Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIII, ãë. 26

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

26. (1) Ïîêà âñåì ýòèì áûëè çàíÿ­òû â Èòà­ëèè, â Èñïà­íèè âîé­íà âåëàñü íå ìåíåå äåÿ­òåëü­íî è äî òîé ïîðû áîëåå óäà÷­íî äëÿ ðèì­ëÿí. (2) Ïóá­ëèé è Ãíåé Ñöè­ïè­î­íû ïîäå­ëè­ëè ìåæ­äó ñîáîé êîìàí­äî­âà­íèå: Ãíåé âîå­âàë íà ñóøå, Ïóá­ëèé — íà ìîðå. Ãàç­ä­ðó­áàë, âîæäü êàð­ôà­ãå­íÿí97, íå äîâå­ðÿë íè ñâî­å­ìó ôëîòó, íè ñâî­èì ñóõî­ïóò­íûì ñèëàì; îí äåð­æàë­ñÿ âäà­ëè îò íåïðè­ÿ­òå­ëÿ, çàùè­ùàå­ìûé ðàñ­ñòî­ÿ­íè­åì è ñàìîé ìåñò­íî­ñòüþ, è ïîä­æèäàë ïîä­êðåï­ëå­íèÿ èç Àôðè­êè, î êîòî­ðîì äàâ­íî è ìíî­ãî ïðî­ñèë (÷åòû­ðå òûñÿ­÷è ïåõîòû è ïÿòü­ñîò êîí­íè­êîâ). (3) Íàäåæ­äû åãî îæè­ëè: îí ïîäâè­íóë ëàãåðü áëè­æå ê âðà­ãó è âåëåë ôëîòó ñíà­ðÿäèòü­ñÿ è ïðè­ãîòî­âèòü­ñÿ ê îõðàíå îñò­ðî­âîâ è ïîáå­ðå­æüÿ. (4)  ñàìûé ðàç­ãàð ýòî­ãî ñ.129 ïåðå­óñòðîé­ñòâà Ãàç­ä­ðó­áàë áûë ïîòðÿ­ñåí èçâå­ñòè­åì îá èçìåíå êàïè­òà­íîâ êîðàá­ëåé. Èõ ñóðî­âî óïðå­êà­ëè çà òî, ÷òî îíè òðóñ­ëè­âî áðî­ñè­ëè ó Èáå­ðà ôëîò98, è ïîñëå ýòî­ãî îíè óæå íèêî­ãäà íå îòëè­÷à­ëèñü âåð­íî­ñòüþ íè âîæäþ êàð­ôà­ãå­íÿí, íè Êàð­ôà­ãå­íó. (5) Ýòè ïåðå­áåæ­÷è­êè âîç­ìó­òè­ëè ïëå­ìÿ òàð­òå­ñè­åâ; ïîä­ñòðå­êàå­ìûå èìè, îòïà­ëè íåñêîëü­êî ãîðî­äîâ, à îäèí äàæå áûë âçÿò ïðè­ñòó­ïîì.

(6) Âîé­íó ïîâå­ëè óæå íå ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè, à ñ ýòèì ïëå­ìå­íåì. Ãàç­ä­ðó­áàë, âîé­äÿ ñ âîé­ñêîì íàãîòî­âå â íåïðè­ÿ­òåëü­ñêóþ îáëàñòü, ðåøèë íàïàñòü íà Õàë­áà, çíàò­íî­ãî âîæäÿ òàð­òå­ñè­åâ, êîòî­ðûé ñ ñèëü­íûì âîé­ñêîì ñòî­ÿë ëàãå­ðåì ó ñòåí ãîðî­äà, âçÿ­òî­ãî çà íåñêîëü­êî äíåé äî òîãî. (7) Ãàç­ä­ðó­áàë îòïðà­âèë âïå­ðåä ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ, êîòî­ðûå âûìà­íè­ëè áû âðà­ãà, à ÷àñòü êîí­íè­öû ïîñëàë ãðà­áèòü îêðåñò­íî­ñòè è õâà­òàòü ðàç­áðåä­øèõ­ñÿ ïî ïîëÿì. (8)  ëàãå­ðå íà÷à­ëîñü çàìå­øà­òåëü­ñòâî, à â ïîëÿõ èçáè­å­íèå áåæàâ­øèõ; íî êîãäà îíè îòî­âñþäó ðàç­íû­ìè äîðî­ãà­ìè âåð­íó­ëèñü íàêî­íåö â ëàãåðü, òî âäðóã âîñ­ïðÿ­íó­ëè äóõîì. Ó íèõ õâà­òè­ëî ìóæå­ñòâà íå òîëü­êî çàùè­ùàòü óêðåï­ëå­íèÿ, íî è âûçâàòü íà áîé íåïðè­ÿ­òå­ëÿ. (9) Îíè âûíåñ­ëèñü èç ëàãå­ðÿ, ïðè­ïëÿ­ñû­âàÿ ïî ñâî­å­ìó îáû­÷àþ, è ýòà âíå­çàï­íàÿ ñìå­ëîñòü ïîðà­çè­ëà óæà­ñîì âðà­ãà, åùå íåäàâ­íî èõ äðàç­íèâ­øå­ãî. (10) Ãàç­ä­ðó­áàë ïîâåë ñâîå âîé­ñêî íà î÷åíü êðó­òîé õîëì íàä ðåêîé, çàùè­ùàâ­øåé ýòîò õîëì, è ñîáðàë òóäà è ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûõ, êîòî­ðûå áûëè ïîñëà­íû âïå­ðåä, è ðàç­áðåä­øèõ­ñÿ âñàä­íè­êîâ. Íå ñ÷è­òàÿ âåð­íîé çàùè­òîé íè õîëì, íè ðåêó, îí óêðå­ïèë ëàãåðü âàëîì è ðâîì. (11) Ñòðàõ îõâà­òèë îáå ñòî­ðî­íû, íî âñå æå áûëî íåñêîëü­êî ñõâà­òîê; íóìè­äèé­ñêèé êîí­íèê óñòó­ïàë èñïàí­ñêî­ìó, à ìàâð, ìåòàâ­øèé êîïüå, âîè­íó ñ ëåã­êèì ùèòîì, ïðî­òèâ­íè­êè áûëè îäè­íà­êî­âî áûñò­ðû, íî èñïàí­öû ñèëü­íåå òåëîì è äóõîì.

