Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
10. (1) Íà ñëåäóþùèé äåíü ñåíàò, ñîáðàâøèñü â ïîëíîì ñîñòàâå, ïðèãëàñèë Ãàííèáàëà.  íà÷àëå ðå÷ü åãî áûëà ëàñêîâàÿ è áëàãîæåëàòåëüíàÿ; îí ïîáëàãîäàðèë êàìïàíöåâ çà òî, ÷òî îíè ñîþç ñ íèì ïðåäïî÷ëè ñîþçó ñ ðèìëÿíàìè, (2) íàäàâàë ùåäðûõ îáåùàíèé: Êàïóÿ âñêîðå áóäåò ãëàâíûì ãîðîäîì âñåé Èòàëèè, è ðèìëÿíå âìåñòå ñ ïðî÷èìè íàðîäàìè áóäóò îáðàùàòüñÿ ñþäà çà ðàñïîðÿæåíèÿìè è çàêîíàìè. (3) Åñòü, îäíàêî, ÷åëîâåê, íå ñîþçíèê è íå äðóã Êàðôàãåíó: åãî íåëüçÿ íè ñ÷èòàòü, íè íàçûâàòü êàìïàíöåì. Ýòî — Ìàãèé Äåöèé; îí, Ãàííèáàë, òðåáóåò åãî âûäà÷è; ïóñòü â åãî ïðèñóòñòâèè ñåíàòó áóäåò î íåì äîëîæåíî è ïóñòü ñåíàò ïðèìåò î íåì ðåøåíèå. (4) Âñå ñ íèì ñîãëàñèëèñü, õîòÿ ìíîãèå ñåíàòîðû ñ÷èòàëè, ÷òî íåëüçÿ òàê êàðàòü Ìàãèÿ, è âèäåëè, êàê ñ ñàìîãî íà÷àëà îãðàíè÷èâàåòñÿ ñâîáîäà. (5) Âûéäÿ èç êóðèè, Ãàííèáàë âîññåë íà îñâÿùåííîì ìåñòå äëÿ äîëæíîñòíûõ ëèö28 è ðàñïîðÿäèëñÿ ñõâàòèòü è ïðèâåñòè ê íåìó Äåöèÿ: ïóñòü çàùèùàåòñÿ, áðîøåííûé ê åãî íîãàì. (6) Ìàãèé îòêàçàëñÿ òàê æå ðåçêî, êàê è ðàíüøå: âåäü ïî óñëîâèÿì äîãîâîðà, åãî ïðèíóæäàòü íåëüçÿ. (7) Ãàííèáàë âåëåë çàêîâàòü Ìàãèÿ, à ëèêòîðó ãíàòü åãî ïåðåä ñîáîé â ëàãåðü. Ïîêà Äåöèé øåë ñ íåïîêðûòîé ãîëîâîé, îí âñå âðåìÿ ãðîìêî êðè÷àë îêðóæàâøåé åãî òîëïå: «Âîò, êàìïàíöû, ñâîáîäà, êîòîðîé âû äîáèëèñü; ñ ïëîùàäè ñðåäè áåëà ñ.115 äíÿ íà âàøèõ ãëàçàõ, êàìïàíöû, ìåíÿ, íè â ÷åì íå óñòóïàþùåãî íèêîìó èç êàìïàíöåâ, âîëîêóò â öåïÿõ íà ñìåðòü. (8) Ðàçâå â Êàïóå, âçÿòîé ïðèñòóïîì, áûëî áû õóæå? Ñòóïàéòå âñòðå÷àòü Ãàííèáàëà, óêðàøàéòå ãîðîä, ïðàçäíóéòå äåíü åãî ïðèáûòèÿ — ÷òîáû ëþáîâàòüñÿ ýòèì òðèóìôîì íàä âàøèì ñîãðàæäàíèíîì». (9) Òîëïà ñòàëà âîëíîâàòüñÿ; Ìàãèþ îáìîòàëè ãîëîâó, è ïðèêàçàíî áûëî êàê ìîæíî ñêîðåå âûòàùèòü åãî èç ãîðîäà. Òàê è ïðèâåëè åãî â ëàãåðü è ñðàçó æå ïîñàäèëè íà êîðàáëü è îòïðàâèëè â Êàðôàãåí. (10) Áîÿëèñü, êàê áû ýòîò íèçêèé ïîñòóïîê íå âûçâàë âîëíåíèé â Êàïóå, êàê áû ñåíàò íå ðàñêàÿëñÿ â âûäà÷å èìåíèòîãî ãðàæäàíèíà è íå îòïðàâèë ïîñîëüñòâî ñ òðåáîâàíèåì åãî îòäàòü. Îòêàçàòü â ïåðâîé æå ïðîñüáå çíà÷èëî áû îáèäåòü íîâûõ ñîþçíèêîâ, óñòóïèòü åé îçíà÷àëî áû îñòàâèòü â Êàïóå çà÷èíùèêà ìÿòåæà è ñìóòû. (11) Áóðÿ çàíåñëà êîðàáëü â Êèðåíó, íàõîäèâøóþñÿ òîãäà ïîä âëàñòüþ öàðåé29; Ìàãèé êèíóëñÿ ê ñòàòóå öàðÿ Ïòîëåìåÿ30; ñòðàæà îòâåçëà åãî â Àëåêñàíäðèþ ê Ïòîëåìåþ. (12) Êîãäà Ìàãèé ðàññêàçàë åìó, ÷òî Ãàííèáàë çàêîâàë åãî, íàðóøàÿ óñëîâèÿ äîãîâîðà, öàðü ðàñïîðÿäèëñÿ ñíÿòü ñ Ìàãèÿ îêîâû è ïðåäëîæèë åìó âåðíóòüñÿ, êóäà õî÷åò: â Ðèì èëè â Êàïóþ. (13) Ìàãèé îòâåòèë, ÷òî â Êàïóå åìó íàõîäèòüñÿ îïàñíî, à â Ðèìå, ïîêóäà ó ðèìëÿí âîéíà ñ êàìïàíöàìè, îí áóäåò æèòü íå ãîñòåì, à ïåðåáåæ÷èêîì: íèãäå íå õîòåë áû îí æèòü, êðîìå êàê â öàðñòâå òîãî, êîãî ïî÷èòàåò ñâîèì ñïàñèòåëåì è îñâîáîäèòåëåì31. |
10. Postero die senatus frequens datus Hannibali. Ubi prima eius oratio perblanda ac benigna fuit, qua gratias egit Campanis quod amicitiam suam Romanae societati praeposuissent, [2] et inter cetera magnifica promissa pollicitus est brevi caput Italiae omni Capuam fore iuraque inde cum ceteris populis Romanum etiam petiturum. [3] Unum esse exsortem Punicae amicitiae foederisque secum facti, quem neque esse Campanum neque dici debere, Magium Decium; eum postulare ut sibi dedatur ac se praesente de eo referatur senatusque consultum fiat. [4] Omnes in eam sententiam ierunt, quamquam magnae parti et vir indignus ea calamitate et haud parvo initio minui videbatur ius libertatis. [5] Egressus curia in templo magistratuum consedit conprehendique Decium Magium atque ante pedes destitutum causam dicere iussit. [6] Qui cum manente ferocia animi negaret lege foederis id cogi posse, tum iniectae catenae, ducique ante lictorem in castra est iussus. [7] Quoad capite aperto est ductus, contionabundus incessit ad circumfusam undique multitudinem vociferans: «Habetis libertatem, Campani, quam petistis; foro medio, luce clara, videntibus vobis nulli Campanorum secundus vinctus ad mortem rapior. Quid violentius capta Capua fieret? [8] Ite obviam Hannibali, exornate urbem diemque adventus eius consecrate, ut hunc triumphum de cive vestro spectetis». [9] Haec vociferanti, cum moveri volgus videretur, obvolutum caput est, ociusque rapi extra portam iussus. Ita in castra perducitur extemploque inpositus in navem et Carthaginem missus, [10] ne motu aliquo Capuae ex indignitate rei orto senatum quoque paeniteret dediti principis et, legatione missa ad repetendum eum, aut negando rem quam primam peterent offendendi sibi novi socii, aut tribuendo habendus Capuae esset seditionis ac turbarum auctor. [11] Navem Cyrenas detulit tempestas, quae tum in dicione regum erant. Ibi cum Magius ad statuam Ptolomaei regis confugisset, deportatus a custodibus Alexandream ad Ptolomaeum, [12] cum eum docuisset contra ius foederis vinctum se ab Hannibale esse, vinclis liberatur, permissumque ut rediret, seu Romam seu Capuam mallet. [13] Nec Magius Capuam sibi tutam dicere et Romam eo tempore quo inter Romanos Campanosque bellum sit transfugae magis quam hospitis fore domicilium; nusquam malle quam in regno eius vivere quem vindicem atque auctorem habeat libertatis. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß