Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
26. (1) Îãðîìíîå âîéñêî ñàáèíÿí, îïóñòîøàÿ âñå âîêðóã, ïîäîøëî ÷óòü ëè íå ê ñòåíàì Ðèìà: ðàçîðåíû áûëè îêðåñòíîñòè, è ñòðàõ îõâàòèë Ãîðîä. Òîãäà ïëåáåè ñîãëàñèëèñü âçÿòüñÿ çà îðóæèå è, íåñìîòðÿ íà òùåòíûå âîçðàæåíèÿ òðèáóíîâ, íàáðàíî áûëî äâà áîëüøèõ âîéñêà. (2) Îäíî ïîâåë íà ñàáèíÿí Íàâòèé, êîòîðûé ðàçìåñòèë ëàãåðü ó Ýðåòà53 è íåáîëüøèìè íàáåãàìè, ÷àùå íî÷íûìè âûëàçêàìè, òàê ðàçîðèë çåìëè ñàáèíÿí, ÷òî ïî ñðàâíåíèþ ñ íèìè ðèìñêèå âëàäåíèÿ êàçàëèñü ïî÷òè íå òðîíóòûìè âîéíîé. (3) À Ìèíóöèþ â òàêîì æå äåëå íå õâàòèëî íè óäà÷è, íè ñèëû äóõà: ñòàâ ëàãåðåì íåäàëåêî îò ïðîòèâíèêà è íå ïðîèãðàâ ñ.139 ñêîëüêî-íèáóäü çíà÷èòåëüíîãî áîÿ, îí ñòðóñèë è íå îñòàâëÿë ëàãåðÿ. (4) Çàìåòèâ ýòî, íåïðèÿòåëü, ÷üþ ñìåëîñòü ïèòàë, êàê âîäèòñÿ, ÷óæîé ñòðàõ, íî÷üþ ïîäîøåë ê ëàãåðþ, íî â îòêðûòîì áîþ óñïåõà íå äîáèëñÿ è íà ñëåäóþùèé äåíü âîçäâèã âîêðóã ëàãåðÿ óêðåïëåíèÿ. Ïðàâäà, ïðåæäå ÷åì ñàáèíÿíå, îêðóæèâ âàë, ïåðåêðûëè âûõîäû, ïÿòü âñàäíèêîâ ïðîñêî÷èëè ìèìî âðàæåñêèõ çàñàä è ñîîáùèëè â Ðèì, ÷òî êîíñóë è âîéñêî îñàæäåíû. (5) Íè÷åãî áîëåå íåîæèäàííîãî è íåïðåäâèäåííîãî ñëó÷èòüñÿ íå ìîãëî. Óæàñ è ñòðàõ áûë òàêîé, òî÷íî íåïðèÿòåëü îñàæäàë íå ëàãåðü, íî ñàìûé Ãîðîä. (6) Ïîñëàëè çà êîíñóëîì Íàâòèåì. Åãî ïîìîùü, îäíàêî, ïîêàçàëàñü íåäîñòàòî÷íîé, è, ÷òîáû ñïàñòèñü, ðåøåíî áûëî íàçíà÷èòü äèêòàòîðà, êîòîðûì ñ îáùåãî ñîãëàñèÿ ñòàë Ëóöèé Êâèíêöèé Öèíöèííàò54. (7) Îá ýòîì ïîëåçíî ïîñëóøàòü òåì, êòî óâàæàåò â ÷åëîâåêå òîëüêî áîãàòñòâî è ïîëàãàåò, ÷òî ÷åñòü è äîáëåñòü íè÷åãî íå ñòîÿò, åñëè îíè íå ïðèíåñóò åìó íåñìåòíûõ ñîêðîâèù. (8) Ïîñëåäíÿÿ íàäåæäà ðèìñêîãî ãîñóäàðñòâà, Ëóöèé Êâèíêöèé âëàäåë çà Òèáðîì, ïðîòèâ òîãî ñàìîãî ìåñòà, ãäå òåïåðü íàõîäèòñÿ âåðôü, ÷åòûðüìÿ þãåðàìè çåìëè, íàçûâàåìîé ñ òåõ ïîð Êâèíêöèåâûì ëóãîì55. (9) Êîïàë ëè îí êàíàâó èëè ïàõàë — ìû íå çíàåì. Òî÷íî èçâåñòíî òîëüêî, ÷òî ïîñëû çàñòàëè åãî çà îáðàáîòêîé çåìëè è ïîñëå îáìåíà ïðèâåòñòâèÿìè â îòâåò íà èõ ïðîñüáó íàðÿäèòüñÿ â òîãó56 äëÿ òîãî, ÷òîá âûñëóøàòü ïîñëàíèå ñåíàòà, åñëè îí äîðîæèò áëàãîïîëó÷èåì Ðèìà è ñâîèì ñîáñòâåííûì, Êâèíêöèé óäèâëåííî ñïðîñèë, ÷òî ñòðÿñëîñü, è âåëåë æåíå Ðàöèëèè ñêîðåé ïðèíåñòè åìó òîãó èç èõ ëà÷óãè. (10) Êîãäà îí, îòåðøè ïûëü è ïîò, îäåëñÿ è âûøåë ê ïîñëàì, òå ðàäîñòíî ïðèâåòñòâîâàëè åãî êàê äèêòàòîðà è, îïèñàâ, â êàêîì ñòðàõå ïðåáûâàþò âîèíû, ïðèçâàëè â Ðèì. (11) Äëÿ Êâèíêöèÿ áûë íà ñ÷åò ãîñóäàðñòâà ñíàðÿæåí êîðàáëü, ó ïåðåïðàâû åãî âñòðåòèëè âûøåäøèå íàâñòðå÷ó òðè åãî ñûíà, çàòåì îñòàëüíûå ðîäñòâåííèêè è äðóçüÿ è, íàêîíåö, ïî÷òè âñå ñåíàòîðû.  îêðóæåíèè ýòîé ñâèòû è øåñòâîâàâøèõ âïåðåäè ëèêòîðîâ îí áûë ïðåïðîâîæäåí äîìîé. (12) Ñáåæàëàñü òàêæå áîëüøàÿ òîëïà ïëåáååâ, ãëÿäåâøèõ íà Êâèíêöèÿ áåç âñÿêîé ðàäîñòè è ïîëàãàâøèõ, ÷òî âëàñòü åãî ÷ðåçìåðíà, à ñàì îí áóäåò ïîñòðàøíåå ýòîé âëàñòè.  òó íî÷ü â Ãîðîäå îãðàíè÷èëèñü òåì, ÷òî âûñòàâèëè êàðàóëû. |
26. vis Sabinorum ingens prope ad moenia urbis infesta populatione venit; foedati agri, terror iniectus urbi est. tum plebs benigne arma cepit; reclamantibus frustra tribunis magni duo exercitus scripti. [2] alterum Nautius contra Sabinos duxit castrisque ad Eretum positis, per expeditiones parvas, plerumque nocturnis incursionibus, tantam vastitatem in Sabino agro reddidit ut comparati ad eam prope intacti bello fines Romani viderentur. [3] Minucio neque fortuna nec vis animi eadem in gerendo negotio fuit; nam cum haud procul ab hoste castra posuisset, nulla magnopere clade accepta castris se pavidus tenebat. [4] quod ubi senserant hostes, crevit ex metu alieno, ut fit, audacia, et nocte adorti castra postquam parum vis aperta profecerat, munitiones postero die circumdant. quae priusquam undique vallo obiectae clauderent exitus quinque equites inter stationes hostium emissi Romam pertulere consulem exercitumque obsideri. [5] nihil tam inopinatum nec tam insperatum accidere potuit. itaque tantus pavor, tanta trepidatio fuit quanta si urbem, non castra hostes obsiderent. [6] Nautium consulem arcessunt. in quo cum parum praesidii videretur dictatoremque dici placeret qui rem perculsam restitueret, L. Quinctius Cincinnatus consensu omnium dicitur. [7] operae pretium est audire qui omnia prae divitiis humana spernunt neque honori magno locum neque virtuti putant esse, nisi ubi effuse afluant opes. [8] spes unica imperii populi Romani L. Quinctius trans Tiberim, contra eum ipsum locum ubi nunc navalia sunt, quattuor iugerum colebat agrum, quae prata Quinctia vocantur. [9] ibi ab legatis — seu fossam fodiens palae innixus seu cum araret, operi certe, id quod constat, agresti intentus — salute data in vicem redditaque rogatus ut, quod bene verteret ipsi reique publicae, togatus mandata senatus audiret, admiratus rogitansque «satin salve?» togam propere e tugurio proferre uxorem Raciliam iubet. [10] qua simul absterso pulvere ac sudore velatus processit, dictatorem eum legati gratulantes consalutant, in urbem vocant, qui terror sit in exercitu exponunt. [11] navis Quinctio publice parata fuit,transvectumque tres obviam egressi filii excipiunt, inde alii propinqui atque amici, tum patrum maior pars. ea frequentia stipatus antecedentibus lictoribus deductus est domum. [12] et plebis concursus ingens fuit; sed ea nequaquam tam laeta Quinctium vidit, et imperium nimium et virum ipso imperio vehementiorem rata. et illa quidem nocte nihil praeterquam vigilatum est in urbe. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß