Ïåðåâîä Ã. ×. Ãóñåéíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1922. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
30. (1)  Ãîðîäå íàðîäíûå òðèáóíû ïîáóæäàëè èçáðàòü âîåííûõ òðèáóíîâ ñ êîíñóëüñêîé âëàñòüþ, íî íå èìåëè óñïåõà. Êîíñóëàìè ñòàëè Ëóöèé Ïàïèðèé Êðàññ è Ëóöèé Þëèé [430 ã.]. Ïîñëû ýêâîâ, îáðàòèâøèåñÿ ê ñåíàòó ñ ïðîñüáîé î äîãîâîðå, â îòâåò óñëûøàëè òðåáîâàíèå ñäàòüñÿ, íî äîáèëèñü ïåðåìèðèÿ íà âîñåìü ëåò; (2) à ó âîëüñêîâ, ïîòåðïåâøèõ ïîðàæåíèå íà Àëüãèäå, äåëî äîøëî äî çàãîâîðîâ è îæåñòî÷åííîé áîðüáû ìåæäó òåìè, êòî ñòîÿë çà âîéíó, è òåìè, êòî çà ìèð, òàê ÷òî ðèìëÿí âñå îñòàâèëè â ïîêîå. (3) Áëàãîäàðÿ ïðåäàòåëüñòâó îäíîãî èç íàðîäíûõ òðèáóíîâ êîíñóëàì ñòàëî èçâåñòíî, ÷òî òå ãîòîâÿò ëþáåçíûé íàðîäó çàêîí î ïðåäåëüíîì ðàçìåðå ïåíè; êîíñóëû óñïåëè ïðåäëîæèòü òàêîé çàêîí ðàíüøå îò ñâîåãî èìåíè76. (4) Êîíñóëàìè ñëåäóþùåãî ãîäà ñòàëè Ëóöèé Ñåðãèé Ôèäåíàò âî âòîðîé ðàç è Ãîñòèëèé[1] Ëóêðåöèé Òðèöèïèòèí [429 ã.].  èõ êîíñóëüñòâî íå ñëó÷èëîñü íè÷åãî äîñòîéíîãî óïîìèíàíèÿ. Âñëåä çà íèìè êîíñóëàìè áûëè Àâë Êîðíåëèé Êîññ è Òèò Êâèíêöèé Ïóíèåö âî âòîðîé ðàç [428 ã.]. Íà âëàäåíèÿ ðèìëÿí ñîâåðøàëè íàáåãè âåéÿíå. (5) Ïðîøåë ñëóõ, ÷òî â ýòèõ ãðàáåæàõ ïðèíÿë ó÷àñòèå è êîå-êòî èç ôèäåíÿí, è Ëóöèþ Ñåðãèþ, Êâèíòó ñ.203 Ñåðâèëèþ, à òàêæå Ìàìåðêó Ýìèëèþ áûëî ïîðó÷åíî ðàññëåäîâàíèå äåëà. (6) Òåõ, î êîì íå áûëî òî÷íî èçâåñòíî, ïî÷åìó â óêàçàííûå äíè îíè îòñóòñòâîâàëè â Ôèäåíàõ, âûñëàëè â Îñòèþ. Áûëî óâåëè÷åíî ÷èñëî ïîñåëåíöåâ, è èì áûëà ïåðåäàíà çåìëÿ ïîãèáøèõ íà âîéíå77. (7)  òîò ãîä ñëó÷èëàñü ñèëüíàÿ çàñóõà, âîäû íåäîñòàëî íå òîëüêî ñ íåáà, íî è çåìëÿ, îñêóäåâøàÿ ïðèðîäíîþ âëàãîé, åäâà ïèòàëà áîëüøèå ðåêè. (8) Îòñóòñòâèå âîäû â äðóãèõ ìåñòàõ ïðèâåëî ê ïàäåæó äîìàøíèõ æèâîòíûõ, ïîäûõàâøèõ îò æàæäû âîçëå ïåðåñîõøèõ ðîäíèêîâ è ðó÷üåâ; ÷àñòü ñêîòà ïàëà îò ÷åñîòêè, è çàðàçà ðàñïðîñòðàíèëàñü íà ëþäåé. Ïîíà÷àëó îíà áóøåâàëà â ñåëàõ è ñðåäè ðàáîâ, à çàòåì ïåðåêèíóëàñü â ãîðîä. (9) Íå òîëüêî òåëà ïîäâåðæåíû áûëè çàðàçå, íî è äóøè áûëè îõâà÷åíû ðàçíîîáðàçíûìè è ïî áîëüøåé ÷àñòè ÷óæåçåìíûìè ñóåâåðèÿìè. Ñòàðàíüÿìè òåõ, êòî íàæèâàëñÿ íà ëþäñêîì ëåãêîâåðèè, â äîìàõ óñòàíàâëèâàëñÿ íîâûé ïîðÿäîê æåðòâîïðèíîøåíèé, (10) äî òåõ ïîð ïîêà çíàòíåéøèå ãðàæäàíå íå îñîçíàëè, ñêîëü ïîçîðíî äëÿ âñåãî îáùåñòâà, ÷òî íà êàæäîì óãëó è â êàæäîì ñâÿòèëèùå ìèëîñòü áîãîâ âûìàëèâàþò ïðèíåñåíèåì æåðòâ ïî íåïðèâû÷íîìó è ÷óæäîìó îáû÷àþ: (11) ýäèëàì áûëî ïîðó÷åíî ïðîñëåäèòü çà òåì, ÷òîá íèêàêèìè èíûìè ñïîñîáàìè, êðîìå ïðèíÿòûõ â îòå÷åñòâå, è íèêàêèì èíûì áîãàì, êðîìå ðèìñêèõ, íå ïîêëîíÿëèñü. (12) Ìåñòü âåéÿíàì áûëà îòëîæåíà äî ñëåäóþùåãî ãîäà [427 ã.], êîãäà êîíñóëàìè ñòàëè Ãàé Ñåðâèëèé Àãàëà è Ëóöèé Ïàïèðèé Ìóãèëàí. (13) Íî è òîãäà ñòðàõ áîãîâ åùå íå ïîçâîëèë òîò÷àñ îáúÿâèòü âîéíó è âûñëàòü âîéñêî è áûëî ðåøåíî ïðåæäå ïîñëàòü ôåöèàëîâ äëÿ ïðåäúÿâëåíèÿ òðåáîâàíèé78. (14) Õîòÿ íåçàäîëãî ïåðåä òåì âåéÿíå ðàçãðîìëåíû áûëè â ñðàæåíèè ìåæäó Íîìåíòîì è Ôèäåíàìè è ìèð çàêëþ÷åí íå áûë, à òîëüêî îáúÿâëåíî ïåðåìèðèå, ñðîê êîòîðîãî èñòåê è êîòîðîå åùå ðàíüøå áûëî íàðóøåíî íîâûì âîññòàíèåì, ìÿòåæîì, ôåöèàëû âñå-òàêè áûëè ïîñëàíû. Íî è èõ ðå÷è, õîòü òðåáîâàíèÿ îíè âûäâèãàëè, ïðèíîñÿ ïðèñÿãó ïî îáû÷àþ ïðåäêîâ, óñëûøàíû íå áûëè. (15) Ïîýòîìó âîçíèê ñïîð, îáúÿâëÿòü ëè âîéíó îò èìåíè íàðîäà, èëè äîñòàòî÷íî áóäåò ñåíàòñêîãî ïîñòàíîâëåíèÿ. Âåðõ âçÿëè òðèáóíû, óãðîæàâøèå âîñïðîòèâèòüñÿ íàáîðó, è êîíñóë âíåñ ïðåäëîæåíèå î âîéíå â íàðîäíîå ñîáðàíèå. Âñå öåíòóðèè âûñêàçàëèñü çà âîéíó. (16) È òóò ïëåáåè âíîâü äîáèëèñü óñïåõà, íàñòîÿâ íà òîì, ÷òîá íà áëèæàéøèé ãîä íå âûáèðàëè êîíñóëîâ. |
30. agitatum in urbe ab tribunis plebis ut tribuni militum consulari potestate crearentur nec obtineri potuit. consules fiunt L. Papirius Crassus L. Iulius. Aequorum legati foedus ab senatu cum petissent et pro foedere deditio ostentaretur, indutias annorum octo impetraverunt: [2] Volscorum res super acceptam in Algido cladem pertinaci certamine inter pacis bellique auctores in iurgia et seditiones versa: undique otium fuit Romanis. [3] legem de multarum aestimatione pergratam populo cum ab tribunis parari consules unius ex collegio proditione excepissent, ipsi praeoccupaverunt ferre. [4] consules L. Sergius Fidenas iterum Hostius Lucretius Tricipitinus. nihil dignum dictu actum his consulibus. secuti eos consules A. Cornelius Cossus T. Quinctius Poenus iterum. [5] Veientes in agrum Romanum excursiones fecerunt. fama fuit quosdam ex Fidenatium iuventute participes eius populationis fuisse, cognitioque eius rei L. Sergio et Q. Servilio et Mam. Aemilio permissa. [6] quidam Ostiam relegati, quod cur per eos dies a Fidenis afuissent parum constabat. colonorum additus numerus agerque iis bello interemptorum adsignatus. [7] siccitate eo anno plurimum laboratum est, nec caelestes modo defuerunt aquae sed terra quoque ingenito umore egens vix ad perennes suffecit amnes. [8] defectus alibi aquarum circa torridos fontes rivosque stragem siti pecorum morientium dedit; scabie alia absumpta; volgatique contactu in homines morbi. et primo in agrestes ingruerant servitiaque; urbs deinde impletur. [9] nec corpora modo adfecta tabo, sed animos quoque multiplex religio et pleraque externa invasit, novos ritus sacrificandi vaticinando inferentibus in domos, quibus quaestui sunt capti superstitione animi, [10] donec publicus iam pudor ad primores civitatis pervenit cernentes in omnibus vicis sacellisque peregrina atque insolita piacula pacis deum exposcendae. [11] datum inde negotium aedilibus ut animadverterent ne qui nisi Romani di neu quo alio more quam patrio colerentur. [12] irae adversus Veientes in insequentem annum, C. Servilium Ahalam L. Papirium Mugillanum consules, dilatae sunt. [13] tunc quoque ne confestim bellum indiceretur neve exercitus mitterentur religio obstitit; fetiales prius mittendos ad res repetendas censuere. [14] cum Veientibus nuper acie dimicatum ad Nomentum et Fidenas fuerat, indutiaeque inde, non pax facta, quarum et dies exierat et ante diem rebellaverant; missi tamen fetiales; nec eorum, cum more patrum iurati repeterent res, verba sunt audita. [15] controversia inde fuit utrum populi iussu indiceretur bellum an satis esset senatus consultum. pervicere tribuni, denuntiando impedituros se dilectum, ut Quinctius consul de bello ad populum ferret. omnes centuriae iussere. [16] in eo quoque plebs superior fuit, quod tenuit ne consules in proximum annum crearentur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß