Ïåðåâîä Í. Í. Êàçàíñêîãî. Êîììåíòàðèé Ã. Ï. ×èñòÿêîâà.
Ðåä. ïåðåâîäîâ Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå. Ðåä. êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1924. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
28. (1) Èáî êîãäà ïðåíåñòèíöàì ñîîáùèëè, ÷òî â Ðèìå ñîâñåì íå íàáðàëè âîéñêà, íå íàçíà÷èëè íèêàêîãî âîæäÿ, ÷òî îòöû è ïðîñòîé íàðîä îáðàòèëèñü äðóã ïðîòèâ äðóãà, (2) òî ïðåíåñòèíñêèå ïîëêîâîäöû, óñìîòðåâ â ýòîì âåðíûé ñëó÷àé, áûñòðûìè ïåðåõîäàìè, ïîïóòíî îïóñòîøàÿ ïîëÿ, ïðèäâèíóëè çíàìåíà ê ñàìûì Êîëëèíñêèì âîðîòàì. (3) Ïîëíîå ñìÿòåíèå íàñòàëî â Ãîðîäå. Ïî çîâó ê îðóæèþ ëþäè ñáåãàþòñÿ íà ñòåíû è ê âîðîòàì è, îáðàòèñü íàêîíåö îò ìÿòåæà ê âîéíå, èçáèðàþò äèêòàòîðà — Òèòà Êâèíêöèÿ Öèíöèííàòà, (4) à îí íàçíà÷àåò íà÷àëüíèêîì êîííèöû Àâëà Ñåìïðîíèÿ Àòðàòèíà. Ëèøü òîëüêî ïðîøåë ñëóõ îá ýòîì, âðàãè ñðàçó îòñòóïèëè îò ñòåí, à ðèìñêàÿ ìîëîäåæü áåñïðåêîñëîâíî ïîä÷èíèëàñü ïðèêàçó: ñòîëü âåëèê áûë ñòðàõ ïåðåä äèêòàòóðîé. (5) Ïîêà â Ðèìå øåë íàáîð âîéñêà, âðàãè ðàñêèíóëè ñòàí íåïîäàëåêó îò ðåêè Àëëèè; îïóñòîøàÿ îòòóäà âñþ îêðåñòíîñòü, îíè ïîõâàëÿëèñü ìåæäó ñîáîé, ÷òî çàíÿëè ðîêîâîå äëÿ ðèìëÿí ìåñòî; (6) áûòü çäåñü òàêîìó æå óæàñó è áåãñòâó, êàêîå áûëî â ãàëëüñêóþ âîéíó. Âåäü åñëè ðèìëÿíå áîÿòñÿ äàæå äíÿ, îñâÿùåííîãî çàïðåòîì è îòìå÷åííîãî èìåíåì ýòîãî ìåñòà85, íàñêîëüêî æå áîëüøå Àëëèéñêîãî äíÿ óñòðàøàòñÿ îíè âíîâü ñàìîé Àëëèè, ïàìÿòíèêà òàêîãî äëÿ íèõ ðàçãðîìà! Ïåðåä ãëàçàìè ó íèõ áóäóò ñâèðåïûå ëèöà ãàëëîâ, à â óøàõ — çâóêè ãàëëüñêîé ðå÷è. (7) Òàê, ïðåäàâàÿñü ïóñòûì ðàçìûøëåíèÿì î ïóñòûõ âåùàõ, îíè ââåðèëè ñâîè íàäåæäû ñ÷àñòüþ ìåñòà86. Ðèìëÿíå æå, íàïðîòèâ, äîñòàòî÷íî çíàëè, ÷òî, ãäå áû íè íàõîäèëèñü âðàãè-ëàòèíû, ýòî òå, êîãî îíè ïðîäåðæàëè ñòî ëåò â íåíàðóøàåìîì ìèðå, ïîáåäèâ ó Ðåãèëëüñêîãî îçåðà; (8) à ìåñòî, çàïîìíèâøååñÿ ïîðàæåíèåì, ñêîðåå ïîáóæäàëî èõ ñìûòü ïàìÿòü îá ýòîì ïîçîðå, ÷åì âíóøàëî ñòðàõ, áóäòî åñòü êàêàÿ-òî çåìëÿ, ðîêîâàÿ äëÿ èõ ïîáåä; (9) áîëüøå òîãî, åñëè áû ñàìè ãàëëû íàãðÿíóëè íà òî æå ìåñòî, ðèìëÿíå áèëèñü áû òàê, êàê íåêîãäà â Ðèìå, âûçâîëÿÿ îòå÷åñòâî, êàê íà ñëåäóþùèé äåíü îíè áèëèñü ó Ãàáèé87, ãäå êîí÷èëîñü òåì, ÷òî óæå íè îäèí âðàã, êîòîðûé ïîáûâàë â ðèìñêèõ ñòåíàõ, íå âåðíóëñÿ äîìîé ñ âåñòüþ î ïîáåäå èëè ïîðàæåíèè. |
28. nam cum esset Praenestinis nuntiatum nullum exercitum conscriptum Romae, nullum ducem certum esse, patres ac plebem in semet ipsos versos, [2] occasionem rati duces eorum raptim agmine acto pervastatis protinus agris ad portam Collinam signa intulere. [3] ingens in urbe trepidatio fuit. conclamatum ad arma, concursumque in muros adque portas est, tandemque ab seditione ad bellum versi dictatorem T. Quinctium Cincinnatum creavere. [4] is magistrum equitum A. Sempronium Atratinum dixit. quod ubi auditum est — tantus eius magistratus terror erat, — simul hostes a moenibus recessere et iuniores Romani ad edictum sine retractatione convenere. [5] dum conscribitur Romae exercitus, castra interim hostium haud procul Allia flumine posita; inde agrum late populantes fatalem se urbi Romanae locum cepisse inter se iactabant: [6] similem pavorem inde ac fugam fore ac bello Gallico fuerit; etenim si diem contactum religione insignemque nomine eius loci timeant Romani, quanto magis Alliensi die Alliam ipsam, monumentum tantae cladis, reformidaturos? species profecto iis ibi truces Gallorum sonumque vocis in oculis atque auribus fore. [7] has inanium rerum inanes ipsas volventes cogitationes fortunae loci delegaverant spes suas. Romani contra, ubicumque esset Latinus hostis, satis scire eum esse quem ad Regillum lacum devictum centum annorum pace obnoxia tenuerint: [8] locum insignem memoria cladis inritaturum se potius ad delendam memoriam dedecoris, quam ut timorem faciat, ne qua terra sit nefasta victoriae suae; [9] quin ipsi sibi Galli si offerantur illo loco, se ita pugnaturos ut Romae pugnaverint in repetenda patria ut postero die ad Gabios, tunc cum effecerint ne quis hostis qui moenia Romana intrasset nuntium secundae adversaeque fortunae domum perferret. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß