Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
11. (1) Íà ãëàçàõ ó íèõ êîíñóëû ðàññòàâèëè â ïðîòèâîïîëîæíîé ñòîðîíå ôîðóìà êðåñëà è íà÷àëè íàáîð. Òóäà, óâëåêàÿ çà ñîáîé ñîáðàâøóþñÿ òîëïó, ñáåæàëèñü òðèáóíû. Êîå-êîãî âûçâàëè êàê áû äëÿ âûÿñíåíèé, íî òîò÷àñ ïðèìåíåíà áûëà ñèëà. (2) Êîãî áû ïî ïðèêàçó êîíñóëà íè õâàòàë ëèêòîð, òðèáóí ïîâåëåâàë îòïóñòèòü; ñòðåìëåíèå ñîáëþñòè ëè÷íûå ïðàâà íàðóøèëî ïîðÿäîê, êàæäûé ïîëàãàëñÿ íà ñåáÿ, è æåëàåìîå ïðèõîäèëîñü âûðûâàòü ñèëîé. (3) Òî÷íî òàê æå, êàê âåëè ñåáÿ, çàïðåùàÿ íàáîð, òðèáóíû, äåéñòâîâàëè ñåíàòîðû, íå äîïóñêàÿ ãîëîñîâàíèÿ î çàêîíå, êîòîðûé ïðåäëàãàëñÿ íàðîäíîìó ñîáðàíèþ âñÿêèé ðàç, êàê îíî ñîçûâàëîñü. (4) Äðàêà íà÷èíàëàñü âñåãäà ñ òîãî, ÷òî âñÿêèé ðàç, êàê òðèáóíû ïðèêàçûâàëè íàðîäó ðàçîéòèñü äëÿ ãîëîñîâàíèÿ, ïàòðèöèè îòêàçûâàëèñü äâèãàòüñÿ ñ ìåñò. Çíàòíåéøèå ïî÷òè íå ïðèíèìàëè â ýòîì ó÷àñòèÿ, èáî äåëî âåðøèë íå ðàçóì, à íàãëûé ïðîèçâîë. (5) Ïî áîëüøåé ÷àñòè â ñòîðîíå äåðæàëèñü è êîíñóëû, ÷òîá ïðè òàêîì îáîðîòå äåëà íå áûëî êàê-íèáóäü îñêîðáëåíî èõ äîñòîèíñòâî. (6) Áîëüøå äðóãèõ ñâîåé çíàòíîñòüþ è ñèëîé êè÷èëñÿ â òî âðåìÿ ñòàòíûé þíîøà Öåçîí Êâèíêöèé. Ê òîìó, ÷åì íàãðàäèëè åãî áîãè, îí ïðèñîâîêóïèë áëåñòÿùèå ïîäâèãè íà âîéíå è êðàñíîðå÷èå íà ôîðóìå, òàê ÷òî íèêòî â Ðèìå íå ìîã ñ÷èòàòüñÿ íè áîëåå õðàáðûì, íè áîëåå ðå÷èñòûì. (7) Ïîÿâëÿÿñü ñðåäè ïàòðèöèåâ, îí âûäåëÿëñÿ èç âñåõ, â åãî ãîëîñå è ñèëå ñëîâíî áû âîïëîùàëèñü âñå êîíñóëüñòâà è äèêòàòóðû. Îí â îäèíî÷êó ñäåðæèâàë íàòèñê òðèáóíîâ è íåèñòîâñòâî íàðîäà. (8) Ïîä åãî ïðåäâîäèòåëüñòâîì ñ ôîðóìà íåðåäêî ïðîãîíÿëè òðèáóíîâ, ðàñòàëêèâàëè è îáðàùàëè â áåãñòâî òîëïó; ñîïðîòèâëÿâøèõñÿ èçáèâàëè è ñ.127 âûãîíÿëè, ñîðâàâ ñ íèõ îäåæäó, è íå îñòàâàëîñü ñîìíåíèé, ÷òî åñëè îí è âïðåäü òàê áóäåò ñåáÿ âåñòè, òî çàêîí íå ïðîéäåò. (9) È òóò, ïðè ïî÷òè ïîëíîì çàìåøàòåëüñòâå îñòàëüíûõ òðèáóíîâ, îäèí èç íèõ, Àâë Âåðãèíèé, îáâèíèâ Öåçîíà â óãîëîâíîì ïðåñòóïëåíèè23, âûçûâàåò åãî â ñóä. Íî ýòî âîâñå íå óñòðàøèëî, à òîëüêî ðàñïàëèëî íåóêðîòèìûé äóõ Öåçîíà; îí ñòàë åùå íåïðèìèðèìåå ê ïðåäëîæåííîìó çàêîíó, âîçìóòèë íàðîä è ïîøåë íàñòîÿùåé âîéíîé ïðîòèâ òðèáóíîâ. (10) Îáâèíèòåëü íå ñäåðæèâàë îáâèíÿåìîãî, ïîçâîëèâ åìó ñàìîìó âîçáóäèòü ïðîòèâ ñåáÿ íåíàâèñòü è äàòü íîâûå äîêàçàòåëüñòâà ñâîåé âèíîâíîñòè: çàêîí âíîñèëñÿ íà îáñóæäåíèå óæå íå çàòåì, ÷òîáû áûòü ïðèíÿòûì, à ÷òîáû ðàçäðàçíèòü îïðîìåò÷èâîãî Öåçîíà. (11) Ê òîìó æå ìíîãèå íåîáäóìàííûå ñëîâà è ïîñòóïêè ìîëîäåæè ïðèïèñûâàëèñü Öåçîíó, èáî òîëüêî åãî è ñ÷èòàëè íà íèõ ñïîñîáíûì. Íî ïðîòèâîäåéñòâèå çàêîíó íå ïðåêðàùàëîñü. (12) Àâë æå Âåðãèíèé âñå òâåðäèë íàðîäó: «Íåóæòî âàì íåïîíÿòíî, êâèðèòû, ÷òî íåëüçÿ îäíîâðåìåííî ÷èñëèòü Öåçîíà ñðåäè ñîãðàæäàí è ïîëó÷èòü æåëàííûé çàêîí? (13) Äà ÷òî ãîâîðèòü î çàêîíå! Âåäü îí îòíèìàåò ó âàñ ñâîáîäó, ïðåâîñõîäÿ ãîðäûíåé âñåõ Òàðêâèíèåâ. Âû äîæäåòåñü, ÷òî òîò, êòî, áóäó÷è ÷àñòíûì ëèöîì, áëàãîäàðÿ ñâîåé ñèëå è íàãëîñòè âåäåò ñåáÿ êàê öàðü, ñäåëàåòñÿ êîíñóëîì èëè äèêòàòîðîì!» Ìíîãèå ñîãëàøàëèñü ñ íèì, æàëóÿñü íà íàíåñåííûå ïîáîè è òðåáóÿ îò òðèáóíà, ÷òîáû òîò äîâåë äåëî äî êîíöà. |
11. at ex parte altera consules in conspectu eorum positis sellis dilectum habebant. eo decurrunt tribuni contionemque secum trahunt. citati pauci velut rei experiundae causa, et statim vis coorta. [2] quemcumque lictor iussu consulis prendisset, tribunus mitti iubebat; neque suum cuique ius modum faciebat, sed virium spes, et manu obtinendum erat, quod intenderes. [3] quem ad modum se tribuni gessissent in prohibendo dilectu, sic patres se in lege, quae per omnes comitiales dies ferebatur, impedienda gerebant. [4] initium erat rixae, cum discedere populum iussissent tribuni, quod patres se submoveri haud sinebant. nec fere seniores rei intererant, quippe quae non consilio regenda, sed permissa temeritati audaciaeque esset. [5] multum et consules se abstinebant, ne cui in conluvione rerum maiestatem suam contumeliae offerrent. [6] Caeso erat Quinctius, ferox iuvenis, qua nobilitate gentis qua corporis magnitudine et viribus. ad ea munera data a dis et ipse addiderat multa belli decora facundiamque in foro, ut nemo, non lingua non manu, promptior in civitate haberetur. [7] hic cum in medio patrum agmine constitisset eminens inter alios, velut omnes dictaturas consulatusque gerens in voce ac viribus suis, unus impetus tribunicios popularesque procellas sustinebat. [8] hoc duce saepe pulsi foro tribuni, fusa ac fugata plebes est; qui obvius fuerat, mulcatus nudatusque abibat, ut satis appareret, si sic agi liceret, victam legem esse. [9] tum prope iam perculsis aliis tribunis A. Verginius ex collegio unus Caesoni capitis diem dicit. atrox ingenium accenderat eo facto magis quam conterruerat; eo acrius obstare legi, agitare plebem, tribunos velut iusto persequi bello. [10] accusator pati reum ruere invidiaeque flammam ac materiam criminibus suis suggerere; legem interim non tam ad spem perferendi quam ad lacessendam Caesonis temeritatem ferre. [11] ibi multa saepe ab iuventute inconsulte dicta factaque in unius Caesonis suspectum incidunt ingenium. [12] tamen legi resistebatur. et A. Verginius identidem plebi: «ecquid sentitis iam vos, Quirites, Caesonem simul civem et legem quam cupitis habere non posse? [13] quamquam quid ego legem loquor? libertati obstat; omnes Tarquinios superbia exsuperat. exspectate, dum consul aut dictator fiat, quem privatum viribus et audacia regnantem videtis.» adsentiebantur multi pulsatos se querentes, et tribunum ad rem peragendam ultro incitabant. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß