Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXI, ãë. 58

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ô. Ô. Çåëèíñêîãî. Ïóáëèêóåòñÿ [â êíèãå] ïî èçä.: Èñòîðèêè Ðèìà / Ïåð. ïîä ðåä. Ñ. Ìàðêèøà. Ì., 1970.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, B. O. Foster, 1929.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

58. (1) Çàòåì áûë äàí âîè­íàì êðàò­êîâðå­ìåí­íûé îòäûõ, (2) ïîêà ñòî­ÿ­ëè íåâû­íî­ñè­ìûå ìîðî­çû; à ñ ïåð­âû­ìè, åùå ñîìíè­òåëü­íû­ìè ïðè­çíà­êà­ìè ïðè­áëè­æå­íèÿ âåñ­íû Ãàí­íè­áàë îñòà­âèë çèì­íèå ñ.54 êâàð­òè­ðû è ïîâåë âîé­ñêî â ñòðà­íó ýòðóñ­êîâ, ðàñ­ñ÷è­òû­âàÿ óáåæ­äå­íè­åì èëè ñèëîé ïðè­âëå÷ü è ýòîò íàðîä íà ñâîþ ñòî­ðî­íó, ïîäîá­íî òîìó êàê ñäå­ëàë ýòî ñ ãàë­ëà­ìè è ëèãó­ðèé­öà­ìè. (3) Íî âî âðå­ìÿ ïåðå­õî­äà ÷åðåç Àïåí­íè­íû åãî çàñòèã­ëà òàêàÿ ñòðàø­íàÿ áóðÿ, ÷òî â ñðàâ­íå­íèè ñ íåé äàæå óæà­ñû Àëüï ïîêà­çà­ëèñü ïî÷òè íè÷åì. Äîæäü è âåòåð õëå­ñòà­ëè ïóíèé­öåâ ïðÿ­ìî â ëèöî è ñ òàêîé ñèëîé, ÷òî îíè èëè áûëè ïðè­íóæ­äå­íû áðî­ñàòü îðó­æèå, èëè æå, åñëè ïûòà­ëèñü ñîïðî­òèâ­ëÿòü­ñÿ, ñàìè ïàäà­ëè íàçåìü, ïîðà­æåí­íûå ñèëîé âüþ­ãè. Íà ïåð­âûõ ïîðàõ îíè òîëü­êî îñòà­íî­âè­ëèñü. (4) Çàòåì, ÷óâ­ñò­âóÿ, ÷òî âåòåð çàõâà­òû­âà­åò èì äûõà­íèå è ùåìèò ãðóäü, îíè ïðè­ñå­ëè, ïîâåð­íóâ­øèñü ê íåìó ñïè­íîþ. (5) Âäðóã íàä èõ ãîëî­âà­ìè çàñòî­íà­ëî, çàðå­âå­ëî, ðàçäà­ëèñü óæà­ñàþ­ùèå ðàñ­êà­òû ãðî­ìà, çàñâåð­êà­ëè ìîë­íèè; (6) ïîêà îíè, îãëó­øåí­íûå è îñëåï­ëåí­íûå, îò ñòðà­õà íå ðåøà­ëèñü äâè­íóòü­ñÿ ñ ìåñòà, ãðÿ­íóë ëèâåíü, à âåòåð ïîäóë åùå ñèëü­íåå. Òóò îíè íàêî­íåö óáåäè­ëèñü â íåîá­õî­äè­ìî­ñòè ðàñ­ïî­ëî­æèòü­ñÿ ëàãå­ðåì íà òîì ñàìîì ìåñòå, ãäå áûëè çàñòèã­íó­òû íåïî­ãî­äîé. (7) Íî ýòî îêà­çà­ëîñü ëèøü íà÷à­ëîì íîâûõ áåä­ñò­âèé. Íåëü­çÿ áûëî íè ðàç­âåð­íóòü ïîëîò­íè­ùå, íè âîäðó­çèòü ñòîë­áû, à åñëè è óäà­âà­ëîñü ðàñ­êè­íóòü ïàëàò­êó, òî îíà íå îñòà­âà­ëàñü íà ìåñòå; âñå ðàç­ðû­âàë è óíî­ñèë óðà­ãàí. (8) À òóò åùå òó÷è, çàíå­ñåí­íûå âåò­ðîì ïîâû­øå õîëîä­íûõ âåð­øèí ãîð, çàìåðç­ëè è ñòà­ëè ñûïàòü ãðà­äîì â òàêîì êîëè­÷å­ñòâå, ÷òî âîè­íû, ìàõ­íóâ ðóêîé íà âñå, áðî­ñè­ëèñü íà çåì­ëþ, ñêî­ðåå ïîãðå­áåí­íûå ïîä ñâî­è­ìè ïàëàò­êà­ìè, ÷åì ïðè­êðû­òûå èìè; (9) çà ãðà­äîì ïîñëå­äî­âàë òàêîé ñèëü­íûé ìîðîç, ÷òî, åñëè êòî â ýòîé æàë­êîé êó÷å ëþäåé è æèâîò­íûõ õîòåë ïðè­ïîä­íÿòü­ñÿ è âñòàòü, îí äîë­ãî íå ìîã ýòî­ãî ñäå­ëàòü, òàê êàê æèëû îêî­÷å­íå­ëè îò ñòó­æè è ñóñòà­âû åäâà ìîã­ëè ñãè­áàòü­ñÿ. (10) Íàêî­íåö ðåç­êè­ìè äâè­æå­íè­ÿ­ìè îíè ðàç­ìÿ­ëèñü è íåñêîëü­êî îáî­ä­ðè­ëèñü äóõîì; êîå-ãäå áûëè ðàç­âåäå­íû îãíè; åñëè êòî ÷óâ­ñò­âî­âàë ñåáÿ ñëèø­êîì ñëà­áûì, òî ïðè­áå­ãàë ê ÷óæîé ïîìî­ùè. (11)  ïðî­äîë­æå­íèå äâóõ äíåé îñòà­âà­ëèñü îíè íà ýòîì ìåñòå, êàê áû â îñà­äå; ïîãèá­ëî ìíî­ãî ëþäåé, ìíî­ãî âüþ÷­íûõ æèâîò­íûõ, à òàê­æå è ñåìü ñëî­íîâ èç òåõ, êîòî­ðûå óöå­ëå­ëè ïîñëå ñðà­æå­íèÿ íà Òðå­áèè.

58. Haud lon­gi in­de tem­po­ris, dum in­to­le­ra­bi­lia fri­go­ra erant, quies mi­li­ti da­ta est, [2] et ad pri­ma ac du­bia sig­na ve­ris pro­fec­tus ex hi­ber­nis in Et­ru­riam du­cit, eam quo­que gen­tem, si­cut Gal­los Li­gu­res­que, aut vi aut vo­lun­ta­te adiunctu­rus. [3] Tran­seun­tem Ap­pen­ni­num adeo at­rox ador­ta tem­pes­tas est ut Al­pium pro­pe foe­di­ta­tem su­pe­ra­ve­rit. Ven­to mix­tus im­ber cum fer­re­tur in ip­sa ora, pri­mo, quia aut ar­ma omit­ten­da erant, aut contra eni­ten­tes ver­ti­ce in­tor­ti adfli­ge­ban­tur, consti­te­re; [4] dein, cum iam spi­ri­tum inclu­de­ret nec re­cip­ro­ca­re ani­mam si­ne­ret, aver­si a ven­to pa­rum­per con­se­de­re. [5] Tum ve­ro in­gen­ti so­no cae­lum stre­pe­re et in­ter hor­ren­dos fra­go­res mi­ca­re ig­nes; cap­ti auri­bus et ocu­lis me­tu om­nes tor­pe­re; [6] tan­dem ef­fu­so imbre, cum eo ma­gis ac­cen­sa vis ven­ti es­set, ip­so il­lo quo dep­ren­si erant lo­co castra po­ne­re ne­ces­sa­rium vi­sum est. [7] Id ve­ro la­bo­ris ve­lut de in­teg­ro ini­tium fuit: nam nec expli­ca­re quic­quam nec sta­tue­re po­te­rant, nec quod sta­tu­tum es­set ma­ne­bat, om­nia perscin­den­te ven­to et ra­pien­te; [8] et mox aqua le­va­ta ven­to cum su­per ge­li­da mon­tium iuga concre­ta es­set, tan­tum ni­vo­sae gran­di­nis deie­cit ut om­ni­bus omis­sis pro­cum­be­rent ho­mi­nes teg­mi­ni­bus suis ma­gis ob­ru­ti quam tec­ti; [9] tan­ta­que vis fri­go­ris in­se­cu­ta est ut ex il­la mi­se­ra­bi­li ho­mi­num iumen­to­rum­que stra­ge cum se quis­que at­tol­le­re ac le­va­re vel­let, diu ne­qui­ret, quia tor­pen­ti­bus ri­go­re ner­vis vix flec­te­re ar­tus po­te­rant. [10] Dein­de, ut tan­dem agi­tan­do se­se mo­ve­re ac re­ce­pe­re ani­mos et ra­ris lo­cis ig­nis fie­ri est coep­tus, ad alie­nam opem quis­que inops ten­de­re. Bi­duum eo lo­co ve­lut ob­ses­si man­se­re. [11] Mul­ti ho­mi­nes, mul­ta iumen­ta, ele­phan­ti quo­que ex iis qui proe­lio ad Tre­biam fac­to su­per­fue­rant sep­tem ab­sumpti.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007032 1327008059 1327009004 1364002159 1364002160 1364002161