История Рима от основания города

Книга III, гл. 27

27. pos­te­ro die dic­ta­tor cum an­te lu­cem in fo­rum ve­nis­set, ma­gistrum equi­tum di­cit L. Tar­qui­tium, pat­ri­ciae gen­tis, sed qui, cum sti­pen­dia pe­di­bus prop­ter pau­per­ta­tem fe­cis­set, bel­lo ta­men pri­mus lon­ge Ro­ma­nae iuven­tu­tis ha­bi­tus es­set. [2] cum ma­gistro equi­tum in con­tio­nem ve­nit, ius­ti­tium edi­cit, clau­di ta­ber­nas to­ta ur­be iubet, ve­tat quem­quam pri­va­tae quic­quam rei age­re. [3] tum, qui­cum­que aeta­te mi­li­ta­ri es­sent, ar­ma­ti cum ci­ba­riis in dies quin­que coc­tis val­lis­que duo­de­nis an­te so­lis oc­ca­sum Mar­tio in cam­po ades­sent; [4] qui­bus aetas ad mi­li­tan­dum gra­vior es­set, vi­ci­no mi­li­ti, dum is ar­ma pa­ra­ret val­lum­que pe­te­ret, ci­ba­ria co­que­re ius­sit. [5] sic iuven­tus dis­cur­rit ad val­lum pe­ten­dum. sumpse­re un­de cui­que pro­xi­mum fuit; pro­hi­bi­tus ne­mo est; im­pig­re­que om­nes ad edic­tum dic­ta­to­ris praes­to fue­re. [6] in­de com­po­si­te ag­mi­ne non iti­ne­ri ma­gis ap­ti quam proe­lio, si res ita tu­lis­set, le­gio­nes ip­se dic­ta­tor, ma­gis­ter equi­tum suos equi­tes du­cit. in ut­ro­que ag­mi­ne quas tem­pus ip­sum pos­ce­bat ad­hor­ta­tio­nes erant: [7] ad­de­rent gra­dum; ma­tu­ra­to opus es­se ut noc­te ad hos­tem per­ve­ni­ri pos­set; con­su­lem exer­ci­tum­que Ro­ma­num ob­si­de­ri, ter­tium diem iam clau­sos es­se; quid quae­que nox aut dies fe­rat, in­cer­tum es­se; puncto sae­pe tem­po­ris ma­xi­ma­rum re­rum mo­men­ta ver­ti. [8] «ad­ce­le­ra sig­ni­fer!» «se­que­re mi­les!» in­ter se quo­que gra­ti­fi­can­tes du­ci­bus cla­ma­bant. me­dia no­te in Al­gi­dum per­ve­niunt et, ut sen­se­re se iam pro­pe hos­tes es­se, sig­na consti­tuunt.