Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIII, ãë. 17

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

17. (1) Ãàí­íè­áàë, îò÷à­ÿâ­øèñü âçÿòü Íîëó, âåð­íóë­ñÿ ê Àöåððàì56, à Ìàð­öåëë íåîæè­äàí­íî çàïåð âîðîòà, ïðè­ñòà­âèë ê íèì ñòðà­æó, ÷òîáû íèêòî íå âûøåë èç ãîðî­äà, è ïðî­âåë íà ôîðó­ìå ðàñ­ñëå­äî­âà­íèå î òåõ, êòî âåë òàé­íûå ïåðå­ãî­âî­ðû ñ âðà­ãà­ìè. (2) Áîëåå ñåìè­äå­ñÿ­òè ÷åëî­âåê áûëè êàç­íå­íû êàê èçìåí­íè­êè, à èìó­ùå­ñòâî èõ êîí­ôèñ­êî­âà­íî; (3) çàòåì, âðó­÷èâ âñþ âëàñòü ñåíà­òó57, Ìàð­öåëë âûñòó­ïèë ñ âîé­ñêîì è ðàñ­ïî­ëî­æèë­ñÿ ëàãå­ðåì íàä Ñâåñ­ñó­ëîé. (4) Ïóíè­åö ñíà­÷à­ëà óãî­âà­ðè­âàë æèòå­ëåé Àöåðð ñäàòü­ñÿ äîá­ðî­âîëü­íî, íî, âèäÿ, ÷òî îíè íåïðå­êëîí­íû, ñòàë ãîòî­âèòü­ñÿ ê îñà­äå è ïðè­ñòó­ïó. (5) Ó æèòå­ëåé Àöåðð áûëî áîëü­øå ìóæå­ñòâà, ÷åì ñèë; îò÷à­ÿâ­øèñü îòñòî­ÿòü ãîðîä, âèäÿ, ÷òî åãî îêðó­æà­þò âàëîì, îíè, íå äîæè­äà­ÿñü, ïîêà ýòà ðàáîòà áóäåò çàêîí­÷å­íà, è ïîëü­çó­ÿñü áåñ­ïå÷­íî­ñòüþ ñòî­ðî­æåé, (6) ïðî­áðà­ëèñü â íî÷­íîé òèøè ÷åðåç íå îãî­ðî­æåí­íûå åùå ìåñòà è ðàçî­øëèñü ïî ãîðî­äàì Êàì­ïà­íèè, î êîòî­ðûõ áûëî äîñòà­òî÷­íî òâåð­äî èçâåñò­íî, ÷òî îíè âåð­íû Ðèìó. (7) Ãàí­íè­áàë, ðàç­ãðà­áèâ è ñïà­ëèâ Àöåð­ðû, ïîâåë âîé­ñêî ê Êàçè­ëè­íó: åìó ñîîá­ùè­ëè, ÷òî Êàçè­ëèí ïðè­çâàë ðèì­ñêî­ãî äèê­òà­òî­ðà è ñâå­æèå ëåãè­î­íû, è îí ïîáî­ÿë­ñÿ, êàê áû íå ñëó­÷è­ëîñü ÷åãî ñ Êàïó­åé — ñëèø­êîì óæ áëè­çîê îò íåå íåïðè­ÿ­òåëü­ñêèé ëàãåðü. (8)  Êàçè­ëèíå î òó ïîðó íàõî­äè­ëîñü ïÿòü­ñîò ïðå­íå­ñòèí­öåâ58 è íåáîëü­øîå ÷èñ­ëî ðèì­ëÿí è ëàòè­íîâ, êîòî­ðûõ çàíåñ­ëà òóäà âåñòü î ïîðà­æå­íèè ïîä Êàí­íà­ìè. (9) Òàê êàê â Ïðå­íå­ñòå âîèí­ñêèé íàáîð åùå íå áûë çàêîí­÷åí ê íàçíà­÷åí­íî­ìó ñðî­êó, òî ïðå­íå­ñòèí­öû îïîçäà­ëè âûé­òè èç äîìó59 è ïðè­øëè â Êàçè­ëèí, åùå äî èçâå­ñòèÿ î ïîðà­æå­íèè; òàì ê íèì ïðè­ñî­åäè­íè­ëèñü äðó­ãèå ðèì­ëÿíå è ñîþç­íè­êè; îíè âûøëè èç Êàçè­ëè­íà áîëü­øîé òîë­ïîé, íî èõ âîç­âðà­òè­ëî èçâå­ñòèå î êàíí­ñêîé áèò­âå. (10)  Êàçè­ëèíå îíè ïðî­âå­ëè íåñêîëü­êî äíåé; êàì­ïàí­öû èõ ïîäî­çðå­âà­ëè, à îíè áîÿ­ëèñü êàì­ïàí­öåâ, â ñâîþ î÷å­ðåäü ïîä­ñòðà­è­âàÿ èì ëîâóø­êè, è, óäî­ñòî­âå­ðèâ­øèñü, ÷òî Êàïóÿ îòïà­ëà è âïó­ñòè­ëà Ãàí­íè­áà­ëà, ïåðå­áè­ëè íî÷üþ ãîðî­æàí è çàíÿ­ëè ÷àñòü ãîðî­äà ïî ñþ ñòî­ðî­íó Âóë­òóð­íà60 — ýòîé ðåêîé ðàçäå­ëåí ãîðîä; òàê â Êàçè­ëèíå è îêà­çàë­ñÿ ðèì­ñêèé ãàð­íè­çîí. (11) Ê íåìó ïðè­ñî­åäè­íè­ëàñü ïåðó­çèí­ñêàÿ61 êîãîð­òà — ÷åòû­ðå­ñòà ïÿòü­äå­ñÿò ÷åëî­âåê. Èõ ïðè­âå­ëî â Êàçè­ëèí òî æå èçâå­ñòèå, ÷òî çà íåñêîëü­êî äíåé äî ýòî­ãî è ïðå­íå­ñòèí­öåâ. (12) Äëÿ çàùè­òû òàêî­ãî íåáîëü­øî­ãî ãîðî­äà, çàùè­ùåí­íî­ãî ñòå­íà­ìè, à ñ îäíîé ñòî­ðî­íû ðåêîé, èõ áûëî äîñòà­òî÷­íî, è äàæå ñëèø­êîì ìíî­ãî — õëå­áà íå õâà­òà­ëî.

17. Han­ni­bal spe po­tiun­dae No­lae adempta cum Acer­ras re­ces­sis­set, Mar­cel­lus ex­templo clau­sis por­tis cus­to­di­bus­que dis­po­si­tis, ne quis eg­re­de­re­tur, quaes­tio­nem in fo­ro de iis qui clam in con­lo­quiis hos­tium fue­rant ha­buit. [2] Sup­ra sep­tua­gin­ta dam­na­tos pro­di­tio­nis se­cu­ri per­cus­sit bo­na­que eorum ius­sit pub­li­ca po­pu­li Ro­ma­ni es­se, [3] et sum­ma re­rum se­na­tui tra­di­ta cum exer­ci­tu om­ni pro­fec­tus sup­ra Sues­su­lam castris po­si­tis con­se­dit. [4] Poe­nus Acer­ras pri­mum ad vo­lun­ta­riam de­di­tio­nem co­na­tus per­li­ce­re, in­de postquam obsti­na­tos vi­det, ob­si­de­re at­que op­pug­na­re pa­rat. [5] Ce­te­rum Acer­ra­nis plus ani­mi quam vi­rium erat; ita­que des­pe­ra­ta tu­te­la ur­bis, ut cir­cum­val­la­ri moe­nia vi­de­runt, pri­us­quam con­ti­nua­ren­tur hos­tium ope­ra, per in­ter­mis­sa mu­ni­men­ta neg­lec­tas­que cus­to­dias si­len­tio noc­tis di­lap­si, [6] per vias in­via­que qua quem­que aut con­si­lium aut er­ror tu­lit, in ur­bes Cam­pa­niae, quas sa­tis cer­tum erat non mu­tas­se fi­dem, per­fu­ge­runt.

[7] Han­ni­bal Acer­ris di­rep­tis at­que in­cen­sis, cum a Ca­si­li­no dic­ta­to­rem Ro­ma­num le­gio­nes­que no­vas ac­ci­ri nun­tias­sent, ne quid tam pro­pin­quis hos­tium castris Ca­puae quo­que mo­ve­re­tur, exer­ci­tum ad Ca­si­li­num du­cit. [8] Ca­si­li­num eo tem­po­re quin­gen­ti Prae­nes­ti­ni ha­be­bant cum pau­cis Ro­ma­nis La­ti­ni­que no­mi­nis, quos eodem audi­ta Can­nen­sis cla­des con­tu­le­rat. [9] Hi, non con­fec­to Prae­nes­te ad diem di­lec­tu, se­rius pro­fec­ti do­mo cum Ca­si­li­num an­te fa­mam ad­ver­sae pug­nae ve­nis­sent, et, aliis adgre­gan­ti­bus se­se Ro­ma­nis so­ciis­que, pro­fec­ti a Ca­si­li­no cum sa­tis mag­no ag­mi­ne irent, aver­tit eos ret­ro Ca­si­li­num nun­tius Can­nen­sis pug­nae. [10] Ibi cum dies ali­quot, sus­pec­ti Cam­pa­nis ti­men­tes­que, ca­ven­dis ac struen­dis in vi­cem in­si­diis tra­du­xis­sent, ut de Ca­puae de­fec­tio­ne agi ac­ci­pi­que Han­ni­ba­lem sa­tis pro cer­to ha­bue­re, in­ter­fec­tis noc­te op­pi­da­nis par­tem ur­bis, quae cis Vol­tur­num est — eo enim di­vi­di­tur am­ni — oc­cu­pa­ve­re, id­que prae­si­dii Ca­si­li­ni ha­be­bant Ro­ma­ni. [11] Ad­di­tur et Pe­ru­si­na co­hors, ho­mi­nes quad­rin­gen­ti se­xa­gin­ta, eodem nun­tio quo Prae­nes­ti­ni pau­cos an­te dies, Ca­si­li­num con­pul­si. [12] Et sa­tis fer­me ar­ma­to­rum ad tam exi­gua moe­nia et flu­mi­ne al­te­ra par­te cincta tuen­da erat: pe­nu­ria fru­men­ti ni­mium etiam ut vi­de­re­tur ho­mi­num ef­fi­cie­bat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 56Àöåð­ðû — ãîðîä â Êàì­ïà­íèè ìåæ­äó Ñâåñ­ñó­ëîé è Íîëîé.
  • 57Ò. å. íîëàí­ñêî­ìó ñåíà­òó (ñì. âûøå: ãë. 16, 7).
  • 58Ñîë­äà­òû èç Ïðå­íå­ñòû ñëó­æè­ëè â ðèì­ñêîì âîé­ñêå ïîä êîìàí­äî­âà­íè­åì ñîá­ñò­âåí­íî­ãî ïðå­òî­ðà (ñì. íèæå: ãë. 19, 17, à òàê­æå 20, 2).
  • 59×òîáû ïðè­ñî­åäè­íèòü­ñÿ ê âîé­ñêó.
  • 60Íà ïðà­âîì (ñåâåð­íîì) áåðå­ãó ðåêè.
  • 61Ïåðó­çèÿ (íûíå Ïåðóä­æà) — ãîðîä â Ýòðó­ðèè ê âîñòî­êó îò Òðà­çè­ìåí­ñêî­ãî îçå­ðà. Âî âðå­ìÿ âîé­íû ñ Ãàí­íè­áà­ëîì ñîõðà­íÿ­ëà âåð­íîñòü Ðèìó (ñð.: XXVIII, 45, 18).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364002318 1364002319 1364002320