Ïåðåâîä Ô. Ô. Çåëèíñêîãî. Ïóáëèêóåòñÿ [â êíèãå] ïî èçä.: Èñòîðèêè Ðèìà / Ïåð. ïîä ðåä. Ñ. Ìàðêèøà. Ì., 1970.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
58. (1) Çàòåì áûë äàí âîèíàì êðàòêîâðåìåííûé îòäûõ, (2) ïîêà ñòîÿëè íåâûíîñèìûå ìîðîçû; à ñ ïåðâûìè, åùå ñîìíèòåëüíûìè ïðèçíàêàìè ïðèáëèæåíèÿ âåñíû Ãàííèáàë îñòàâèë çèìíèå ñ.54 êâàðòèðû è ïîâåë âîéñêî â ñòðàíó ýòðóñêîâ, ðàññ÷èòûâàÿ óáåæäåíèåì èëè ñèëîé ïðèâëå÷ü è ýòîò íàðîä íà ñâîþ ñòîðîíó, ïîäîáíî òîìó êàê ñäåëàë ýòî ñ ãàëëàìè è ëèãóðèéöàìè. (3) Íî âî âðåìÿ ïåðåõîäà ÷åðåç Àïåííèíû åãî çàñòèãëà òàêàÿ ñòðàøíàÿ áóðÿ, ÷òî â ñðàâíåíèè ñ íåé äàæå óæàñû Àëüï ïîêàçàëèñü ïî÷òè íè÷åì. Äîæäü è âåòåð õëåñòàëè ïóíèéöåâ ïðÿìî â ëèöî è ñ òàêîé ñèëîé, ÷òî îíè èëè áûëè ïðèíóæäåíû áðîñàòü îðóæèå, èëè æå, åñëè ïûòàëèñü ñîïðîòèâëÿòüñÿ, ñàìè ïàäàëè íàçåìü, ïîðàæåííûå ñèëîé âüþãè. Íà ïåðâûõ ïîðàõ îíè òîëüêî îñòàíîâèëèñü. (4) Çàòåì, ÷óâñòâóÿ, ÷òî âåòåð çàõâàòûâàåò èì äûõàíèå è ùåìèò ãðóäü, îíè ïðèñåëè, ïîâåðíóâøèñü ê íåìó ñïèíîþ. (5) Âäðóã íàä èõ ãîëîâàìè çàñòîíàëî, çàðåâåëî, ðàçäàëèñü óæàñàþùèå ðàñêàòû ãðîìà, çàñâåðêàëè ìîëíèè; (6) ïîêà îíè, îãëóøåííûå è îñëåïëåííûå, îò ñòðàõà íå ðåøàëèñü äâèíóòüñÿ ñ ìåñòà, ãðÿíóë ëèâåíü, à âåòåð ïîäóë åùå ñèëüíåå. Òóò îíè íàêîíåö óáåäèëèñü â íåîáõîäèìîñòè ðàñïîëîæèòüñÿ ëàãåðåì íà òîì ñàìîì ìåñòå, ãäå áûëè çàñòèãíóòû íåïîãîäîé. (7) Íî ýòî îêàçàëîñü ëèøü íà÷àëîì íîâûõ áåäñòâèé. Íåëüçÿ áûëî íè ðàçâåðíóòü ïîëîòíèùå, íè âîäðóçèòü ñòîëáû, à åñëè è óäàâàëîñü ðàñêèíóòü ïàëàòêó, òî îíà íå îñòàâàëàñü íà ìåñòå; âñå ðàçðûâàë è óíîñèë óðàãàí. (8) À òóò åùå òó÷è, çàíåñåííûå âåòðîì ïîâûøå õîëîäíûõ âåðøèí ãîð, çàìåðçëè è ñòàëè ñûïàòü ãðàäîì â òàêîì êîëè÷åñòâå, ÷òî âîèíû, ìàõíóâ ðóêîé íà âñå, áðîñèëèñü íà çåìëþ, ñêîðåå ïîãðåáåííûå ïîä ñâîèìè ïàëàòêàìè, ÷åì ïðèêðûòûå èìè; (9) çà ãðàäîì ïîñëåäîâàë òàêîé ñèëüíûé ìîðîç, ÷òî, åñëè êòî â ýòîé æàëêîé êó÷å ëþäåé è æèâîòíûõ õîòåë ïðèïîäíÿòüñÿ è âñòàòü, îí äîëãî íå ìîã ýòîãî ñäåëàòü, òàê êàê æèëû îêî÷åíåëè îò ñòóæè è ñóñòàâû åäâà ìîãëè ñãèáàòüñÿ. (10) Íàêîíåö ðåçêèìè äâèæåíèÿìè îíè ðàçìÿëèñü è íåñêîëüêî îáîäðèëèñü äóõîì; êîå-ãäå áûëè ðàçâåäåíû îãíè; åñëè êòî ÷óâñòâîâàë ñåáÿ ñëèøêîì ñëàáûì, òî ïðèáåãàë ê ÷óæîé ïîìîùè. (11)  ïðîäîëæåíèå äâóõ äíåé îñòàâàëèñü îíè íà ýòîì ìåñòå, êàê áû â îñàäå; ïîãèáëî ìíîãî ëþäåé, ìíîãî âüþ÷íûõ æèâîòíûõ, à òàêæå è ñåìü ñëîíîâ èç òåõ, êîòîðûå óöåëåëè ïîñëå ñðàæåíèÿ íà Òðåáèè. |
58. Haud longi inde temporis, dum intolerabilia frigora erant, quies militi data est, [2] et ad prima ac dubia signa veris profectus ex hibernis in Etruriam ducit, eam quoque gentem, sicut Gallos Liguresque, aut vi aut voluntate adiuncturus. [3] Transeuntem Appenninum adeo atrox adorta tempestas est ut Alpium prope foeditatem superaverit. Vento mixtus imber cum ferretur in ipsa ora, primo, quia aut arma omittenda erant, aut contra enitentes vertice intorti adfligebantur, constitere; [4] dein, cum iam spiritum includeret nec reciprocare animam sineret, aversi a vento parumper consedere. [5] Tum vero ingenti sono caelum strepere et inter horrendos fragores micare ignes; capti auribus et oculis metu omnes torpere; [6] tandem effuso imbre, cum eo magis accensa vis venti esset, ipso illo quo deprensi erant loco castra ponere necessarium visum est. [7] Id vero laboris velut de integro initium fuit: nam nec explicare quicquam nec statuere poterant, nec quod statutum esset manebat, omnia perscindente vento et rapiente; [8] et mox aqua levata vento cum super gelida montium iuga concreta esset, tantum nivosae grandinis deiecit ut omnibus omissis procumberent homines tegminibus suis magis obruti quam tecti; [9] tantaque vis frigoris insecuta est ut ex illa miserabili hominum iumentorumque strage cum se quisque attollere ac levare vellet, diu nequiret, quia torpentibus rigore nervis vix flectere artus poterant. [10] Deinde, ut tandem agitando sese movere ac recepere animos et raris locis ignis fieri est coeptus, ad alienam opem quisque inops tendere. Biduum eo loco velut obsessi mansere. [11] Multi homines, multa iumenta, elephanti quoque ex iis qui proelio ad Trebiam facto superfuerant septem absumpti. |