Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà III, ãë. 57

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

57. (1) Âåð­ãè­íèé âîç­ðà­çèë íà ýòî, ÷òî îäèí ëèøü Àïïèé Êëàâ­äèé ñòî­èò âíå çàêî­íà, íå ïðè­÷àñò­íûé íè ãîñóäàð­ñòâó, íè ñîãðàæ­äà­íàì. (2) Âçãëÿ­íè­òå, ëþäè, íà òðè­áó­íàë102, îïëîò âñåõ åãî ïðå­ñòóï­ëå­íèé, îòêóäà ýòîò ïîæèç­íåí­íûé äåöåì­âèð, îò êîòî­ðî­ãî íå áûëî çàùè­òû íè èìó­ùå­ñòâó ãðàæ­äàí, íè èõ äîñòî­èí­ñòâó, íè ñàìîé èõ æèç­íè, (3) âñåì ãðî­çèë ðîç­ãà­ìè è òîïî­ðîì, â ïðå­çðå­íèè ê áîãàì è ëþäÿì îêðó­æèâ ñåáÿ ïàëà­÷à­ìè âìå­ñòî ëèê­òî­ðîâ. Îò ãðà­áå­æåé è óáèéñòâ îí ïåðå­øåë ê óòî­ëå­íèþ ñâî­åé ïîõî­òè è, íà ãëà­çàõ íàðî­äà ðèì­ñêî­ãî âûðâàâ èç îáú­ÿ­òèé îòöà ðîä­íóþ äî÷ü, îòäàë åå, êàê âîåí­íóþ äîáû­÷ó, ñâî­å­ìó ñïàëü­íè­êó. (4) Ñ ýòî­ãî ìåñòà ïðî­èç­íåñ îí ñâîé æåñòî­êèé è íå÷å­ñòè­âûé ïðè­ãî­âîð è âëî­æèë â ðóêó îòöó îðó­æèå ïðî­òèâ äî÷å­ðè; îòñþäà, âçâîë­íî­âàí­íûé áîëü­øå íåóäà­÷åé ñâî­åé ãíóñ­íîé çàòåè, ÷åì ñàìèì óáèé­ñò­âîì, îí îòäàë ïðè­êàç áðî­ñèòü â òåì­íè­öó æåíè­õà è äåäà, ïîä­íÿâ­øèõ áåç­äû­õàí­íîå òåëî äåâóø­êè. È äëÿ íåãî âîç­äâèã­íó­òà òåì­íè­öà, êîòî­ðóþ îí ïðè­âûê íàçû­âàòü æèëè­ùåì äëÿ ïëå­áå­åâ Ðèìà. (5) À ïîòî­ìó, ñêîëü­êî á ðàç íè ïðî­ñèë Àïïèé îáæà­ëî­âà­íüÿ, ñòîëü­êî æå ðàç è îí, Âåð­ãè­íèé, áóäåò îáâè­íÿòü åãî ïåðåä ñóäüåé â òîì, ÷òî îí ñâî­áîä­íî­ãî ÷åëî­âå­êà îáú­ÿâèë ðàáîì, à â ñëó­÷àå îòêà­çà ïðåä­ñòàòü ïåðåä ñóäîì Âåð­ãè­íèé ïðè­êà­æåò çàêëþ­÷èòü åãî ïîä ñòðà­æó. (6) Áåç ÷üèõ-ëèáî âîç­ðà­æå­íèé, íî ïðè áîëü­øîì âîë­íå­íèè ïëå­áå­åâ, êîòî­ðûì óæå êàçà­ëàñü ÷ðåç­ìåð­íîé âîëü­íîñòü, ñ êàêîþ îíè êàðà­ëè òàêî­ãî ÷åëî­âå­êà, Àïïèé áûë ïðå­ïðî­âîæ­äåí â òåì­íè­öó. Òðè­áóí çàðà­íåå íàçíà­÷èë äåíü ñóäà.

(7) Ìåæ­äó òåì îò ãåð­íè­êîâ è ëàòè­íîâ ÿâè­ëèñü â Ðèì ïîñëû ñ ïîçäðàâ­ëå­íè­ÿ­ìè ïî ñëó­÷àþ âîñ­ñòà­íîâ­ëå­íèÿ ñîãëà­ñèÿ ìåæ­äó ïàò­ðè­öè­ÿ­ìè è ïëå­áå­ÿ­ìè, â ÷åñòü êîòî­ðî­ãî îíè ïðè­íåñ­ëè íà Êàïè­òî­ëèé â äàð Þïè­òå­ðó Âñå­áëà­ãî­ìó Âåëè­÷àé­øå­ìó çîëî­òîé âåíîê — íåáîëü­øîé, ïî ìåðå èõ ñêðîì­íûõ âîç­ìîæ­íî­ñòåé, èáî áëà­ãî­÷å­ñòèÿ ñ.165 â òîãäàø­íèõ áîãî­ñëó­æå­íè­ÿõ áûëî áîëü­øå, ÷åì ðîñ­êî­øè. (8) Îò ýòèõ æå ïîñëîâ áûëè ïîëó­÷å­íû ñâåäå­íèÿ î òîì, ÷òî ýêâû è âîëü­ñêè èçî âñåõ ñèë ãîòî­âÿò­ñÿ ê âîéíå. (9) Èòàê, êîí­ñó­ëû ïîäå­ëè­ëè ìåæ­äó ñîáîþ îáÿ­çàí­íî­ñòè. Ãîðà­öèþ äîñòà­ëèñü ñàáè­íÿíå, Âàëå­ðèþ — ýêâû. Êîãäà äëÿ ýòèõ âîéí îáú­ÿâè­ëè íàáîð, ïëå­áåè âûêà­çà­ëè òàêóþ ãîòîâ­íîñòü, ÷òî çàïè­ñà­ëàñü íå òîëü­êî ìîëî­äåæü, íî è íåìà­ëî äîá­ðî­âîëü­öåâ èç ÷èñ­ëà óæå îòñëó­æèâ­øèõ ñâîé ñðîê, áëà­ãî­äà­ðÿ ÷åìó âîé­ñêî áûëî è óìíî­æå­íî, è óêðåï­ëå­íî îïûò­íû­ìè âîè­íà­ìè. (10) Ïðåæ­äå ÷åì âîé­ñêî ïîêè­íó­ëî Ãîðîä, äëÿ âñå­îá­ùå­ãî îáî­çðå­íèÿ áûëè âûñòàâ­ëå­íû âûðå­çàí­íûå íà ìåäè çàêî­íû äåöåì­âè­ðîâ, èçâåñò­íûå ïîä íàçâà­íè­åì çàêî­íîâ äâå­íà­äöà­òè òàá­ëèö103. Êàê ïèøóò íåêî­òî­ðûå, ýòî ñäå­ëà­ëè ïî ïðè­êà­çó òðè­áó­íîâ ýäè­ëû.

57. contra ea Ver­gi­nius unum Ap. Clau­dium et le­gum ex­per­tem et ci­vi­lis et hu­ma­ni foe­de­ris es­se aie­bat: [2] res­pi­ce­rent tri­bu­nal ho­mi­nes, cas­tel­lum om­nium sce­le­rum, ubi de­cem­vir il­le per­pe­tuus, bo­nis, ter­go, san­gui­ni ci­vium in­fes­tus, vir­gas se­cu­res­que om­ni­bus mi­ni­tans, deo­rum ho­mi­num­que con­temptor, car­ni­fi­ci­bus, [3] non lic­to­ri­bus sti­pa­tus, iam ab ra­pi­nis et cae­di­bus ani­mo ad li­bi­di­nem ver­so vir­gi­nem in­ge­nuam in ocu­lis po­pu­li Ro­ma­ni, ve­lut bel­lo cap­tam, ab comple­xu pat­ris ab­rep­tam mi­nistro cu­bi­cu­li sui clien­ti do­no de­de­rit; [4] ubi cru­de­li dec­re­to ne­fan­dis­que vin­di­ciis dextram pat­ris in fi­liam ar­ma­ve­rit; ubi tol­len­tis cor­pus se­mia­ni­me vir­gi­nis spon­sum avum­que in car­ce­rem du­ci ius­se­rit, stup­ro in­ter­pel­la­to ma­gis quam cae­de mo­tus. et il­li car­ce­rem aedi­fi­ca­tum es­se quod do­mi­ci­lium ple­bis Ro­ma­nae vo­ca­re sit so­li­tus. [5] proin­de ut il­le ite­rum ac sae­pius pro­vo­cet, sic se ite­rum ac sae­pius iudi­cem il­li fer­re ni vin­di­cias ab li­ber­ta­te in ser­vi­tu­tem de­de­rit; si ad iudi­cem non eat, pro dam­na­to in vincla du­ci iube­re. [6] ut haud quo­quam impro­ban­te sic mag­no mo­tu ani­mo­rum, cum tan­ti vi­ri suppli­cio sua­met ple­bi iam ni­mia li­ber­tas vi­de­re­tur, in car­ce­rem est co­niec­tus. tri­bu­nus ei diem pro­di­xit.

[7] in­ter haec ab La­ti­nis et Her­ni­cis le­ga­ti gra­tu­la­tum de con­cor­dia pat­rum ac ple­bis Ro­mam ve­ne­runt, do­num­que ob eam Iovi op­tu­mo ma­xi­mo co­ro­nam auream in Ca­pi­to­lium tu­le­re par­vi pon­de­ris, prout res haud opu­len­tae erant co­le­ban­tur­que re­li­gio­nes pie ma­gis quam mag­ni­fi­ce. [8] iis­dem auc­to­ri­bus cog­ni­tum est Aequos Volscos­que sum­ma vi bel­lum ap­pa­ra­re. [9] ita­que par­ti­ri pro­vin­cias con­su­les ius­si. Ho­ra­tio Sa­bi­ni, Va­le­rio Aequi eve­ne­re. cum ad ea bel­la di­lec­tum edi­xis­sent, fa­vo­re ple­bis non iunio­res mo­do sed eme­ri­tis etiam sti­pen­diis pars mag­na vo­lun­ta­rio­rum ad no­mi­na dan­da praes­to fue­re, eoque non co­pia mo­do sed ge­ne­re etiam mi­li­tum, ve­te­ra­nis ad­mix­tis, fir­mior exer­ci­tus fuit. [10] pri­us­quam ur­be eg­re­de­ren­tur, le­ges de­cem­vi­ra­les, qui­bus ta­bu­lis duo­de­cim est no­men, in aes in­ci­sas in pub­li­co pro­po­sue­runt. sunt qui ius­su tri­bu­no­rum aedi­les functos eo mi­nis­te­rio scri­bant.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 102Ñì.: ïðè­ìå÷. 68 ê êí. II.
  • 103Ðàíåå Ëèâèé óæå óïî­ìè­íàë î ïðåä­âà­ðè­òåëü­íîì îáíà­ðî­äî­âà­íèè Çàêî­íîâ (III, 34, 1—2 — ïåð­âûå äåñÿòü òàá­ëèö è III, 37, 4 — åùå äâå). Îäíà­êî çäåñü îí ñëå­äó­åò òðà­äè­öèè, êîòî­ðàÿ ïðè­ïè­ñû­âà­ëà îêîí­÷à­òåëü­íîå ïðè­íÿ­òèå è îáíà­ðî­äî­âà­íèå Çàêî­íîâ XII òàá­ëèö êîí­ñó­ëàì Âàëå­ðèþ è Ãîðà­öèþ (÷üè èìå­íà ñâÿ­çû­âà­ëèñü ñ ïðî­âåäå­íè­åì äåìî­êðà­òè­÷å­ñêèõ ïðå­îá­ðà­çî­âà­íèé), à íå ñêîì­ïðî­ìå­òè­ðî­âàâ­øèì ñåáÿ äåöåì­âè­ðàì.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000358 1364000359 1364000360