­nem edu­cit, cor­ni­ci­nes tu­bi­ci­nes­que in equos in­po­si­tos ca­ne­re an­te val­lum iubet sol­li­ci­tum­que hos­tem ad lu­cem te­ne­re. [11] re­li­cum noc­tis adeo tran­quil­la om­nia in castris fue­re, ut som­ni quo­que Ro­ma­nis co­pia es­set. Volscos spe­cies ar­ma­to­rum pe­di­tum, quos et plu­res es­se et Ro­ma­nos pu­ta­bant, fre­mi­tus hin­ni­tus­que equo­rum, qui et in­sue­to se­den­te equi­te et in­su­per aures agi­tan­te so­ni­tu sae­vie­bant, in­ten­tos ve­lut ad im­pe­tum hos­tium te­nuit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 123Ñì. âûøå ïðè­ìå÷. 41.
  • 124Ñîá­ñò­âåí­íî, â òðåòüþ ñòðà­æó.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1260010226 1260010229 1260010312 1364000265 1364000300 1364000301