Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
14. (1) È ñóäåáíîå ðàçáèðàòåëüñòâî, è çàêîí çàíèìàëè ãîñóäàðñòâî, à íåïðèÿòåëü íå òðåâîæèë îðóæèåì. (2) È, õîòÿ òðèáóíû, ñî÷òÿ ñåáÿ ïîáåäèòåëÿìè, íå ñîìíåâàëèñü â ïðèíÿòèè ñ.129 çàêîíà, ïàòðèöèè ïîñëå èçãíàíèÿ Öåçîíà ïàëè äóõîì, à çíàòíåéøèå èç íèõ ãîòîâû áûëè óñòóïèòü óïðàâëåíèå ãîñóäàðñòâîì; íî ìîëîäåæü, îñîáåííî èç Öåçîíîâà îêðóæåíèÿ, íå îðîáåëà è âñå áîëüøå îæåñòî÷àëàñü ïðîòèâ ïëåáååâ; (3) ïðàâäà, óñïåõ èì ñîïóòñòâîâàë, êîãäà îíè íåñêîëüêî ñäåðæèâàëè ñâîé ïûë. (4) Êàê òîëüêî ïîñëå èçãíàíèÿ Öåçîíà áûë âíåñåí íà ðàññìîòðåíèå çàêîí, îíè âî ãëàâå öåëîãî âîèíñòâà êëèåíòîâ27 âûñòóïèëè ïðîòèâ òðèáóíîâ, ëèøü òîãäà, êîãäà òå, ïîïûòàâøèñü ïðîãíàòü èõ, ñàìè ïðåäîñòàâèëè ïîâîä ê íàïàäåíèþ. Çàòåì þíîøè ðàçîøëèñü ïî äîìàì, ðàâíî óâåí÷àííûå ñëàâîé è íåíàâèñòüþ: âìåñòî îäíîãî Öåçîíà, æàëîâàëñÿ ïðîñòîé íàðîä, ÿâèëàñü òûñÿ÷à. (5)  îáû÷íûå äíè, êîãäà òðèáóíû íå äîáèâàëèñü ïðèíÿòèÿ çàêîíà, íèêòî íå âåë ñåáÿ òèøå è ìèðîëþáèâåå ýòèõ þíîøåé: îíè ðàäóøíî ïðèâåòñòâîâàëè ïëåáååâ è ãîâîðèëè ñ íèìè, ïðèãëàøàëè äîìîé, ÷àñòî áûëè âìåñòå íà ôîðóìå, íå ÷èíÿ íè ìàëåéøèõ ïîìåõ òðèáóíàì, êîãäà òå ñîçûâàëè äðóãèå ñîáðàíèÿ. (6) Íè â îáùåñòâåííîé, íè â ÷àñòíîé æèçíè îíè íèêîìó íå óãðîæàëè äî òåõ ïîð, ïîêà íå íà÷èíàëîñü îáñóæäåíèå çàêîíà; âî âñåõ äðóãèõ ñëó÷àÿõ ýòè þíîøè ïîëüçîâàëèñü ðàñïîëîæåíèåì íàðîäà. À òðèáóíû íå òîëüêî ñïîêîéíî çàâåðøèëè îñòàëüíûå äåëà, íî äàæå áûëè âíîâü èçáðàíû íà ñëåäóþùèé ãîä. Áåç åäèíîãî ãðóáîãî ñëîâà, íå ãîâîðÿ óæå î ïðèìåíåíèè ñèëû, íî îäíèì ëèøü ëàñêîâûì îáõîæäåíèåì ïëåáåè áûëè ïîñòåïåííî óêðîùåíû.  ïðîäîëæåíèå öåëîãî ãîäà ýòè óëîâêè ïîçâîëÿëè óêëîíÿòüñÿ îò ïðèíÿòèÿ çàêîíà. |
14. hoc iudicium et promulgata lex exercuit civitatem: ab externis armis otium fuit. [2] cum velut victores tribuni perculsis patribus Caesonis exsilio prope perlatam esse crederent legem et, quod ad seniores patrum pertineret, cessissent possessione rei publicae, [3] iuniores, id maxime quod Caesonis sodalicium fuit, auxere iras in plebem, non minuerunt animos; sed ibi plurimum profectum est, quod modo quodam temperavere impetus suos. [4] cum primo post Caesonis exsilium lex coepta ferri est, instructi paratique cum ingenti clientium exercitu sic tribunos, ubi primum submoventes praebuere causam, adorti sunt ut nemo unus inde praecipuum quicquam gloriae domum invidiaeve ferret, mille pro uno Caesones exstitisse plebes quereretur. [5] mediis diebus quibus tribuni de lege non agerent, nihil eisdem illis placidius aut quietius erat. benigne salutare, adloqui plebis homines, domum invitare, adesse in foro, tribunos ipsos cetera pati sine interpellatione concilia habere, numquam ulli neque publice neque privatim truces esse, nisi cum de lege agi coeptum esset; alibi popularis iuventus erat. ne voce quidem incommodi, nedum ut ulla vis fieret, paulatim permulcendo tractandoque mansuefecerant plebem. his per totum annum artibus lex elusa est. [6] nec cetera modo tribuni tranquillo peregere, sed refecti quoque in insequentem annum. |