Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà VI, ãë. 27

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì I. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1989.
Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

27. (1) Îòëè­÷èâ­øèé­ñÿ ðàñ­ñóäè­òåëü­íî­ñòüþ è äîá­ëå­ñòüþ â âîëü­ñêîé âîéíå, óäà­÷åé â òóñêó­ëàí­ñêîì ïîõî­äå, òóò è òàì — ðåä­êèì òåð­ïå­íè­åì è ñíèñ­õîæ­äå­íè­åì ê ñîòî­âà­ðè­ùó, (2) Êàìèëë îñòà­âèë äîëæ­íîñòü ïî èçáðà­íèè âîåí­íûõ òðè­áó­íîâ ñëå­äóþ­ùå­ãî ãîäà [380 ã.]: Ëóöèÿ è Ïóá­ëèÿ Âàëå­ðè­åâ (Ëóöèÿ â ïÿòûé ðàç, Ïóá­ëèÿ â òðå­òèé), Ãàÿ Ñåð­ãèÿ (â òðå­òèé ðàç), Ëóöèÿ Ìåíå­íèÿ (ïîâòîð­íî), Ïóá­ëèÿ Ïàïè­ðèÿ è Ñåð­âèÿ Êîð­íå­ëèÿ Ìàëó­ãèí­ñêî­ãî.

(3) Íóæ­íû áûëè â ýòîì ãîäó è öåí­çî­ðû, îñî­áåí­íî èç-çà íåîïðå­äå­ëåí­íûõ ñëó­õîâ ïî ïîâî­äó äîë­ãîâ; íàðîä­íûå òðè­áó­íû çëî­íà­ìå­ðåí­íî ïðå­óâå­ëè­÷è­âà­ëè îáùèé èòîã, à ïðå­óìåíü­øà­ëè åãî òå, êîìó âûãîä­íî áûëî ïðåä­ñòàâ­ëÿòü äåëî òàê, áóä­òî âûïëà­òû ñòðà­äà­þò áîëåå îò íåäîá­ðî­ñî­âåñò­íî­ñòè, ÷åì îò íåñ÷à­ñòüÿ äîëæ­íè­êîâ. (4) Èçáðà­íû áûëè öåí­çî­ðà­ìè Ãàé Ñóëü­ïè­öèé Êàìå­ðèí è Ñïó­ðèé Ïîñòó­ìèé Ðåãèëëü­ñêèé, íî óæå íà÷à­òîå äåëî áûëî ïðå­ðâà­íî çà ñìåð­òüþ Ïîñòó­ìèÿ, òàê êàê äàòü öåí­çî­ðó äðó­ãî­ãî òîâà­ðè­ùà áûëî ïðî­òèâ­íî áëà­ãî­÷å­ñòèþ84. (5) Ïîýòî­ìó Ñóëü­ïè­öèé îòêà­çàë­ñÿ îò äîëæ­íî­ñòè; èçáðà­íû áûëè äðó­ãèå öåí­çî­ðû, íî, êàê îêà­çà­ëîñü, îãðåø­íî è îíè íå èñïðàâ­ëÿ­ëè äîëæ­íîñòü; èçáè­ðàòü æå öåí­çî­ðîâ â òðå­òèé ðàç áûëî áû ïðî­òèâ­íî áëà­ãî­÷å­ñòèþ, êîëü ñêî­ðî â ýòîì ãîäó áîãè êàê áóä­òî áû íå ïðè­íè­ìà­ëè öåí­çó­ðû. (6) Íî íàðîä­íûå òðè­áó­íû òâåð­äè­ëè, ÷òî ýòî — íåïå­ðå­íî­ñè­ìîå ãëóì­ëå­íèå íàä ïëå­áå­ÿ­ìè: ïðî­ñòî ñåíàò èçáå­ãà­åò îáíà­ðî­äî­âàòü çàïè­ñè, ñâèäå­òåëü­ñò­âó­þ­ùèå îá èìó­ùå­ñòâå êàæ­äî­ãî, òàê êàê íå õî÷åò, ÷òîáû îáíà­ðó­æè­ëàñü ñóì­ìà äîë­ãîâ, êîòî­ðàÿ ïîêà­çà­ëà áû, ÷òî îäíà ÷àñòü ãðàæ­äàí çàäàâ­ëå­íà äðó­ãîþ, à ìåæ­äó òåì îáðå­ìå­íåí­íûé äîë­ãà­ìè ïðî­ñòîé íàðîä òîë­êà­þò íàâñòðå­÷ó âñå íîâûì è íîâûì âðà­ãàì. (7) Ïîâñþäó, óæå áåç ðàç­áî­ðà, èùóò âîéí: ãîíÿ­þò ëåãè­î­íû îò Àíòèÿ ê Ñàò­ðè­êó, îò Ñàò­ðè­êà ê Âåëèò­ðàì, îòòóäà â Òóñêóë. Óæå ëàòè­íàì, ãåð­íè­êàì, ïðå­íå­ñòèí­öàì ãðî­çÿò âîé­íîé èç íåíà­âè­ñòè ñêî­ðåé ê ãðàæ­äà­íàì, ÷åì ê âðà­ãàì; ëèøü áû äåð­æàòü ïëå­áå­åâ â âîé­ñêå, íå äàòü èì ïåðå­äîõ­íóòü â Ãîðî­äå, íå äàòü èì íà äîñó­ãå âñïîì­íèòü î ñâî­áî­äå, ïîáû­âàòü íà ñõîä­êàõ, ãäå îíè ìîã­ëè áû èíî­ãäà ñëû­øàòü ãîëîñ òðè­áó­íîâ, ñòðå­ìÿ­ùèõ­ñÿ îáëåã­÷èòü äîë­ãè è ïîêîí­÷èòü ñ ïðî­÷è­ìè íåñïðà­âåä­ëè­âî­ñòÿ­ìè. (8) Åñëè â äóøå ïðî­ñòî­ãî íàðî­äà åùå ñîõðà­íè­ëàñü ïàìÿòü îá îòå­÷å­ñêîé ñâî­áî­äå, îí íå ïîòåð­ïèò, ÷òîáû êòî-òî èç ðèì­ñêèõ ãðàæ­äàí áûë çàêà­áà­ëåí çà äîë­ãè èëè ÷òîáû íàçíà­÷è­ëè íàáîð, ïîêóäà îáñëå­äî­âà­íèå äîë­ãîâ è ðàñ­ñìîò­ðå­íèå ìåð ïî èõ óìåíü­øå­íèþ íå ïîç­âî­ëÿò êàæ­äî­ìó çíàòü, ÷òî́ åãî, ÷òî́ ÷óæîå, îñòà­íåò­ñÿ ëè ó íåãî ñâî­áîä­íûì õîòÿ áû òåëî, èëè æå è îíî îáðå­÷å­íî îêî­âàì.

ñ.308 (9) Íàãðà­äà, îáå­ùàí­íàÿ çà ìÿòåæ, òîò­÷àñ è âûçâà­ëà ìÿòåæ, èáî è ê êàáà­ëå ïðè­ñóæ­äà­ëè ìíî­ãèõ, è ñåíàò èç-çà ñëó­õîâ î ïðå­íå­ñòèí­ñêîé âîéíå ïîñòà­íî­âèë íàáðàòü íîâûå ëåãè­î­íû, à òóò è òîìó è äðó­ãî­ìó ñòà­ëè ïðå­ïÿò­ñò­âè­åì è ïîìîùü òðè­áó­íîâ, è åäè­íî­äó­øèå íàðî­äà: (10) òðè­áó­íû íå ïîç­âî­ëÿ­ëè óâî­äèòü ïðè­ãî­âî­ðåí­íûõ äîëæ­íè­êîâ, à ìîëî­äåæü íå çàïè­ñû­âà­ëàñü â âîé­ñêî. Ñåíà­òî­ðîâ â ýòî âðå­ìÿ çàáî­òè­ëî äàæå íå ñòîëü­êî âçûñ­êà­íèå ñ çàäîë­æàâ­øèõ, ñêîëü­êî íàáîð âîé­ñêà: â ñàìîì äåëå, óæå ïðè­õî­äè­ëè âåñòè î òîì, ÷òî âðà­ãè âûøëè èç Ïðå­íå­ñòû è îñòà­íî­âè­ëèñü â ãàáèé­ñêèõ ïîëÿõ. (11) Íî è ýòîò ñëóõ åùå ïîä­ñòðåê­íóë òðè­áó­íîâ ê áîðü­áå, à íå îòâðà­òèë îò íåå; è òîëü­êî âîé­íà, âïëîò­íóþ ïðè­äâè­íóâ­øà­ÿ­ñÿ ê ñàìûì ñòå­íàì, ñìîã­ëà ïîãà­ñèòü ìÿòåæ â Ãîðî­äå.

27. Ca­mil­lus, con­si­lio et vir­tu­te in Volsco bel­lo, fe­li­ci­ta­te in Tus­cu­la­na ex­pe­di­tio­ne, ut­ro­bi­que sin­gu­la­ri ad­ver­sus col­le­gam pa­tien­tia et mo­de­ra­tio­ne in­sig­nis, [2] ma­gistra­tu abiit crea­tis tri­bu­nis mi­li­ta­ri­bus in in­se­quen­tem an­num L. et P. Va­le­riis — Lu­cio quin­tum, Pub­lio ter­tium — et C. Ser­gio ter­tium L. Me­ne­nio ite­rum, P. Pa­pi­rio, Ser. Cor­ne­lio Ma­lu­gi­nen­se. [3] cen­so­ri­bus quo­que eguit an­nus ma­xi­me prop­ter in­cer­tam fa­mam aeris alie­ni, adgra­van­ti­bus sum­mam etiam in­vi­diae eius tri­bu­nis ple­bis, cum ab iis ele­va­re­tur, qui­bus fi­de ma­gis quam for­tu­na de­ben­tium la­bo­ra­re cre­di­tum vi­de­ri ex­pe­die­bat. [4] crea­ti cen­so­res C. Sul­pi­cius Ca­me­ri­nus Sp. Pos­tu­mius Re­gil­len­sis, coep­ta­que iam res mor­te Pos­tu­mi, quia col­le­gam suf­fi­ci cen­so­ri re­li­gio erat, in­ter­pel­la­ta est. [5] igi­tur cum Sul­pi­cius ab­di­cas­set se ma­gistra­tu cen­so­res alii vi­tio crea­ti non ges­se­runt ma­gistra­tum; ter­tios crea­ri ve­lut dis non ac­ci­pien­ti­bus in eum an­num cen­su­ram re­li­gio­sum fuit. [6] eam ve­ro lu­di­fi­ca­tio­nem ple­bis tri­bu­ni fe­ren­dam ne­ga­bant: fu­ge­re se­na­tum tes­tes ta­bu­las pub­li­cas cen­sus cui­us­que, quia no­lint conspi­ci sum­mam aeris alie­ni, quae in­di­ca­tu­ra sit de­mer­sam par­tem a par­te ci­vi­ta­tis, cum in­te­rim obae­ra­tam ple­bem obiec­ta­ri aliis at­que aliis hos­ti­bus. [7] pas­sim iam si­ne ul­lo discri­mi­ne bel­la quae­ri: ab An­tio Sat­ri­cum, ab Sat­ri­co Ve­lit­ras, in­de Tus­cu­lum le­gio­nes duc­tas; La­ti­nis Her­ni­cis Prae­nes­ti­nis iam in­ten­ta­ri ar­ma ci­vium ma­gis quam hos­tium odio, ut in ar­mis te­rant ple­bem nec res­pi­ra­re in ur­be aut per oti­um li­ber­ta­tis me­mi­nis­se si­nant aut con­sis­te­re in con­tio­ne, ubi ali­quan­do audiant vo­cem tri­bu­ni­ciam de le­van­do fe­no­re et fi­ne alia­rum iniu­ria­rum agen­tem. [8] quod si sit ani­mus ple­bi me­mor pat­rum li­ber­ta­tis, se nec ad­di­ci quem­quam ci­vem Ro­ma­num ob cre­di­tam pe­cu­niam pas­su­ros ne­que di­lec­tum ha­be­ri, do­nec inspec­to aere alie­no ini­ta­que ra­tio­ne mi­nuen­di eius sciat unus quis­que quid sui, quid alie­ni sit, su­per­sit si­bi li­be­rum cor­pus an id quo­que ner­vo de­bea­tur.

[9] mer­ces se­di­tio­nis pro­po­si­ta con­fes­tim se­di­tio­nem ex­ci­ta­vit. nam et ad­di­ce­ban­tur mul­ti, et ad Prae­nes­ti­ni fa­mam bel­li no­vas le­gio­nes scri­ben­das pat­res cen­sue­rant; quae ut­ra­que si­mul auxi­lio tri­bu­ni­cio et con­sen­su ple­bis im­pe­di­ri coep­ta; [10] nam ne­que du­ci ad­dic­tos tri­bu­ni si­ne­bant ne­que iunio­res no­mi­na da­bant. cum pat­ri­bus mi­nor in prae­sens cu­ra cre­di­tae pe­cu­niae iuris ex­se­quen­di quam di­lec­tus es­set — quip­pe iam a Prae­nes­te pro­fec­tos hos­tes in ag­ro Ga­bi­no con­se­dis­se nun­tia­ba­tur — [11] in­te­rim tri­bu­nos ple­bis fa­ma ea ip­sa in­ri­ta­ve­rat ma­gis ad sus­cep­tum cer­ta­men quam de­ter­rue­rat; ne­que aliud ad se­di­tio­nem exstin­guen­dam in ur­be quam pro­pe in­la­tum moe­ni­bus ip­sis bel­lum va­luit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 84Ñì.: V, 31, 6.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364000628 1364000629 1364000630