Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIII, ãë. 9

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

9. (1) Ñòà­ðèê, óñëû­õàâ ýòî, îáå­çó­ìåë îò ñòðà­õà: îí áóä­òî óæå ïðè­ñóò­ñò­âî­âàë ïðè èñïîë­íå­íèè òîãî, î ÷åì òîëü­êî ÷òî óñëû­øàë. (2) «Ñûí ìîé, — âîñ­êëèê­íóë îí, — åñëè êàêèå-òî ïðà­âà ñâÿ­çû­âà­þò äåòåé ñ ðîäè­òå­ëÿ­ìè, óìî­ëÿþ òåáÿ: äà íå âèäÿò ãëà­çà ìîè íè òâî­å­ãî óæàñ­íî­ãî ïðå­ñòóï­ëå­íèÿ, íè óæàñ­íî­ãî íàêà­çà­íèÿ. (3) Ëèøü íåñêîëü­êî ÷àñîâ ïðî­øëî, êàê ìû ïðîòÿ­íó­ëè Ãàí­íè­áà­ëó ðóêè, êëÿ­íÿñü âñå­ìè áîãà­ìè â âåð­íî­ñòè. È ðóêè, îñâÿ­ùåí­íûå ýòîé êëÿò­âîé, ìû âîîðó­æà­åì ïðî­òèâ íåãî? (4) Òû âñòà­åøü èç-çà äðó­æå­ñò­âåí­íî­ãî ñòî­ëà — Ãàí­íè­áàë èç êàì­ïàí­öåâ ïðè­ãëà­ñèë òðåòüèì ñ.114 òîëü­êî òåáÿ — è ýòîò ñòîë çàëè­âà­åøü êðî­âüþ õîçÿ­è­íà? ß, îòåö, ñìîã óìî­ëèòü Ãàí­íè­áà­ëà çà ñûíà, à ñûíà çà Ãàí­íè­áà­ëà óìî­ëèòü íå ìîãó? (5) Äîïó­ñòèì, íåò íè÷å­ãî ñâÿ­òî­ãî: íè âåð­íî­ñòè, íè áîãî­áî­ÿç­íåí­íî­ñòè, íè áëà­ãî­÷å­ñòèÿ; ïóñòü ñîâåð­øà­þò­ñÿ ïðå­ñòóï­ëå­íèÿ, òîëü­êî áû ýòî çëî­äåé­ñòâî íå ïðè­íåñ­ëî ãèáå­ëè è íàì? (6) Òû îäèí íàïà­äåøü íà Ãàí­íè­áà­ëà? À ýòà òîë­ïà ñâî­áîä­íûõ è ðàáîâ? Íå íà íåãî ëè îäíî­ãî óñòðåì­ëå­íû ãëà­çà âñåõ? À ñòîëü­êî ðóê? È ó âñåõ îíè îòíÿ­ëèñü ïåðåä òîáîé, áåçó­ìåö? (7) À ñàì Ãàí­íè­áàë? Åãî âçãëÿäà íå â ñèëàõ âûòåð­ïåòü âîîðó­æåí­íûå âîé­ñêà, åãî òðå­ïå­ùåò íàðîä ðèì­ñêèé. È òû íå äðîã­íåøü? Ïóñòü íèêòî íå ïðè­äåò íà ïîìîùü — òû íå äðîã­íåøü, åñëè ÿ ñîáîé çàñëî­íþ Ãàí­íè­áà­ëà? Òû óáüåøü åãî, íî ñíà­÷à­ëà âåäü ïðè­äåò­ñÿ óáèòü ìåíÿ, (8) è ëó÷­øå òåáå èñïó­ãàòü­ñÿ ýòî­ãî, ÷åì íå óñïåòü â òîì. Äà áóäóò æå ìîè ïðîñü­áû òàê æå ñèëü­íû ïðåä òîáîé, êàê áûëè îíè ñåãî­äíÿ ñèëü­íû çà òåáÿ». (9) Âèäÿ, ÷òî þíî­øà ïëà­÷åò, ñòà­ðèê îáíÿë åãî, öåëî­âàë è óïðà­øè­âàë áðî­ñèòü ìå÷ è ïîîáå­ùàòü, ÷òî íè÷å­ãî òàêî­ãî îí íå ñäå­ëà­åò. (10) «Ó ìåíÿ åñòü äîëã ïåðåä îòå­÷å­ñò­âîì, — ñêà­çàë þíî­øà, — íî åñòü äîëã è ïåðåä òîáîé. (11) À òåáÿ ìíå æàëü: òðè­æäû âèíî­âåí òû, òðè­æäû èçìå­íèâ ðîäèíå — â ïåð­âûé ðàç, êîãäà îòïàë îò ðèì­ëÿí, âî âòî­ðîé ðàç, êîãäà ïîñî­âå­òî­âàë ñîþç ñ Ãàí­íè­áà­ëîì, è â òðå­òèé ðàç ñåãî­äíÿ, êîãäà ïîìå­øàë âåð­íóòü Êàì­ïà­íèþ ðèì­ëÿ­íàì. (12) Òû, ðîäè­íà, ïðè­ìè ýòîò ìå÷, ñ êîòî­ðûì ÿ ðàäè òåáÿ ïðè­øåë âî âðà­æå­ñêóþ òâåð­äû­íþ: îòåö âûáèë åãî ó ìåíÿ èç ðóê». (13) Ñ ýòè­ìè ñëî­âà­ìè îí ïåðå­áðî­ñèë ìå÷ ÷åðåç ñàäî­âóþ îãðà­äó è, ÷òîáû íå íàâëå­êàòü ïîäî­çðå­íèÿ, âåð­íóë­ñÿ ê ãîñòÿì.

9. Quae ubi vi­dit audi­vit­que se­nex, ve­lut si iam agen­dis quae audie­bat in­te­res­set, amens me­tu [2] «Per ego te» in­quit, «fi­li, quae­cum­que iura li­be­ros iun­gunt pa­ren­ti­bus, pre­cor quae­so­que ne an­te ocu­los pat­ris fa­ce­re et pa­ti om­nia in­fan­da ve­lis. [3] Pau­cae ho­rae sunt intra quas iuran­tes per quid­quid deo­rum est, dextrae dextras iun­gen­tes, fi­dem obstrin­xi­mus, — ut sac­ra­tas fi­de ma­nus dig­res­si a con­lo­quio ex­templo in eum ar­ma­re­mus? [4] Ab hos­pi­ta­li men­sa sur­gis, ad quam ter­tius Cam­pa­no­rum ad­hi­bi­tus es ab Han­ni­ba­le, — ut eam ip­sam men­sam cruen­ta­res hos­pi­tis san­gui­ne? Han­ni­ba­lem pa­ter fi­lio meo po­tui pla­ca­re, fi­lium Han­ni­ba­li non pos­sum? [5] Sed sit ni­hil sancti, non fi­des, non re­li­gio, non pie­tas; audean­tur in­fan­da, si non per­ni­ciem no­bis cum sce­le­re fe­runt. Unus adgres­su­rus es Han­ni­ba­lem? [6] Quid il­la tur­ba tot li­be­ro­rum ser­vo­rum­que? Quid in unum in­ten­ti om­nium ocu­li? Quid tot dextrae? Tor­pes­cent in amen­tia il­la? [7] Vol­tum ip­sius Han­ni­ba­lis, quem ar­ma­ti exer­ci­tus sus­ti­ne­re ne­qui­ve­re, quem hor­ret po­pu­lus Ro­ma­nus, tu sus­ti­ne­bis? Ut ab aliis auxi­lia de­sint, me ip­sum fe­ri­re cor­pus meum op­po­nen­tem pro cor­po­re Han­ni­ba­lis sus­ti­ne­bis? [8] At­qui per meum pec­tus pe­ten­dus il­le ti­bi transfi­gen­dus­que est. Sed hic te de­ter­re­ri si­ne po­tius quam il­lic vin­ci; va­leant pre­ces apud te meae, si­cut pro te ho­die va­lue­runt». [9] Lac­ri­man­tem in­de iuve­nem cer­nens me­dium conplec­ti­tur at­que os­cu­lo hae­rens non an­te pre­ci­bus absti­tit quam per­vi­cit ut gla­dium po­ne­ret fi­dem­que da­ret ni­hil fac­tu­rum ta­le. [10] Tum iuve­nis «Ego qui­dem» in­quit «quam pat­riae de­beo pie­ta­tem ex­sol­vam pat­ri. Tuam do­leo vi­cem, cui ter pro­di­tae pat­riae sus­ti­nen­dum est cri­men, [11] se­mel cum de­fec­tio­nem inis­ti ab Ro­ma­nis, ite­rum cum pa­cis cum Han­ni­ba­le fuis­ti auc­tor, ter­tio ho­die, cum res­ti­tuen­dae Ro­ma­nis Ca­puae mo­ra at­que im­pe­di­men­tum es. [12] Tu, pat­ria, fer­rum, quo pro te ar­ma­tus hanc ar­cem hos­tium inii, quo­niam pa­rens ex­tor­quet, re­ci­pe». [13] Haec cum di­xis­set, gla­dium in pub­li­cum trans ma­ce­riam hor­ti abie­cit et, quo mi­nus res sus­pec­ta es­set, se ip­se con­vi­vio red­di­dit.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1260010226 1327007032 1327008059 1364002310 1364002311 1364002312