Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
15. (1) Ñ ïðèõîäîì ðèìñêîãî ïðåòîðà Ãàííèáàë îñòàâèë îáëàñòü Íîëû è ñïóñòèëñÿ ê ìîðþ âáëèçè Íåàïîëÿ, æàæäàÿ çàõâàòèòü ïðèìîðñêèé ãîðîä, êóäà ñïîêîéíî ìîãëè áû çàõîäèòü ñóäà èç Àôðèêè. (2) Îäíàêî, óçíàâ, ÷òî â Íåàïîëå ñèäèò ðèìñêèé ñ.119 ïðåôåêò — ýòî áûë Ìàðê Þíèé Ñèëàí, êîòîðîãî ïðèçâàëè ñàìè íåàïîëèòàíöû, — îí, áðîñèâ è Íåàïîëü, êàê Íîëó, îòïðàâèëñÿ ê Íóöåðèè52; (3) êàêîå-òî âðåìÿ îí åå îñàæäàë; ÷àñòî õîäèë íà ïðèñòóï, ÷àñòî è òùåòíî óãîâàðèâàë ñäàòüñÿ òî íàðîä, òî çíàòü. Íî, èçãîëîäàâøèñü, ãîðîä, âñå-òàêè ñäàëñÿ; æèòåëÿì ðàçðåøåíî áûëî óéòè, íî áåç îðóæèÿ, èìåÿ íà ñåáå òîëüêî ÷òî-òî îäíî èç îäåæäû. (4) Ãàííèáàë, êîòîðûé ñ ñàìîãî íà÷àëà õîòåë êàçàòüñÿ ìèëîñòèâûì êî âñåì èòàëèéöàì, êðîìå ðèìëÿí, ïîîáåùàë íàãðàäû è ïî÷åòíûå ìåñòà âñåì, êòî îñòàíåòñÿ è áóäåò ñëóæèòü â åãî âîéñêå. (5) Íî ýòèìè îáåùàíèÿìè íèêîãî îí íå óäåðæàë; âñå ðàññåÿëèñü ïî ãîðîäàì Êàìïàíèè; áîëüøèíñòâî ñîáðàëîñü â Íîëå è Íåàïîëå; ó êîãî-òî òàì áûëè ãîñòåïðèèìöû, äðóãèõ òóäà çàíåñ ñëó÷àé. (6) ×åëîâåê òðèäöàòü çíàòíåéøèõ ñåíàòîðîâ íàïðàâèëèñü â Êàïóþ; èõ íå ïðèíÿëè (çà òî, ÷òî â ñâîå âðåìÿ îíè çàêðûëè âîðîòà ïåðåä Ãàííèáàëîì), è îíè íàøëè ïðèþò â Êóìàõ. Íóöåðèÿ áûëà îòäàíà ñîëäàòàì, ðàçãðàáëåíà è ñîææåíà. (7) Ìàðöåëë îñòàâàëñÿ â Íîëå ïî ïðîñüáàì çíàòè, õîòÿ è íå áûë óâåðåí â ñâîèõ ñèëàõ. Îí îïàñàëñÿ ïðîñòîãî ëþäà, à áîëüøå âñåãî — Ëóöèÿ Áàíòèÿ, êîòîðûé áûë ñîó÷àñòíèêîì â ïîïûòêå îòïàäåíèÿ è áîÿëñÿ ðèìñêîãî ïðåòîðà; ýòî ïîáóæäàëî åãî âûäàòü ðîäíîé ãîðîä, à â ñëó÷àå íåóäà÷è ñòàòü ïåðåáåæ÷èêîì. (8) Áûë îí þíîøà ãîðÿ÷èé è åäâà ëè íå ëó÷øèé â òî âðåìÿ âñàäíèê â ñîþçíè÷åñêîì âîéñêå. Åãî íàøëè ïîä Êàííàìè ïîëóìåðòâûì â ãðóäå òðóïîâ; Ãàííèáàë âåëåë åãî ëå÷èòü è ìèëîñòèâî ñ ïîäàðêàìè îòïóñòèë äîìîé. (9)  áëàãîäàðíîñòü îí è õîòåë îòäàòü Íîëó âî âëàñòü Ãàííèáàëó. Ïðåòîð âèäåë, ÷òî Áàíòèé îáåñïîêîåí è ìó÷èì ñòðåìëåíèåì ê ïåðåâîðîòó. (10) Íàäî áûëî ëèáî îñòàíîâèòü åãî êàðîé, ëèáî ïðèâëå÷ü ê ñåáå áëàãîäåÿíèÿìè. Ìàðöåëë ïðåäïî÷åë çàïîëó÷èòü ìóæåñòâåííîãî è äåÿòåëüíîãî ñîþçíèêà, à íå ïðîñòî îòîáðàòü åãî ó âðàãà. Îí ðàäóøíî ïðèãëàñèë Áàíòèÿ è çàãîâîðèë ñ íèì: (11) ñðåäè ñîãðàæäàí ìíîãèå åìó çàâèäóþò — óáåäèòüñÿ â ýòîì íåòðóäíî, âåäü íè îäèí íîëàíåö Ìàðöåëëó íå ðàññêàçàë, êàê ìíîãî ïîäâèãîâ ñîâåðøèë íà âîéíå Áàíòèé. (12) Íî â ðèìñêîì âîéñêå äîáëåñòü íå ìîæåò îñòàòüñÿ íåçàìå÷åííîé, è îò ìíîãèõ ñëóæèâøèõ ñ Áàíòèåì âìåñòå îí, Ìàðöåëë, çíàåò, êàêîâ Áàíòèé. Çíàåò, ñêîëüêî ðàç Áàíòèé âñòðå÷àë ëèöîì ê ëèöó ãðîçíóþ îïàñíîñòü, ñðàæàÿñü çà äîñòîèíñòâî è áëàãîïîëó÷èå ðèìñêîãî íàðîäà; (13) çíàåò, ÷òî ïîä Êàííàìè ïåðåñòàë áèòüñÿ íå ðàíüøå, ÷åì óïàë, èñòåêàÿ êðîâüþ, è áûë çàâàëåí ëþäüìè è ëîøàäüìè, ðóõíóâøèìè íà íåãî. (14) «Â äîáðûé ÷àñ, ó ìåíÿ òû áóäåøü â ÷åñòè è íå áóäåøü îáîéäåí íàãðàäàìè; îáùàÿñü ñî ìíîé, òû óâèäèøü, êàê ýòî îáùåíèå òåáå ïîëåçíî è âûãîäíî». (15) Îí ïîäàðèë þíîøå, îáðàäîâàííîìó ýòèìè îáåùàíèÿìè, ïðåâîñõîäíîãî êîíÿ, âåëåë êâåñòîðó îòñ÷èòàòü Áàíòèþ ïÿòüñîò äåíàðèåâ53 è ïðèêàçàë ëèêòîðàì ïóñêàòü ê íåìó Áàíòèÿ, êîãäà áû òîò íè ïðèøåë. |
15. Sub adventum praetoris Romani Poenus agro Nolano excessit et ad mare proxime Neapolim descendit, cupidus maritimi oppidi potiundi, quo cursus navibus tutus ex Africa esset. [2] Ceterum postquam Neapolim a praefecto Romano teneri accepit — M. Iunius Silanus erat, ab ipsis Neapolitanis accitus, — Neapoli quoque, sicut Nola, omissa petit Nuceriam. [3] Eam cum aliquamdiu circumsedisset, saepe vi saepe sollicitandis nequiquam nunc plebe, nunc principibus, fame demum in deditionem accepit, pactus ut inermes cum singulis abirent vestimentis. [4] Deinde ut qui a principio mitis omnibus Italicis praeter Romanos videri vellet, praemia atque honores qui remanserint ac militare secum voluissent proposuit. [5] Nec ea spe quemquam tenuit; dilapsi omnes, quocumque hospitia aut fortuitus animi impetus tulit, per Campaniae urbes, maxime Nolam Neapolimque. [6] Cum ferme triginta senatores ac forte primus quisque, Capuam petissent, exclusi inde, quod portas Hannibali clausissent, Cumas se contulerunt. Nuceriae praeda militi data est, urbs direpta atque incensa. [7] Nolam Marcellus non sui magis fiducia praesidii quam voluntate principum habebat; plebs timebatur et ante omnis L. Bantius, quem conscientia temptatae defectionis ac metus a praetore Romano nunc ad proditionem patriae, nunc, si ad id fortuna defuisset, ad transfugiendum stimulabat. [8] Erat iuvenis acer et sociorum ea tempestate prope nobilissimus eques. Seminecem eum ad Cannas in acervo caesorum corporum inventum curatumque benigne etiam cum donis Hannibal domum remiserat. [9] Ob eius gratiam meriti rem Nolanam in ius dicionemque dare voluerat Poeno, anxiumque eum et sollicitum cura novandi res praetor cernebat. [10] Ceterum cum aut poena cohibendus esset aut beneficio conciliandus, sibi adsumpsisse quam hosti ademisse fortem ac strenuum maluit socium, accitumque ad se benigne appellat: [11] multos eum invidos inter popularis habere inde existimatu facile esse quod nemo civis Nolanus sibi indicaverit quam multa eius egregia facinora militaria essent; [12] sed qui in Romanis militaverit castris, non posse obscuram eius virtutem esse. Multos sibi, qui cum eo stipendia fecerint, referre qui vir esset ille, quaeque et quotiens pericula pro salute ac dignitate populi Romani adisset, [13] utique Cannensi proelio non prius pugna abstiterit quam prope exsanguis ruina superincidentium virorum, equorum armorumque sit oppressus. [14] «Itaque macte virtute esto» inquit; «apud me tibi omnis honos atque omne praemium erit, et quo frequentior mecum fueris, senties eam rem tibi dignitati atque emolumento esse». [15] Laetoque iuveni promissis equum eximium dono dat, bigatosque quingentos quaestorem numerare iubet; lictoribus imperat ut eum se adire quotiens velit patiantur. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß