Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
15. (1) Êîíñóëû Ãàé Êëàâäèé, ñûí Àïïèÿ, è Ïóáëèé Âàëåðèé Ïóáëèêîëà çàñòàþò ãîñóäàðñòâî óæå âïîëíå óñïîêîåííûì. Íîâûé ãîä [460 ã.] íå ïðèíåñ íîâûõ âîëíåíèé. Ïðîâåñòè è ïðèíÿòü ëè çàêîí — âîò î ÷åì áûëà çàáîòà â Ãîðîäå. (2) ×åì ñèëüíåå ïàòðèöèàíñêàÿ ìîëîäåæü ðàñïîëàãàëà ê ñåáå ïëåáååâ, òåì ÿðîñòíåé ïðîòèâîäåéñòâîâàëè åé òðèáóíû, ñâîèìè îáâèíåíèÿìè âíóøàÿ ïîäîçðåíèå ïëåáåÿì: óæå ñîñòàâëåí çàãîâîð, Öåçîí â Ðèìå; (3) ïåðâûì äåëîì ïîðåøèëè óáèòü òðèáóíîâ è îáåçãëàâèòü ïëåáååâ; ñòàðøèå ïàòðèöèè ïîðó÷èëè ìîëîäûì óíè÷òîæèòü âëàñòü òðèáóíîâ è âîçâðàòèòü ãîñóäàðñòâó òîò îáðàç ïðàâëåíèÿ, ÷òî áûë â íåì äî çàõâàòà Ñâÿùåííîé ãîðû. (4) Îïàñàëèñü è ñòàâøåé ïî÷òè ïðèâû÷íîé âîéíû ñ âîëüñêàìè è ýêâàìè, êîòîðàÿ âîçîáíîâëÿëàñü ÷óòü ëè íå êàæäûé ãîä, íî âäðóã ãîðàçäî áëèæå ãðÿíóëà íîâàÿ íåæäàííàÿ áåäà28. (5) Èçãíàííèêè è ðàáû, ÷èñëîì äî äâóõ ñ ïîëîâèíîþ òûñÿ÷29, âåäîìûå ñàáèíÿíèíîì Àïïèåì Ãåðäîíèåì, íî÷üþ çàíÿëè êàïèòîëèéñêóþ Êðåïîñòü. (6) Òå â Êðåïîñòè, êòî îòêàçàëñÿ ïðèìêíóòü ê íèì è âçÿòüñÿ çà îðóæèå, áûëè ïåðåáèòû; îñòàëüíûå â ñóìàòîõå è ñòðàõå ïîì÷àëèñü ñëîìÿ ãîëîâó íà ôîðóì. «Ê îðóæèþ! Âðàã â ãîðîäå!» — êðè÷àëè îíè. (7) Íå çíàÿ, îòêóäà — èçâíå èëè èçíóòðè — ïðèøëà íåæäàííàÿ áåäà, èç-çà íåíàâèñòè ëè ïëåáååâ, èç-çà ïðåäàòåëüñòâà ëè, ðàáîâ ðàçðàçèëàñü îíà íàä Ðèìîì, ñ.130 êîíñóëû îïàñàëèñü è âîîðóæàòü ïëåáååâ è îñòàâëÿòü èõ áåçîðóæíûìè. Êîíñóëû îáóçäûâàëè âîëíåíèÿ, íî, îáóçäûâàÿ, ëèøü âîçáóæäàëè íîâûå, è îõâà÷åííàÿ ñòðàõîì òîëïà áûëà óæå íå â èõ âëàñòè. (8) Îíè âñå æå ðàçäàëè îðóæèå, íî íå âñåì, à ñòîëüêî, ñêîëüêî íóæíî, ÷òîá èìåòü íàäåæíóþ îõðàíó ïðîòèâ íåèçâåñòíîãî âðàãà. Îñòàòîê íî÷è îíè ïðîâåëè â çàáîòàõ, ðàññòàâëÿÿ êàðàóëû â êëþ÷åâûõ ìåñòàõ ïî âñåìó ãîðîäó, íå çíàÿ î âðàãàõ, íè ñêîëüêî èõ, íè êòî îíè òàêèå. (9) Óòðîì ñòàëî ÿñíî, êòî íàïàäàåò è ïîä ÷üèì ïðåäâîäèòåëüñòâîì. Àïïèé Ãåðäîíèé ñ Êàïèòîëèÿ ïðèçûâàë ðàáîâ ê ñâîáîäå: îí-äå âñòàë íà çàùèòó ñàìûõ íåñ÷àñòíûõ30, íàìåðåâàÿñü âåðíóòü íà ðîäèíó íåñïðàâåäëèâî èçãíàííûõ è ñíÿòü ñ ðàáîâ èõ òÿæêîå èãî; îí ïðåäïî÷èòàåò, ÷òîá ðèìëÿíå ñîâåðøèëè âñå ñàìè, íî, åñëè íàäåæäà ýòà íå îïðàâäàåòñÿ, ðåøèòñÿ íà ñàìûå êðàéíèå ìåðû è31 ïðèçîâåò íà ïîìîùü âîëüñêîâ è ýêâîâ. |
15. accipiunt civitatem placidiorem consules C. Claudius Appi filius et P. Valerius Publicola. nihil] novi novus annus attulerat; legis ferendae aut accipiendae cura civitatem tenebat. [2] quantum iuniores patrum plebi se magis insinuabant, eo acrius contra tribuni tendebant ut plebi suspectos eos criminando facerent: [3] coniurationem factam; Caesonem Romae esse; interficiendorum tribunorum, trucidandae plebis consilia inita; id negotii datum ab senioribus patrum ut iuventus tribuniciam potestatem e re publica tolleret formaque eadem civitatis esset quae ante Sacrum montem occupatum fuerat. [4] et a Volscis et Aequis statum iam ac prope sollemne in singulos annos bellum timebatur, propiusque aliud novum malum necopinato exortum. [5] exsules servique, ad duo milia hominum et quingenti, duce Ap. Herdonio Sabino nocte Capitolium atque arcem occupavere. [6] confestim in arce facta caedes eorum qui coniurare et simul capere arma noluerant: alii inter tumultum praecipites pavore in forum devolant. alternae voces «ad arma!» et «hostes in urbe sunt» audiebantur. [7] consules et armare plebem et inermem pati timebant incerti quod malum repentinum, externum an intestinum, ab odio plebis an ab servili fraude, urbem invasisset. sedabant tumultus, sedando interdum movebant; nec enim poterat pavida et consternata multitudo regi imperio. [8] dant tamen arma, non volgo, tantum ut incerto hoste praesidium satis fidum ad omnia esset. solliciti reliquum noctis incertique qui homines, quantus numerus hostium esset, in stationibus disponendis ad opportuna omnis urbis loca egere. lux deinde aperuit bellum ducemque belli. [9] servos ad libertatem Ap. Herdonius ex Capitolio vocabat: se miserrimi cuiusque suscepisse causam, ut exsules iniuria pulsos in patriam reduceret et servitiis grave iugum demeret. id malle populo Romano auctore fieri: si ibi spes non sit, se Volscos et Aequos et omnia extrema temptaturum et concitaturum. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß