Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà. Êîììåíòàðèé Í. Å. Áîäàíñêîé.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
7. (1) Àïïèé óæå ñðàâíÿëñÿ âëèÿíèåì íà ñõîäêàõ ñ íàðîäíûìè òðèáóíàìè, êîãäà âíåçàïíîå èçâåñòèå î íåñ÷àñòüå, ñëó÷èâøåìñÿ ïîä Âåéÿìè, ñðàçó äàëî åìó ïðåèìóùåñòâî â ýòîì ñîðåâíîâàíèè, óêðåïèëî ñîãëàñèå ñîñëîâèé è âäîõíîâèëî âñåõ íà óïîðíóþ îñàäó ãîðîäà. À ñëó÷èëîñü âîò ÷òî. (2) Êîãäà íàñûïü áûëà ïîäâåäåíà ê ãîðîäó è îñàäíûå íàâåñû âîò-âîò äîëæíû áûëè ñîåäèíèòüñÿ ñî ñòåíàìè, âîðîòà âíåçàïíî îòêðûëèñü (èáî ñîîðóæåíèÿ ýòè óñåðäíåå âîçâîäèëèñü äíåì, ÷åì îõðàíÿëèñü íî÷üþ), îãðîìíàÿ òîëïà, âîîðóæåííàÿ ïî ïðåèìóùåñòâó ôàêåëàìè, ïîäïàëèëà íàâåñû15, (3) è ïëàìÿ â îäíî ìãíîâåíèå ïîãëîòèëî è èõ, è íàñûïü, è âñå ïëîäû ñòîëü äëèòåëüíûõ òðóäîâ. Îò îðóæèÿ è îãíÿ ïîãèáëè òàêæå è ìíîãèå âîèíû, òùåòíî ïûòàâøèåñÿ èñïðàâèòü äåëî. (4) Êîãäà ýòà âåñòü äîñòèãëà Ðèìà, âñåõ îõâàòèëî îò÷àÿíèå, à ñåíàòîðîâ åùå è îçàáî÷åííîñòü. Îíè îïàñàëèñü, ÷òî òåïåðü óæ íå óäàñòñÿ ñïðàâèòüñÿ ñî ñìóòîé íè â ãîðîäå, íè â ëàãåðå, ÷òî íàðîäíûå òðèáóíû ñòàíóò òîïòàòü ãîñóäàðñòâî òàê, áóäòî îíî ïîáåæäåíî èìè. (5) È âîò òîãäà, ïîñîâåùàâøèñü ïðåäâàðèòåëüíî ìåæäó ñîáîé, â ñåíàò íåîæèäàííî ÿâèëèñü òå, êòî ïî öåíçó ïðèíàäëåæàë ê âñàäíèêàì, íî êîìó íå áûëè íàçíà÷åíû ëîøàäè îò êàçíû. Ïîëó÷èâ äîçâîëåíèå ãîâîðèòü, îíè çàÿâèëè, ÷òî ñòðåìÿòñÿ ñëóæèòü ãîñóäàðñòâó è ãîòîâû ïðèîáðåñòè êîíåé çà ñâîé ñ÷åò16. (6) Ñåíàò íå ïîæàëåë ñëîâ, äàáû âûðàçèòü èì áëàãîäàðíîñòü. Êîãäà îá ýòîì ñòàëî èçâåñòíî íà ôîðóìå è â Ãîðîäå, ê êóðèè âíåçàïíî ñáåæàëèñü ïëåáåè. (7) Îíè ãîâîðèëè, ÷òî è òåì, êîìó ïîëîæåíî ñëóæèòü ïåøèìè, ïîðà çàïèñàòüñÿ â âîéñêî è ïîðàäåòü ãîñóäàðñòâó, îòáðîñèâ çàâåäåííûé ïîðÿäîê íàáîðà. Ïóñòü èõ âåäóò ïîä Âåéè èëè âîîáùå êóäà áóäåò íåîáõîäèìî. Îíè ðó÷àþòñÿ, ÷òî èç-ïîä Âåé âåðíóòñÿ íå ðàíüøå, ÷åì âðàæåñêèé ãîðîä áóäåò âçÿò. (8) Òóò óæå ñåíàòîðàì åëå óäàëîñü ñîâëàäàòü ñ áèâøèì ÷åðåç êðàé ëèêîâàíèåì. (9) Åñëè ïðîñüáà âñàäíèêîâ áûëà ïåðåäàíà íà ðàññìîòðåíèå äîëæíîñòíûõ ëèö, à èõ ñàìèõ ïðèêàçàíî áëàãîäàðèòü, òî òåïåðü íè ïëåáååâ íå ñòàëè ïðèãëàøàòü â êóðèþ, äàáû âûñëóøàòü îòâåò, íè ñåíàòîðû íå â ñèëàõ áûëè îñòàâàòüñÿ â åå ñòåíàõ. (10) Ñ âîçâûøåíèÿ êàæäûé èç íèõ îò ñåáÿ îáðàùàëñÿ ê ñîáðàâøåéñÿ íà Êîìèöèè òîëïå, ñ.237 ñëîâàìè è æåñòàìè âûðàæàÿ ðàäîñòü, îâëàäåâøóþ ãîñóäàðñòâîì, óâåðÿë, ÷òî ïðîÿâëåííîå ñåãîäíÿ ñîãëàñèå äåëàåò Ðèì áëàæåííûì, íåîäîëèìûì, âå÷íûì, âîñõâàëÿë âñàäíèêîâ, âîñõâàëÿë íàðîä è ñàì ñåãîäíÿøíèé äåíü, ïðèçíàâàë, ÷òî ãîòîâíîñòüþ ê ïðèìèðåíèþ è âåëèêîäóøèåì îíè ïðåâçîøëè ñåíàò. (11) Òî ó ñåíàòîðîâ, òî ó ïëåáååâ âûñòóïàëè íà ãëàçàõ ñëåçû ðàäîñòè. Íî âîò ñåíàòîðîâ ïðèçâàëè îáðàòíî â êóðèþ, (12) ãäå è áûëî ïðèíÿòî ïîñòàíîâëåíèå, îáÿçûâàâøåå âîåííûõ òðèáóíîâ ïîáëàãîäàðèòü íà ñõîäêå è êîííûõ è ïåøèõ âîèíîâ è ïåðåäàòü èì, ÷òî ñåíàò âñåãäà áóäåò ïîìíèòü îá èõ ëþáâè ê ðîäèíå, íî ñ÷èòàåò âñå æå íåîáõîäèìûì âñåì òåì, êòî âûçâàëñÿ äîáðîâîëüíî ñëóæèòü âíå ïîëîæåííîãî ñðîêà, çàïëàòèòü ïðè÷èòàþùååñÿ èì æàëîâàíüå. Îïðåäåëåííàÿ ñóììà áûëà íàçíà÷åíà è âñàäíèêàì17, (13) êîòîðûå èìåííî òîãäà âïåðâûå ñòàëè ïðîõîäèòü ñëóæáó ñî ñâîèìè ñîáñòâåííûìè êîíÿìè. Ýòî äîáðîâîëü÷åñêîå âîéñêî, áóäó÷è ïðèâåäåíî ïîä Âåéè, íå òîëüêî âîññòàíîâèëî óíè÷òîæåííûå îñàäíûå ñîîðóæåíèÿ, íî äàæå âîçâåëî íîâûå. Ïðîäîâîëüñòâèå èç Ãîðîäà ñòàëè ïîäâîçèòü ñ åùå áîëüøèì òùàíèåì, íåæåëè ðàíüøå, äàáû ñòîëü äîñòîéíîå âîéñêî íå èñïûòûâàëî íè â ÷åì íåäîñòàòêà. |
7. par iam etiam in contionibus erat Appius tribunis plebis, cum subito, unde minime quis crederet, accepta calamitas apud Veios et superiorem Appium in causa et concordiam ordinum maiorem ardoremque ad obsidendos pertinacius Veios fecit. [2] nam cum agger promotus ad urbem vineaeque tantum non iam iniunctae moenibus essent, dum opera interdiu fiunt intentius quam nocte custodiuntur, patefacta repente porta ingens multitudo facibus maxime armata ignes coniecit, [3] horaeque momento simul aggerem ac vineas, tam longi temporis opus, incendium hausit; multique ibi mortales nequiquam opem ferentes ferro ignique absumpti sunt. [4] quod ubi Romam est nuntiatum, maestitiam omnibus, senatui curam metumque iniecit, ne tum vero sustineri nec in urbe seditio nec in castris posset et tribuni plebis velut ab se victae rei publicae insultarent, [5] cum repente quibus census equester erat, equi publici non erant adsignati, concilio prius inter sese habito senatum adeunt factaque dicendi potestate equis se suis stipendia facturos promittunt. [6] quibus cum amplissimis verbis gratiae ab senatu actae essent famaque ea forum atque urbem pervasisset, subito ad curiam concursus fit plebis; [7] pedestris ordinis aiunt nunc esse operam rei publicae extra ordinem polliceri, seu Veios seu quo alio ducere velint; si Veios ducti sint, negant se inde prius quam capta urbe hostium redituros esse. [8] tum vero iam superfundenti se laetitiae vix temperatum est; non enim, sicut equites, dato magistratibus negotio laudari iussi, [9] neque aut in curiam vocati quibus responsum daretur, aut limine curiae continebatur senatus; sed pro se quisque ex superiore loco ad multitudinem in comitio stantem voce manibusque significare publicam laetitiam, [10] beatam urbem Romanam et invictam et aeternam illa concordia dicere, laudare equites, laudare plebem, diem ipsum laudibus ferre, victam esse fateri comitatem benignitatemque senatus. [11] certatim patribus plebique manare gaudio lacrimae, donec revocatis in curiam patribus senatus consultum factum est ut tribuni militares contione advocata peditibus equitibusque gratias agerent, [12] memorem pietatis eorum erga patriam dicerent senatum fore; placere autem omnibus his voluntariam extra ordinem professis militiam aera procedere; et equiti certus numerus aeris est adsignatus. [13] tum primum equis suis merere equites coeperunt. voluntarius ductus exercitus Veios non amissa modo restituit opera, sed nova etiam instituit. ab urbe commeatus intentiore quam antea subvehi cura, ne quid tam bene merito exercitui ad usum deesset. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß