История Рима от основания города

Книга XXIII, гл. 3

3. Tum vo­ca­to ad con­tio­nem po­pu­lo «Quod sae­pe» in­quit «op­tas­tis, Cam­pa­ni, ut suppli­cii su­men­di vo­bis ex impro­bo ac de­tes­ta­bi­li se­na­tu po­tes­tas es­set, [2] eam non per tu­mul­tum ex­pug­nan­tes do­mos sin­gu­lo­rum, quas prae­si­diis clien­tium ser­vo­rum­que tuen­tur, cum sum­mo vestro pe­ri­cu­lo, sed tu­tam ha­be­tis ac li­be­ram; [3] clau­sos om­nis in cu­ria ac­ci­pi­te, so­los, iner­mis. Nec quic­quam rap­tim aut for­te te­me­re ege­ri­tis; de sin­gu­lo­rum ca­pi­te vo­bis ius sen­ten­tiae di­cen­dae fa­ciam, ut quas quis­que me­ri­tus est poe­nas pen­dat; [4] sed an­te om­nia ita vos irae in­dul­ge­re opor­tet, ut po­tio­rem ira sa­lu­tem at­que uti­li­ta­tem vestram ha­bea­tis. Ete­nim hos, ut opi­nor, odis­tis se­na­to­res, non se­na­tum om­ni­no ha­be­re non vol­tis; [5] quip­pe aut rex, quod abo­mi­nan­dum, aut, quod unum li­be­rae ci­vi­ta­tis con­si­lium est, se­na­tus ha­ben­dus est. Ita­que duae res si­mul agen­dae vo­bis sunt, ut et ve­te­rem se­na­tum tol­la­tis et no­vum coop­te­tis. [6] Ci­ta­ri sin­gu­los se­na­to­res iube­bo de quo­rum ca­pi­te vos con­su­lam; quod de quo­que cen­sue­ri­tis fiet; sed pri­us in eius lo­cum vi­rum for­tem ac stre­nuum no­vum se­na­to­rem coop­ta­bi­tis quam de no­xio suppli­cium su­ma­tur». [7] In­de con­se­dit et no­mi­ni­bus in ur­nam co­niec­tis ci­ta­ri quod pri­mum sor­te no­men ex­ci­dit ip­sum­que e cu­ria pro­du­ci ius­sit. [8] Ubi audi­tum est no­men, ma­lum et inpro­bum pro se quis­que cla­ma­re et suppli­cio dig­num. [9] Tum Pa­cu­vius «Vi­deo quae de hoc sen­ten­tia sit; da­te igi­tur pro ma­lo at­que inpro­bo bo­num se­na­to­rem et ius­tum». [10] Pri­mo si­len­tium erat ino­pia po­tio­ris su­bi­ciun­di; dein­de cum ali­quis omis­sa ve­re­cun­dia quem­piam no­mi­nas­set, mul­to maior ex­templo cla­mor orie­ba­tur, [11] cum alii ne­ga­rent nos­se, alii nunc prob­ra nunc hu­mi­li­ta­tem sor­di­dam­que ino­piam et pu­den­dae ar­tis aut quaes­tus ge­nus obi­ce­rent. [12] Hoc mul­to ma­gis in se­cun­do ac ter­tio ci­ta­to se­na­to­re est fac­tum, ut ip­sius pae­ni­te­re ho­mi­nes ap­pa­re­ret, quem autem in eius sub­sti­tue­rent lo­cum dees­se, [13] quia nec eos­dem no­mi­na­ri at­ti­ne­bat, ni­hil aliud quam ad audien­da prob­ra no­mi­na­tos, et mul­to hu­mi­lio­res obscu­rio­res­que ce­te­ri erant eis qui pri­mi me­mo­riae oc­cur­re­rant. [14] Ita di­la­bi ho­mi­nes, no­tis­si­mum quod­que ma­lum ma­xi­me to­le­ra­bi­le di­cen­tes es­se iuben­tes­que se­na­tum ex cus­to­dia di­mit­ti.