История Рима от основания города

Книга III, гл. 62

62. ad id quod sua spon­te sa­tis con­lec­tum ani­mo­rum erat in­dig­ni­ta­te etiam Ro­ma­ni ac­cen­de­ban­tur: iam al­te­rum exer­ci­tum vic­to­rem in ur­bem re­di­tu­rum, si­bi ultro per con­tu­me­lias hos­tem in­sul­ta­re; quan­do autem se, si tum non sint, pa­res hos­ti­bus fo­re? [2] ubi haec fre­me­re mi­li­tem in castris con­sul sen­sit, con­tio­ne ad­vo­ca­ta «Quem ad mo­dum» in­quit, «in Al­gi­do res ges­ta sit, ar­bit­ror vos, mi­li­tes, audis­se. qua­lem li­be­ri po­pu­li exer­ci­tum de­cuit es­se, ta­lis fuit. con­si­lio col­le­gae, vir­tu­te mi­li­tum vic­to­ria par­ta est. [3] quod ad me at­ti­net, id con­si­lii ani­mi­que ha­bi­tu­rus sum quod vos mi­hi fe­ce­ri­tis. et tra­hi bel­lum sa­lub­ri­ter et ma­tu­re per­fi­ci po­test. [4] si tra­hen­dum est, ego ut in dies spes vir­tus­que vestra cres­cat, eadem qua insti­tui dis­cip­li­na ef­fi­ciam: si iam sa­tis ani­mi est de­cer­ni­que pla­cet, agi­te­dum cla­mo­rem qua­lem in acie sub­la­tu­ri es­tis tol­li­te hic in­di­cem vo­lun­ta­tis vir­tu­tis­que vestrae.» [5] postquam in­gen­ti alac­ri­ta­te cla­mor est sub­la­tus, quod be­ne ver­tat ges­tu­rum se il­lis mo­rem pos­te­ro­que die in aciem de­duc­tu­rum ad­fir­mat. re­li­quum diei ap­pa­ran­dis ar­mis con­sumptum est.

[6] pos­te­ro die si­mul instrui Ro­ma­nam aciem Sa­bi­ni vi­de­re et ip­si, iam pri­dem avi­di cer­ta­mi­nis, pro­ce­dunt. proe­lium fuit, qua­le in­ter fi­den­tes si­bi­met am­bo exer­ci­tus, ve­te­ris per­pe­tuaeque al­te­rum glo­riae, al­te­rum nu­per no­va vic­to­ria ela­tum. [7] con­si­lio etiam Sa­bi­ni vi­res adiu­ve­re; nam cum aequas­sent aciem, duo extra or­di­nem mi­lia quae in si­nistrum cor­nu Ro­ma­no­rum in ip­so cer­ta­mi­ne impres­sio­nem fa­ce­rent te­nue­re. [8] quae ubi in­la­tis ex transver­so sig­nis deg­ra­va­bant pro­pe cir­cum­ven­tum cor­nu, equi­tes dua­rum le­gio­num ses­cen­ti fe­re ex equis de­si­liunt ce­den­ti­bus­que iam suis pro­vo­lant in pri­mum si­mul­que et hos­ti se op­po­nunt et aequa­to pri­mum pe­ri­cu­lo, pu­do­re dein­de ani­mos pe­di­tum ac­cen­dunt; [9] ve­re­cun­diae erat equi­tem suo alie­no­que Mar­te pug­na­re, pe­di­tem ne ad pe­des qui­dem deg­res­so equi­ti pa­rem es­se.