Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà III, ãë. 56

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

56. (1) Ïîñëå òîãî êàê è âëàñòü òðè­áó­íîâ, è ñâî­áî­äà ïëå­áå­åâ áûëè âïîëíå îáåñ­ïå­÷å­íû, òðè­áó­íû ñî÷ëè ñâîåâðå­ìåí­íûì è áåç­îïàñ­íûì íà÷àòü ïî îäíî­ìó ïðå­ñëå­äî­âàòü äåöåì­âè­ðîâ è âûáðà­ëè ïåð­âûì îáâè­íè­òå­ëåì Âåð­ãè­íèÿ, ïåð­âûì îòâåò­÷è­êîì — Àïïèÿ. (2) Êîãäà Âåð­ãè­íèé ïðè­çâàë Àïïèÿ ê ñóäó è òîò ïðè­øåë íà ôîðóì â ïëîò­íîì îêðó­æå­íèè ïàò­ðè­öè­àí­ñêîé ìîëî­äå­æè, âñå, êàê òîëü­êî âçãëÿ­íó­ëè íà Àïïèÿ è åãî ñïóò­íè­êîâ, ñðà­çó âñïîì­íè­ëè îá óæàñ­íîì âðå­ìå­íè åãî ïðàâ­ëå­íèÿ. (3) Òîãäà Âåð­ãè­íèé ñêà­çàë: «Ðå÷è ïðè­äó­ìà­íû äëÿ èçëî­æå­íèÿ ñîìíè­òåëü­íûõ äåë, è ïîòî­ìó ÿ íå ñîáè­ðà­þñü òðà­òèòü âðå­ìÿ íà îáâè­íå­íèå ïðî­òèâ òîãî, ÷üþ æåñòî­êîñòü âû ñàìè ïðå­ñåê­ëè ñèëîé îðó­æèÿ, è íå ïîç­âî­ëþ, ÷òîá ê ïðî­÷èì ñâî­èì çëî­äå­ÿ­íè­ÿì îí ïðè­áà­âèë áåñ­ñòûä­íóþ ñàìî­çà­ùè­òó. (4) Âñå íå÷å­ñòè­âîå è áîãî­ìåðç­êîå, ÷òî ñîâåð­øàë òû äåíü çà äíåì â ïðî­äîë­æå­íèå äâóõ ëåò, ÿ ïðî­ùàþ òåáå, Àïïèé Êëàâ­äèé! Åñòü òîëü­êî îäíî ïðå­ñòóï­ëå­íèå, â êîòî­ðîì òû äîë­æåí îïðàâ­äàòü­ñÿ ïåðåä ñóäüåþ, è, åñëè òû íå äîêà­æåøü, ÷òî ñâî­èì ïðè­ãî­âî­ðîì íå ïåðå­äàë, âîïðå­êè çàêî­íàì, ñâî­áîä­íî­ãî ÷åëî­âå­êà â ðàá­ñòâî99, ÿ ïðè­êà­æó âçÿòü òåáÿ ïîä ñòðà­æó!»

(5) Ó Àïïèÿ íå áûëî íèêà­êîé íàäåæ­äû íè íà ïîìîùü òðè­áó­íîâ, íè íà ñóä íàðî­äà, à âñå-òàêè îí îáðà­òèë­ñÿ ê òðè­áó­íàì, íî íèêòî íå âìå­øàë­ñÿ, è, êîãäà óæå áûë ïîñëàí ÷åëî­âåê100 ñõâà­òèòü åãî, Àïïèé âîñ­êëèê­íóë: «ß îáðà­ùà­þñü ê íàðî­äó!» (6) Ýòî ñëî­âî — åäèí­ñò­âåí­íàÿ çàùè­òà ñâî­áî­äû — ïðî­èç­íå­ñå­íî áûëî óñòà­ìè òîãî, êòî íåäàâ­íî ñàì îñïà­ðè­âàë ñâî­áî­äó äðó­ãî­ãî, è, êîãäà îíî áûëî óñëû­øà­íî, âîöà­ðè­ëàñü òèøè­íà. (7) Íî êàæ­äûé äóìàë ïðî ñåáÿ, ÷òî åñòü åùå áîãè, êîòî­ðûì íåáåç­ðàç­ëè÷­íû äåëà ëþäåé, è õîòü ïîçä­íî, íî òÿæ­êî êàðà­þò îíè çà ãîð­äû­íþ è æåñòî­êîñòü. (8) Ïåðåä íàìè îáæà­ëó­åò ïðè­ãî­âîð òîò, êòî ñàì óïðàçä­íèë ïðà­âî íà îáæà­ëî­âà­íüå; îòíÿâ­øèé ó íàðî­äà âñå ïðà­âà ê íàðî­äó æå è âçû­âà­åò î ïîìî­ùè; óçíè­êîì, ëèøåí­íûì ïðà­âà íà ñâî­áî­äó, ñòà­íî­âèò­ñÿ òîò, êòî ñâî­èì ïðè­ãî­âî­ðîì îáú­ÿâèë ñâî­áîä­íî­ãî ÷åëî­âå­êà ðàáîì, — âîò î ÷åì øåï­òà­ëè â òîë­ïå, ïîêà Àïïèé âçû­âàë î ïîìî­ùè ê ðèì­ëÿ­íàì. (9) Îí íàïî­ìè­íàë è î çàñëó­ãàõ ïåðåä ãîñóäàð­ñò­âîì, êîòî­ðûå èìå­ëè íà âîåí­íîì è ãðàæ­äàí­ñêîì ïîïðè­ùå åãî ïðåä­êè, è î òîì, ÷òî åìó ñàìî­ìó ïðè­íåñ­ëà íåñ÷à­ñòüå ïðå­äàí­íîñòü ïëå­áå­ÿì, çàñòà­âèâ­øàÿ åãî äëÿ óðàâ­íå­íèÿ çàêî­íîâ îòêà­çàòü­ñÿ îò êîí­ñóëü­ñòâà, ÷òî âûçâà­ëî ñòðàø­íîå îçëîá­ëå­íèå ïàò­ðè­öè­åâ, è î ñâî­èõ çàêî­íàõ, áåñ­ïî­ëåç­íûõ òåïåðü äëÿ èõ ñîçäà­òå­ëÿ, êîòî­ðî­ãî âåäóò â òåì­íè­öó. (10) Âïðî­÷åì, î òîì, ÷òî åñòü â íåì äóð­íî­ãî è õîðî­øå­ãî, îí áóäåò ñïî­ðèòü ëèøü òîãäà, êîãäà åìó ïðå­äî­ñòà­âÿò ñ.164 âîç­ìîæ­íîñòü çàùè­ùàòü­ñÿ; à òåïåðü, ìîë, ïî îáùå­ìó ïðà­âó ãðàæ­äàí­ñòâà â íàçíà­÷åí­íûé åìó, ðèì­ñêî­ìó ãðàæ­äà­íè­íó, äåíü ñóäà îí ïðî­ñèò äîç­âî­ëå­íèÿ ãîâî­ðèòü ïåðåä ñóäîì ðèì­ñêî­ãî íàðî­äà. Îí íå íàñòîëü­êî áîèò­ñÿ íåíà­âè­ñòè ê ñåáå, ÷òîáû íå íàäå­ÿòü­ñÿ áîëåå íà ñïðà­âåä­ëè­âîñòü è ìèëî­ñåð­äèå ñâî­èõ ñîãðàæ­äàí. (11) Åñëè æå åãî ïîâå­äóò â òåì­íè­öó áåç ñóäà, îí áóäåò æàëî­âàòü­ñÿ íàðîä­íûì òðè­áó­íàì, çàêëè­íàÿ èõ íå ïîä­ðà­æàòü òåì, êòî èì íåíà­âè­ñòåí. (12) À åñëè òðè­áó­íû ïðè­çíà­þò­ñÿ â òîì, ÷òî îíè ñãî­âî­ðè­ëèñü óïðàçä­íèòü ïðà­âî îáæà­ëî­âà­íüÿ, â ÷åì áûëè óæå îáâè­íå­íû äåöåì­âè­ðû, òî îí ïðè­çî­âåò íà ïîìîùü íàðîä, âçû­âàÿ ê