Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
52. (1) Áûâøèé íàðîäíûé òðèáóí Ìàðê Äóèëëèé äîâåë äî ñâåäåíèÿ âîéñêà, ÷òî äåëî íå äâèãàåòñÿ ñ ìåñòà èç-çà áåñêîíå÷íûõ ñïîðîâ, à ñåíàòîðû-äå òîëüêî òîãäà âïîëíå îñîçíàþò ñëó÷èâøååñÿ, êîãäà óâèäÿò ïóñòîé ãîðîä. (2) Îí è óáåäèë íàðîä ïåðåáðàòüñÿ ñ Àâåíòèíà íà Ñâÿùåííóþ ãîðó88: ïóñòü Ñâÿùåííàÿ ãîðà íàïîìíèò î ñòîéêîñòè ïëåáååâ, ïóñòü âñå çàäóìàþòñÿ, ñìîæåò ëè â ãîñóäàðñòâå âîññòàíîâèòüñÿ ñîãëàñèå áåç âîññòàíîâëåíèÿ âëàñòè òðèáóíîâ. (3) Âîéñêî ïðîøëî ïî Íîìåíòàíñêîé äîðîãå, êîòîðàÿ íûíå çîâåòñÿ Ôèêóëåéñêîé, è ñòàëî ëàãåðåì íà Ñâÿùåííîé ãîðå, ïîäðàæàÿ ïðåäêàì â ñäåðæàííîñòè è íå ïðèìåíÿÿ íàñèëèÿ. Çà âîéñêîì îòïðàâèëèñü îñòàëüíûå ïëåáåè: äîìà îñòàëèñü ëèøü íåìîùíûå ñòàðèêè. (4) Ñëåäîì øëè æåíû è äåòè, æàëîáíî ïðè÷èòàÿ, íà êîãî èõ îñòàâëÿþò â ãîðîäå, ãäå íå ñâÿòû íè öåëîìóäðèå, íè ñâîáîäà. (5) Îáåçëþäåâøèé Ðèì ïðåâðàòèëñÿ â ïóñòûíþ, íà ôîðóìå íå áûëî íèêîãî, êðîìå íåñêîëüêèõ ñòàðèêîâ. È âîò êîãäà ñîáðàâøèåñÿ íà çàñåäàíèå ñåíàòîðû óâèäàëè îïóñòåâøèé ôîðóì, ìíîãèå èç íèõ, à íå òîëüêî Ãîðàöèé ñ Âàëåðèåì ñòàëè ãðîìêî âûðàæàòü íåäîâîëüñòâî: (6) «×åãî åùå âû æäåòå, îòöû-ñåíàòîðû? Äåöåìâèðû íå æåëàþò ïîêîí÷èòü ñî ñâîèì óïðÿìñòâîì, à âû íàìåðåíû äîïóñòèòü, ÷òîá âñå áûëî ïðåäàíî îãíþ è ðàçðóøåíèþ? À âû, äåöåìâèðû? ×òî æå ýòî çà âëàñòü, çà êîòîðóþ âû òàê êðåïêî äåðæèòåñü? (7) Èëè âû ñîáèðàåòåñü âåðøèòü ñóä íàä êðûøàìè è ñòåíàìè? È âàì íå ñòûäíî, ÷òî ëèêòîðîâ íà ôîðóìå ÷óòü ëè íå áîëüøå, ÷åì îñòàëüíûõ ãðàæäàí? ×òî âû áóäåòå äåëàòü, åñëè íà Ãîðîä íàïàäåò íåïðèÿòåëü? ×òî åñëè ïëåáåè, óâèäàâ, ÷òî íà íàñ íå äåéñòâóåò èõ óõîä, âåðíóòñÿ ñ îðóæèåì â ðóêàõ? (8) Èëè âû õîòèòå, ÷òîáû âàøà âëàñòü ïàëà âìåñòå ñ ñàìèì Ãîðîäîì? Ïðèäåòñÿ, ñòàëî áûòü, ëèáî ðàññòàòüñÿ ñ ïëåáåÿìè, ëèáî âåðíóòü íàðîäíûõ òðèáóíîâ. Ìû ëåã÷å îáõîäèìñÿ áåç ñâîèõ äîëæíîñòåé, ÷åì îíè. (9) Íåîæèäàííî äëÿ ñåáÿ îíè äîáèëèñü îò íàøèõ îòöîâ âëàñòè, à, âêóñèâ îäíàæäû åå ñëàäîñòü, íåóæåëè îíè ñ.160 ñìèðÿòñÿ ñ åå óòðàòîé, òåì áîëåå ÷òî ìû ñâîþ âëàñòü íå äåëàåì áîëåå òåðïèìîé, äàáû ó íèõ íå áûëî íàäîáíîñòè çàùèùàòü ñåáÿ?» (10) Ýòè ñëîâà, ðàçäàâàâøèåñÿ ñî âñåõ ñòîðîí, çàñòàâèëè äåöåìâèðîâ ïîäòâåðäèòü, ÷òî, ðàç òàê, îíè ïîä÷èíÿþòñÿ ñåíàòó è ïðèçíàþò ñåáÿ ïîáåæäåííûìè åãî åäèíîäóøèåì. (11) Îíè çàêëèíàëè ëèøü î òîì, ÷òîáû èõ óáåðåãëè îò ëþäñêîé íåíàâèñòè è ïðîëèòèåì èõ êðîâè íå ïðèó÷àëè ïëåáååâ ê òîìó, ÷òî ïàòðèöèåâ ìîæíî êàçíèòü. |
52. per M. Duillium, qui tribunus plebis fuerat, certior facta plebs contentionibus adsiduis nihil transigi, in Sacrum montem ex Aventino transit [2] adfirmante Duillio non prius quam deseri urbem videant curam in animos patrum descensuram; admoniturum Sacrum montem constantiae plebis, sciturosque sine restituta potestate tribunicia redigi in concordiam resne queant. [3] Via Nomentana, cui tum Ficolensi nomen fuit, profecti castra in monte Sacro locavere modestiam patrum suorum nihil violando imitati. secuta exercitum plebs nullo qui per aetatem ire posset retractante. [4] prosequuntur coniuges liberique, cuinam se relinquerent in ea urbe in qua nec pudicitia nec libertas sancta esset miserabiliter rogitantes. [5] cum vasta Romae omnia insueta solitudo fecisset, in foro praeter paucos seniorum nemo esset, vocatis utique in senatum patribus desertum apparuisset forum, plures iam quam Horatius ac Valerius vociferabantur: [6] «quid exspectabitis, patres conscripti? si decemviri finem pertinaciae non faciunt, ruere ac deflagrare omnia passuri estis? quod autem istud imperium est, decemviri, quod amplexi tenetis? [7] tectis ac parietibus iura dicturi estis? non pudet lictorum vestrorum maiorem prope numerum in foro conspici quam togatorum aliorum? quid si hostes ad urbem veniant facturi estis? quid si plebs mox, ubi parum secessione moveamur, armata veniat? occasune urbis voltis finire imperium? [8] atqui aut plebs non est habenda aut habendi sunt tribuni plebis. nos citius caruerimus patriciis magistratibus quam illi plebeiis. [9] novam inexpertamque eam potestatem eripuere patribus nostris; ne nunc dulcedine semel capti ferant desiderium, cum praesertim nec nos temperemus imperiis, quo minus illi auxilii egeant.» [10] cum haec ex omni parte iactarentur, victi consensu decemviri futuros se, quando ita videatur, in potestate patrum adfirmant. [11] id modo simul orant ac monent, ut ipsis ab invidia caveatur nec suo sanguine ad supplicia patrum plebem adsuefaciant. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß