Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà V, ãë. 8

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

8. (1) Íà ñëå­äóþ­ùèé ãîä [402 ã.] âîåí­íû­ìè òðè­áó­íà­ìè ñ êîí­ñóëü­ñêîé âëà­ñòüþ ñòà­ëè Ãàé Ñåð­âè­ëèé Àãà­ëà â òðå­òèé ðàç, Êâèíò Ñåð­âè­ëèé, Ëóöèé Âåð­ãè­íèé, Êâèíò Ñóëü­ïè­öèé, Àâë Ìàí­ëèé âî âòî­ðîé ðàç, Ìàðê Ñåð­ãèé âî âòî­ðîé ðàç. (2) Ïðè ýòèõ òðè­áó­íàõ, â òî âðå­ìÿ êàê âñå ïîìûñ­ëû ñîñðå­äîòî­÷è­ëèñü íà âîéíå ñ âåé­ÿ­íà­ìè, îêà­çàâ­øà­ÿ­ñÿ â íåáðå­æå­íèè Àíê­ñóð­ñêàÿ êðå­ïîñòü áûëà âíå­çàï­íî çàõâà­÷å­íà èç-çà ïðå­äà­òåëü­ñòâà ãîðîä­ñêîé ñòðà­æè. Äåëî â òîì, ÷òî ìíî­ãèå èç âîé­ñêà ïîëó­÷è­ëè òàì îòïóñê, à â ãîðîä, íàîáî­ðîò, áûëî äîïó­ùå­íî ìíî­ãî âîëü­ñêèõ êóï­öîâ. (3) Âîè­íîâ òàì ïîãèá­ëî íå ìíî­ãî, èáî ðèì­ëÿíå óñâî­è­ëè ìàíå­ðó îáîç­íûõ ñëóã, è âñå, çà èñêëþ­÷å­íè­åì áîëü­íûõ, ðàç­áðå­ëèñü òîð­ãî­âàòü ïî äåðåâ­íÿì è ñîñåä­íèì ãîðî­äàì. (4)  Âåé­ÿõ, ê êîòî­ðûì â òî âðå­ìÿ áûëè îáðà­ùå­íû îáùèå ïîìûñ­ëû, äåëà øëè íå ëó÷­øå: ñ îäíîé ñòî­ðî­íû, ðèì­ñêèå ïîë­êî­âîä­öû ïûëà­ëè ãíå­âîì äðóã íà äðó­ãà áîëü­øå, ÷åì íà âðà­ãà, à ñ äðó­ãîé — âîé­íà ðàç­ãî­ðå­ëàñü åùå ñèëü­íåå èç-çà âíå­çàï­íî­ãî ïîÿâ­ëå­íèÿ êàïåí­öåâ è ôàëèñ­êîâ18. (5) Äâå ýòè ýòðóñ­ñêèå îáùè­íû, áóäó÷è ðàñ­ïî­ëî­æå­íû ïî ñîñåä­ñòâó, ñ÷è­òà­ëè, ÷òî ïîñëå ðàç­ãðî­ìà Âåé íàñòàíåò èõ î÷å­ðåäü; (6) ôàëèñ­êè æå èìå­ëè è ñâîè ïðè­÷è­íû äëÿ âðàæ­äåá­íî­ñòè: îíè óæå ðàíü­øå ââÿ­çà­ëèñü â ôèäåí­ñêóþ âîé­íó19. Îáìå­íÿâ­øèñü ïîñëà­ìè è âçà­èì­íî ñâÿ­çàâ äðóã äðó­ãà êëÿò­âà­ìè, îíè âíå­çàï­íî ÿâè­ëèñü ñ âîé­ñêà­ìè ê Âåé­ÿì. (7) Ñëó­÷è­ëîñü òàê, ÷òî ðèì­ñêèé ëàãåðü ïîä­âåðã­ñÿ íàïà­äå­íèþ ñ òîé ñòî­ðî­íû, ãäå êîìàí­äî­âàë âîåí­íûé òðè­áóí Ìàðê Ñåð­ãèé. Ðèì­ëÿíå ïðè­øëè â íåîïè­ñó­å­ìûé óæàñ, äóìàÿ, áóä­òî öåëàÿ Ýòðó­ðèÿ ïðî­áóäè­ëàñü, ñíÿ­ëàñü ñ ìåñò è âñåé ãðî­ìà­äîé îáðó­øè­ëàñü íà íèõ. Òàê æå ðåøè­ëè çàïåð­òûå â ñâî­åì ãîðî­äå âåé­ÿíå, è ýòî ïîä­òîëê­íó­ëî èõ ê íåìåä­ëåí­íûì äåé­ñò­âè­ÿì. (8) Ðèì­ñêèé ëàãåðü ïîä­âåðã­ñÿ íàïà­äå­íèþ ñ îáå­èõ ñòî­ðîí, âîè­íû ìåòà­ëèñü, ñ.238 ïåðå­íî­ñÿ áîå­âûå çíà­ìå­íà òî òóäà, òî ñþäà, è â ðåçóëü­òà­òå íå óäà­ëîñü íè âåé­ÿí óäåð­æàòü â èõ ñòå­íàõ, íè ñâîè ñîá­ñò­âåí­íûå îòñòî­ÿòü îò âðà­ãà, íàñåäàâ­øå­ãî èçâíå. (9) Îñòà­âà­ëîñü ëèøü íàäå­ÿòü­ñÿ, ÷òî ïîäî­ñïå­åò ïîìîùü èç ãëàâ­íî­ãî ëàãå­ðÿ è òîãäà îäíè ëåãè­î­íû ñìîã­ëè áû ïðî­òè­âî­ñòî­ÿòü êàïåí­öàì è ôàëèñ­êàì, à äðó­ãèå âûëàç­êå ãîðî­æàí. Íî ãëàâ­íûì ëàãå­ðåì êîìàí­äî­âàë Âåð­ãè­íèé, íåíà­âèäåâ­øèé Ñåð­ãèÿ è ñàì íåíà­âèñò­íûé åìó. (10) Çíàÿ, ÷òî ïî÷òè âñå áàñòè­î­íû ïàëè, óêðåï­ëå­íèÿ âçÿ­òû è âðàã íàñòó­ïà­åò ñ îáå­èõ ñòî­ðîí, îí ïðè­âåë ñâî­èõ âîè­íîâ â áîå­âóþ ãîòîâ­íîñòü, íî ïðî­äîë­æàë äåð­æàòü èõ â ëàãå­ðå, òâåð­äÿ, ÷òî, åñëè ïîÿâèò­ñÿ íóæ­äà â ïîä­ìî­ãå, äðó­ãîé òðè­áóí ïîøëåò çà íåé. (11) Óïðÿì­ñòâî îäíî­ãî íå óñòó­ïà­ëî çàíîñ­÷è­âî­ñòè äðó­ãî­ãî. Ñåð­ãèé ïðåä­ïî­÷åë ïîòåð­ïåòü ïîðà­æå­íèå îò âðà­ãà, ÷åì ïîáåäèòü âìå­ñòå ñ ñîîòå­÷å­ñò­âåí­íè­êîì, ëèøü áû íå ïîêà­çà­ëîñü, ÷òî îí îäàë­æè­âà­åò­ñÿ ó íåäðó­ãà. (12) Âîè­íû íåñ­ëè ïîòå­ðè â îêðó­æå­íèè, ïîêà íàêî­íåö íå ïîêè­íó­ëè óêðåï­ëå­íèÿ; íåìíî­ãèå óñòðå­ìè­ëèñü â ãëàâ­íûé ëàãåðü, à áîëü­øèí­ñòâî, â òîì ÷èñ­ëå è ñàì Ñåð­ãèé, — â Ðèì. Ïîñêîëü­êó òàì îí ïåðå­êëà­äû­âàë âñþ âèíó íà Âåð­ãè­íèÿ, ðåøå­íî áûëî âûçâàòü òîãî èç ëàãå­ðÿ, âîç­ëî­æèâ â åãî îòñóò­ñò­âèå êîìàí­äî­âà­íèå íà ëåãà­òîâ. (13) Çàòåì äåëî ñëó­øà­ëîñü â ñåíà­òå, ãäå òîâà­ðè­ùè ïî äîëæ­íî­ñòè íàïå­ðå­áîé ïîíî­ñè­ëè äðóã äðó­ãà. Ñðå­äè ñåíà­òî­ðîâ ëèøü íåìíî­ãèå çàùè­ùà­ëè èíòå­ðå­ñû ãîñóäàð­ñòâà, áîëü­øèí­ñòâî ñòî­ÿ­ëî çà îäíî­ãî èëè çà äðó­ãî­ãî èç ïðî­òèâ­íè­êîâ â çàâè­ñè­ìî­ñòè îò ëè÷­íîé ïðè­âÿ­çàí­íî­ñòè èëè ïðè­çíà­òåëü­íî­ñòè.

8. in­se­quens an­nus tri­bu­nos mi­li­tum con­su­la­ri po­tes­ta­te ha­buit C. Ser­vi­lium Aha­lam ter­tium Q. Ser­vi­lium L. Ver­gi­nium Q. Sul­pi­cium A. Man­lium ite­rum M’. Ser­gium ite­rum. [2] his tri­bu­nis, dum cu­ra om­nium in Veiens bel­lum in­ten­ta est, neg­lec­tum An­xu­ri prae­si­dium va­ca­tio­ni­bus mi­li­tum et Volscos mer­ca­to­res vol­go re­cep­tan­do pro­di­tis re­pen­te por­ta­rum cus­to­di­bus oppres­sum est. [3] mi­nus mi­li­tum pe­riit, quia prae­ter aeg­ros li­xa­rum in mo­dum om­nes per ag­ros vi­ci­nas­que ur­bes ne­go­tia­ban­tur. [4] nec Veiis me­lius ges­ta res, quod tum ca­put om­nium cu­ra­rum pub­li­ca­rum erat; nam et du­ces Ro­ma­ni plus in­ter se ira­rum quam ad­ver­sus hos­tes ani­mi ha­bue­runt, et auc­tum est bel­lum ad­ven­tu re­pen­ti­no Ca­pe­na­tium at­que Fa­lis­co­rum. [5] hi duo Et­ru­riae po­pu­li, quia pro­xi­mi re­gio­ne erant, de­vic­tis Veiis bel­lo quo­que Ro­ma­no se pro­xi­mos fo­re cre­den­tes, [6] Fa­lis­ci prop­ria etiam cau­sa in­fes­ti, quod Fi­de­na­ti bel­lo se iam an­tea im­mis­cue­rant, per le­ga­tos ultro cit­ro­que mis­sos iure iuran­do in­ter se ob­li­ga­ti, cum exer­ci­ti­bus ne­co­pi­na­to ad Veios ac­ces­se­re. [7] for­te ea re­gio­ne qua M’. Ser­gius tri­bu­nus mi­li­tum praee­rat castra ador­ti sunt in­gen­tem­que ter­ro­rem in­tu­le­re, quia Et­ru­riam om­nem ex­ci­tam se­di­bus mag­na mo­le ades­se Ro­ma­ni cre­di­de­rant. eadem opi­nio Veien­tes in ur­be con­ci­ta­vit. [8] ita an­ci­pi­ti proe­lio castra Ro­ma­na op­pug­na­ban­tur; con­cur­san­tes­que cum huc at­que il­luc sig­na transfer­rent, nec Veien­tem sa­tis co­hi­be­re intra mu­ni­tio­nes nec suis mu­ni­men­tis ar­ce­re vim ac tue­ri se ab ex­te­rio­re po­te­rant hos­te. [9] una spes erat si ex maio­ri­bus castris sub­ve­ni­re­tur, ut di­ver­sae le­gio­nes aliae ad­ver­sus Ca­pe­na­tem ac Fa­lis­cum, aliae contra erup­tio­nem op­pi­da­no­rum pug­na­rent; sed castris praee­rat Ver­gi­nius, pri­va­tim Ser­gio in­vi­sus in­fes­tus­que. [10] is, cum ple­ra­que cas­tel­la op­pug­na­ta, su­pe­ra­tas mu­ni­tio­nes, ut­rim­que in­ve­hi hos­tem nun­tia­re­tur, in ar­mis mi­li­tes te­nuit, si opus fo­ret auxi­lio col­le­gam dic­ti­tans ad se mis­su­rum. [11] hui­us ad­ro­gan­tiam per­ti­na­cia al­te­rius aequa­bat, qui, ne quam opem ab ini­mi­co vi­de­re­tur pe­tis­se, vin­ci ab hos­te quam vin­ce­re per ci­vem ma­luit. [12] diu in me­dio cae­si mi­li­tes; postre­mo de­ser­tis mu­ni­tio­ni­bus per­pau­ci in maio­ra castra, pars ma­xi­ma at­que ip­se Ser­gius Ro­mam per­ten­de­runt. ubi cum om­nem cul­pam in col­le­gam incli­na­ret, ac­ci­ri Ver­gi­nium ex castris, in­te­rea praees­se le­ga­tos pla­cuit. [13] ac­ta dein­de in se­na­tu res est cer­ta­tum­que in­ter col­le­gas ma­le­dic­tis. pau­ci rei pub­li­cae, ple­ri­que huic at­que il­li, ut quos­que stu­dium pri­va­tim aut gra­tia oc­cu­pa­ve­rat, ad­sunt.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 18Êàïåí­öû — æèòå­ëè Êàïåí, ýòðóñ­ñêî­ãî ãîðî­äà, èìåâ­øå­ãî òåñ­íûå êóëü­òóð­íûå è ýêî­íî­ìè­÷å­ñêèå ñâÿ­çè ñ ñîñåä­íè­ìè Ôàëå­ðè­ÿ­ìè (ñì.: ïðè­ìå÷. 53 ê êí. IV) è ñ Âåé­ÿ­ìè. Ïàäå­íèå Âåé îñëàá­ëÿ­ëî è èõ ïîçè­öèè.
  • 19Ñì.: IV, 17, 11.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327007042 1327008013 1364000509 1364000510 1364000511