êîí­ñóëü­ñêèì è òðè­áóí­ñêèì çàêî­íàì îá îáæà­ëî­âà­íèè, ïðè­íÿ­òûì â ýòîì ãîäó. (13) Äëÿ êîãî ñóùå­ñò­âó­åò ïðà­âî îáæà­ëî­âà­íüÿ, åñëè îí íå ìîæåò èì âîñ­ïîëü­çî­âàòü­ñÿ äî ïðè­ãî­âî­ðà è ñóäà? Çàùè­òÿò ëè ýòè çàêî­íû íåçíàò­íî­ãî ÷åëî­âå­êà, åñëè äàæå îí, Àïïèé Êëàâ­äèé, íå íàøåë â íèõ îïî­ðû? Íà åãî ïðè­ìå­ðå áóäåò âèä­íî, ÷òî èìåí­íî — ñâî­áî­äà èëè ïðî­èç­âîë — óïðî­÷å­íî íîâû­ìè çàêî­íà­ìè è èìå­åò ëè äåé­ñò­âè­òåëü­íóþ ñèëó ïðà­âî îáæà­ëî­âà­íüÿ áåç­çà­êî­íèé äîëæ­íîñò­íûõ ëèö ïåðåä òðè­áó­íà­ìè è íàðî­äîì, èëè ýòî òîëü­êî ïóñòûå ñëî­âà101.

56. fun­da­ta dein­de et po­tes­ta­te tri­bu­ni­cia et ple­bis li­ber­ta­te tum tri­bu­ni adgre­di sin­gu­los tu­tum ma­tu­rum­que iam ra­ti ac­cu­sa­to­rem pri­mum Ver­gi­nium et Ap­pium reum de­li­gunt. [2] cum diem Ap­pio Ver­gi­nius di­xis­set et Ap­pius sti­pa­tus pat­ri­ciis iuve­ni­bus in fo­rum des­cen­dis­set, re­din­teg­ra­ta ex­templo est om­ni­bus me­mo­ria foe­dis­si­mae po­tes­ta­tis, cum ip­sum sa­tel­li­tes­que eius vi­dis­sent. [3] tum Ver­gi­nius «ora­tio» in­quit, «re­bus du­biis in­ven­ta est; ita­que ne­que ego ac­cu­san­do apud vos eum tem­pus te­ram a cui­us cru­de­li­ta­te vos­met ip­si ar­mis vin­di­cas­tis, nec is­tum ad ce­te­ra sce­le­ra im­pu­den­tiam in de­fen­den­do se adi­ce­re pa­tiar. [4] om­nium igi­tur ti­bi, Ap. Clau­di, quae im­pie ne­fa­rie­que per bien­nium alia su­per alia es ausus, gra­tiam fa­cio: uni­us tan­tum cri­mi­nis ni­si iudi­cem di­ces, te ab li­ber­ta­te in ser­vi­tu­tem contra le­ges vin­di­cias non de­dis­se, in vincla te du­ci iube­bo.» [5] nec in tri­bu­ni­cio auxi­lio Ap­pius nec in iudi­cio po­pu­li ul­lam spem ha­be­bat; ta­men et tri­bu­nos ap­pel­la­vit et, nul­lo mo­ran­te ar­rep­tus a via­to­re, «pro­vo­co» in­quit. [6] audi­ta vox una vin­dex li­ber­ta­tis, ex eo mis­sa ore quo vin­di­ciae nu­per ab li­ber­ta­te dic­tae erant, si­len­tium fe­cit. [7] et dum pro se quis­que deos tan­dem es­se et non neg­le­ge­re hu­ma­na fre­munt, et su­per­biae cru­de­li­ta­ti­que et­si se­ras, non le­ves ta­men ve­ni­re poe­nas — [8] pro­vo­ca­re qui pro­vo­ca­tio­nem sus­tu­lis­set, et implo­ra­re prae­si­dium po­pu­li qui om­nia iura po­pu­li obtris­set, ra­pi­que in vincla egen­tem iure li­ber­ta­tis, qui li­be­rum cor­pus in ser­vi­tu­tem ad­di­xis­set, — ip­sius Ap­pi in­ter con­tio­nis mur­mur fi­dem po­pu­li Ro­ma­ni implo­ran­tis vox audie­ba­tur. [9] maio­rum me­ri­ta in rem pub­li­cam do­mi mi­li­tiaeque com­me­mo­ra­bat, suum in­fe­lix er­ga ple­bem Ro­ma­nam stu­dium, quo aequan­da­rum le­gum cau­sa cum ma­xi­ma of­fen­sio­ne pat­rum con­su­la­tu abis­set, suas le­ges, qui­bus ma­nen­ti­bus la­tor earum in vincla du­ca­tur. [10] ce­te­rum sua prop­ria bo­na ma­la­que, cum cau­sae di­cen­dae da­ta fa­cul­tas sit, tum se ex­per­tu­rum; in prae­sen­tia se com­mu­ni iure ci­vi­ta­tis ci­vem Ro­ma­num die dic­ta pos­tu­la­re ut di­ce­re li­ceat, ut iudi­cium po­pu­li Ro­ma­ni ex­pe­ri­ri. non ita se in­vi­diam per­ti­muis­se ut ni­hil in aequi­ta­te et mi­se­ri­cor­dia ci­vium suo­rum spei ha­beat. [11] quod si in­dic­ta cau­sa in vincla du­ca­tur, ite­rum se tri­bu­nos ple­bei ap­pel­la­re, et mo­ne­re ne imi­ten­tur quos ode­rint. [12] quod si tri­bu­ni eodem foe­de­re ob­li­ga­tos se fa­tean­tur tol­len­dae ap­pel­la­tio­nis in quod conspi­ras­se de­cem­vi­ros cri­mi­na­ti sint, at se pro­vo­ca­re ad po­pu­lum, implo­ra­re le­ges de pro­vo­ca­tio­ne et con­su­la­res et tri­bu­ni­cias, eo ip­so an­no la­tas. [13] quem enim pro­vo­ca­tu­rum, si hoc in­dem­na­to in­dic­ta cau­sa non li­ceat? cui ple­beio et hu­mi­li prae­si­dium in le­gi­bus fo­re, si Ap. Clau­dio non sit? se do­cu­men­to fu­tu­rum ut­rum no­vis le­gi­bus do­mi­na­tio an li­ber­tas fir­ma­ta sit, et ap­pel­la­tio pro­vo­ca­tio­que ad­ver­sus iniu­riam ma­gistra­tuum os­ten­ta­ta tan­tum ina­ni­bus lit­te­ris an ve­re da­ta sit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 99Ðå÷ü èäåò î ïðåä­âà­ðè­òåëü­íîì òðå­òåé­ñêîì ñóäå (ñì.: ïðè­ìå÷. 48).
  • 100Ñîáñòâ.: via­tor («õîæà­ëûé»?) — ïðè­ñëóæ­íèê ïðè íàðîä­íîì òðè­áóíå.
  • 101Âñÿ ýòà ðå÷ü, âëî­æåí­íàÿ â óñòà Àïïèþ, — òèïè÷­íîå ðèòî­ðè­÷å­ñêîå óïðàæ­íå­íèå ïî çàùè­òå ïàðà­äîê­ñàëü­íî­ãî òåçè­ñà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000357 1364000358 1364000359