26. Dum haec in Ita­lia ge­run­tur ap­pa­ran­tur­que, ni­hi­lo seg­nius in His­pa­nia bel­lum erat, sed ad eam diem ma­gis pros­pe­rum Ro­ma­nis. [2] P. et Cn. Sci­pio­ni­bus in­ter se par­ti­tis co­pias, ut Gnae­us ter­ra, Pub­lius na­vi­bus rem ge­re­ret, Hasdru­bal Poe­no­rum im­pe­ra­tor, neut­ri par­ti vi­rium sa­tis fi­dens, pro­cul ab hos­te in­ter­val­lo ac lo­cis tu­tus te­ne­bat se, quoad mul­tum ac diu ob­tes­tan­ti quat­tuor mi­lia pe­di­tum et quin­gen­ti equi­tes in supple­men­tum mis­si ex Af­ri­ca sunt. [3] Tum re­fec­ta tan­dem spe castra pro­pius hos­tem mo­vit, clas­sem­que et ip­se instrui pa­ra­ri­que iubet ad in­su­las ma­ri­ti­mam­que oram tu­tan­dam. [4] In ip­so im­pe­tu mo­ven­da­rum de in­teg­ro re­rum per­cu­lit eum prae­fec­to­rum na­vium tran­si­tio, qui post clas­sem ad Hi­be­rum per pa­vo­rem de­ser­tam gra­vi­ter incre­pi­ti num­quam dein­de sa­tis fi­di aut du­ci aut Car­tha­gi­nien­sium re­bus fue­rant. [5] Fe­ce­rant hi transfu­gae mo­tum in Tar­te­sio­rum gen­te, des­ci­ve­rantque iis auc­to­ri­bus ur­bes ali­quot; una etiam ab ip­sis vi cap­ta fue­rat.

[6] In eam gen­tem ver­sum ab Ro­ma­nis bel­lum est, in­fes­to­que exer­ci­tu Hasdru­bal ingres­sus ag­rum hos­tium pro cap­tae an­te dies pau­cos ur­bis moe­ni­bus Chal­bum, no­bi­lem Tar­te­sio­rum du­cem, cum va­li­do exer­ci­tu castris se te­nen­tem, adgre­di sta­tuit. [7] Prae­mis­sa igi­tur le­vi ar­ma­tu­ra quae eli­ce­ret hos­tis ad cer­ta­men, equi­tum par­tem ad po­pu­lan­dum per ag­ros pas­sim di­mi­sit et ut pa­lan­tis ex­ci­pe­rent. [8] Si­mul et ad castra tu­mul­tus erat et per ag­ros fu­ga­que et cae­des; dein­de un­di­que di­ver­sis iti­ne­ri­bus cum in castra se re­ce­pis­sent, adeo re­pen­te de­ces­sit ani­mis pa­vor ut non ad mu­ni­men­ta mo­do de­fen­den­da sa­tis ani­mo­rum es­set sed etiam ad la­ces­sen­dum proe­lio hos­tem. [9] Erum­punt igi­tur ag­mi­ne e castris tri­pu­dian­tes mo­re suo, re­pen­ti­na­que eorum auda­cia ter­ro­rem hos­ti pau­lo an­te ultro la­ces­sen­ti in­cus­sit. [10] Ita­que et ip­se Hasdru­bal in col­lem sa­tis ar­duum, flu­mi­ne etiam obiec­to tu­tum, co­pias sub­du­cit et prae­mis­sam le­vem ar­ma­tu­ram equi­tes­que pa­la­tos eodem re­ci­pit, nec aut col­li aut flu­mi­ni sa­tis fi­dens, castra val­lo per­mu­nit. [11] In hoc al­ter­no pa­vo­re cer­ta­mi­na ali­quot sunt contrac­ta; nec Nu­mi­da His­pa­no eques par fuit nec iacu­la­tor Mau­rus caet­ra­to, ve­lo­ci­ta­te pa­ri, ro­bo­re ani­mi vi­rium­que ali­quan­tum praes­tan­ti.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 97Ãàç­ä­ðó­áàë — áðàò Ãàí­íè­áà­ëà (ñì.: XXI, 22, 2).
  • 98Ñì.: XXII, 19, 11. Òàð­òåñ­ñè­åâ Ô. Ã. Ìóð îòîæ­äåñòâëÿ­åò ñ òóð­äå­òà­íà­ìè íèæ­íå­ãî òå÷å­íèÿ Áåòè­ñà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364002327 1364002328 1364002329