Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
53. (1) Òîãäà Âàëåðèé è Ãîðàöèé áûëè ïîñëàíû ê ïëåáåÿì, ÷òîáû íà óñëîâèÿõ, êàêèå îíè ñî÷òóò íóæíûìè, âîçâðàòèòü èõ è ïðèâåñòè äåëî ê ñîãëàøåíèþ; òàêæå èì áûëî ïîðó÷åíî îáåðå÷ü äåöåìâèðîâ îò ãíåâà è ÿðîñòè òîëïû. (2) Ïî ïðèáûòèè â ëàãåðü Âàëåðèé è Ãîðàöèé áûëè âñòðå÷åíû ïëåáåÿìè ñ âîñòîðãîì êàê íåñîìíåííûå îñâîáîäèòåëè — òàêèìè îíè ïîêàçàëè ñåáÿ è â íà÷àëå âîëíåíèé, è ïðè èõ èñõîäå. Çà ýòî èì è âîçäàëè áëàãîäàðíîñòü. (3) Îò èìåíè òîëïû ãîâîðèë Èöèëèé. Êîãäà ðå÷ü çàøëà îá óñëîâèÿõ, îí â îòâåò íà âîïðîñ ïîñëîâ î òðåáîâàíèÿõ ïëåáååâ â ñîîòâåòñòâèè ñ çàðàíåå ïðèíÿòûì ðåøåíèåì çàÿâèë, ÷òî íà ñïðàâåäëèâîñòü ñâîèõ òðåáîâàíèé îíè âîçëàãàþò áîëüøå íàäåæä, ÷åì íà îðóæèå. (4) Èáî òðåáóþò îíè, âî-ïåðâûõ, âîññòàíîâëåíèÿ âëàñòè òðèáóíîâ è ïðàâà îáæàëîâàíüÿ ïåðåä íàðîäîì — òîãî, ÷òî áûëî èõ îïîðîé, ïîêà íå èçáðàëè äåöåìâèðîâ, à âî-âòîðûõ, ïîìèëîâàíèÿ äëÿ òåõ, êòî ïðèçûâàë âîéñêî è íàðîä äîáèâàòüñÿ âîçâðàùåíèÿ ñâîáîäû. (5) Òîëüêî äëÿ äåöåìâèðîâ òðåáîâàëè îíè æåñòîêîé êàçíè, ïîëàãàÿ, ÷òî ïî ñïðàâåäëèâîñòè äåöåìâèðû áóäóò èì âûäàíû, îíè ãðîçèëèñü ñæå÷ü èõ æèâüåì. (6) «Ðàçìûøëÿÿ çäðàâî, — îòâå÷àëè ïîñëû, — âàøè òðåáîâàíèÿ ñïðàâåäëèâû íàñòîëüêî, ÷òî áûëè áû âûïîëíåíû è áåç èõ ïðåäúÿâëåíèÿ, èáî âû ïðîñèòå ïîðóêè âàøåé ñâîáîäû, à íå ðàçðåøåíèÿ ïðèòåñíÿòü äðóãèõ. (7) À ãíåâ âàø çàñëóæèâàåò òîëüêî ïðîùåíèÿ, íî íå ïîîùðåíèÿ, èáî, íåíàâèäÿ æåñòîêîñòü, âû ñàìè âûêàçûâàåòå æåñòîêîñòü è, íå îáðåòÿ åùå ñâîáîäû, óæå õîòèòå ãîñïîäñòâîâàòü íàä ïðîòèâíèêîì. (8) Íåóæåëè íèêîãäà íå ïåðåñòàíóò ïëåáåè Ðèìà êàçíèòü ïàòðèöèåâ, ïàòðèöèè — ïëåáååâ è ìèð íå âîäâîðèòñÿ â íàøåì ãîñóäàðñòâå? (9) Âàì òåïåðü íóæíåå ùèò, ÷åì ìå÷. Áîëåå ÷åì äîñòàòî÷íûì óíèæåíèåì áóäåò äëÿ íèõ ñäåëàòüñÿ ïðîñòûìè ãðàæäàíàìè, íå íàíîñÿ è íå èñïûòûâàÿ óùåðáà. (10) À åñëè äàæå êîãäà-íèáóäü âû çàõîòèòå âíóøàòü ñòðàõ, òî, âåðíóâ ñåáå âàøèõ äîëæíîñòíûõ ëèö è âàøè çàêîíû, âû ïîëó÷èòå â ñâîè ðóêè ñóäû î íàñ ñàìèõ è î íàøåì èìóùåñòâå; òîãäà è áóäåòå âûíîñèòü ïðèãîâîðû, êàê òîãî ïîòðåáóåò êàæäîå äåëî, à òåïåðü âàì äîâîëüíî âîçâðàùåíüÿ ñâîáîäû». |
53. tum Valerius Horatiusque missi ad plebem condicionibus quibus videretur revocandam componendasque res, decemviris quoque ab ira et impetu multitudinis praecavere iubentur. [2] profecti gaudio ingenti plebis in castra accipiuntur, quippe liberatores haud dubie et motus initio et exitu rei. ob haec iis advenientibus gratiae actae; [3] Icilius pro multitudine verba facit. idem, cum de condicionibus ageretur, quaerentibus legatis quae postulata plebis essent, composito iam ante adventum legatorum consilio ea postulavit ut appareret in aequitate rerum plus quam in armis reponi spei. [4] potestatem enim tribuniciam provocationemque repetebant, quae ante decemviros creatos auxilia plebis fuerant, et ne cui fraudi esset concisse milites aut plebem ad repetendam per secessionem libertatem. [5] de decemvirorum modo supplicio atrox postulatum fuit; dedi quippe eos aequum censebant vivosque igni concrematuros minabantur. [6] legati ad ea: «quae consilii fuerunt adeo aequa postulastis ut ultro vobis deferenda fuerint; libertati enim ea praesidia petitis, non licentiae ad impugnandos alios. [7] irae vestrae magis ignoscendum quam indulgendum est, quippe qui crudelitatis odio in crudelitatem ruitis et prius paene quam ipsi liberi sitis dominari iam in adversarios voltis. [8] numquamne quiescet civitas nostra a suppliciis aut patrum in plebem Romanam aut plebis in patres? [9] scuto vobis magis quam gladio opus est. satis superque humili est, qui iure aequo in civitate vivit nec inferendo iniuriam nec patiendo. [10] etiam si quando metuendos vos praebituri estis, cum reciperatis magistratibus legibusque vestris iudicia penes vos erunt de capite nostro fortunisque, tunc ut quaeque causa erit statuetis: nunc libertatem repeti satis est.» |