Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIII, ãë. 27

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

27. (1) Âñàä­íè­êè, ðàçú­åç­æàâ­øèå âçàä-âïå­ðåä ïåðåä ëàãå­ðåì êàð­ôà­ãå­íÿí, íå ìîã­ëè èõ âûìà­íèòü, îñà­äà æå ëàãå­ðÿ áûëà äåëîì òðóä­íûì. (2) Òàð­òå­ñèè âçÿ­ëè ïðè­ñòó­ïîì ãîðîä Àñêóÿ99, êóäà Ãàç­ä­ðó­áàë, âñòó­ïàÿ â ïðå­äå­ëû âðà­ãîâ, ñâåç õëåá è îñòàëü­íîé ïðî­âè­àíò, è çàâëà­äå­ëè âñåé îêðåñò­íî­ñòüþ; óäåð­æè­âàòü âîè­íîâ â ñòðîþ èëè â ëàãå­ðå áûëî óæå íåâîç­ìîæ­íî. (3) Êîãäà Ãàç­ä­ðó­áàë óâèäåë ýòó ðàñ­ïó­ùåí­íîñòü, îáû÷­íóþ ïðè óäà­÷å, îí ïðè­êà­çàë ñâî­èì âîè­íàì íàïà­äàòü íà áåñ­ïî­ðÿäî÷­íî ðàç­áðåä­øèõ­ñÿ âðà­ãîâ, ñïó­ñòèë­ñÿ ñ õîë­ìà è ïîâåë íà èõ ëàãåðü âûñòðî­èâ­øå­å­ñÿ âîé­ñêî. (4) Îá ýòîì ñîîá­ùè­ëè âåñò­íè­êè, âïî­ïû­õàõ ïðè­áå­æàâ­øèå ñî ñòî­ðî­æå­âûõ ïîñòîâ è âûøåê; âåëå­íî áûëî ãîòî­âèòü­ñÿ ê áîþ. (5) Ïîõâà­òàâ îðó­æèå, èñïàí­öû êèíó­ëèñü â áîé â áåñ­ïî­ðÿä­êå, íå ïîñòðî­èâ­øèñü, áåç ïðè­êà­çà, áåç ñèã­íà­ëà. Ïåðå­äî­âûå óæå ñõâà­òè­ëèñü âðó­êî­ïàø­íóþ; îäíè áåæà­ëè òîë­ïà­ìè, äðó­ãèå åùå íå âûøëè èç ëàãå­ðÿ. (6) Òàêàÿ äåð­çîñòü ñàìà ïî ñåáå âíà­÷à­ëå ïåðå­ïó­ãà­ëà ïðî­òèâ­íè­êà, íî çàòåì, êîãäà îíè âðàñ­ñûï­íóþ íàïà­ëè íà ïëîò­íûé ñòðîé, òî èç-çà ìàëî­÷èñ­ëåí­íî­ñòè îêà­çà­ëèñü ïî÷òè áåç­çà­ùèò­íû: èñêà­ëè ãëà­çà­ìè äðóã äðó­ãà è îòî­âñþäó òåñ­íè­ìûå ñ.130 ñáè­ëèñü â êðóã, (7) ïðè­æè­ìà­ÿñü ÷åëî­âåê ê ÷åëî­âå­êó, êàñà­ÿñü îðó­æè­åì îðó­æèÿ. Èõ òàê ñòåñ­íè­ëè, ÷òî îíè åäâà ìîã­ëè äåé­ñò­âî­âàòü îðó­æè­åì, îêðó­æè­ëè è äîïîçä­íà èçáè­âà­ëè. (8) Âûðâà­ëèñü íåìíî­ãèå, îíè áåæà­ëè â ëåñà è ãîðû. Ëàãåðü ïîêè­íó­ëè â òàêîì æå óæà­ñå. Íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü ñäà­ëîñü âñå ïëå­ìÿ.

(9) Íî ìèð ñîáëþäàë­ñÿ íåäîë­ãî; âíå­çàï­íî èç Êàð­ôà­ãå­íà ïðè­øåë ïðè­êàç Ãàç­ä­ðó­áà­ëó íåìåä­ëåí­íî âåñòè âîé­ñêî â Èòà­ëèþ. Êîãäà ñëóõ îá ýòîì ïðî­øåë ïî Èñïà­íèè, ïî÷òè âñå èñïàí­öû ïåðå­êè­íó­ëèñü ê ðèì­ëÿ­íàì100. (10) Ãàç­ä­ðó­áàë òîò­÷àñ æå íàïè­ñàë â Êàð­ôà­ãåí; èçâå­ñòèå î åãî îòú­åçäå ïðè­íåñ­ëî áîëü­øîé âðåä: åñëè îí äåé­ñò­âè­òåëü­íî äâè­íåò­ñÿ ñ ìåñòà, òî íå óñïå­åò ïåðåé­òè Èáåð, êàê âñÿ Èñïà­íèÿ áóäåò ðèì­ñêîé. (11) Ó íåãî íåò íè âîé­ñêà, íè âîæäÿ, êîòî­ðî­ãî îí îñòà­âèë áû âìå­ñòî ñåáÿ, à ó ðèì­ëÿí çäåñü òàêèå ïîë­êî­âîä­öû101, ÷òî è îí åäâà ëè ñìîã áû óñòî­ÿòü äàæå ïðè ðàâåí­ñòâå ñèë. (12) Åñëè â Êàð­ôà­ãåíå õîòü ñêîëü­êî-íèáóäü äóìà­þò îá Èñïà­íèè, òî ïóñòü ïðè­øëþò åìó ïðå­åì­íè­êà ñ ñèëü­íûì âîé­ñêîì; è åñëè äàæå âñå ïðîé­äåò õîðî­øî, òî õëî­ïîò òîìó âñå-òàêè õâà­òèò.

27. Postquam ne­que eli­ce­re Poe­num ad cer­ta­men ob­ver­sa­ti castris po­te­rant ne­que castro­rum op­pug­na­tio fa­ci­lis erat, [2] ur­bem As­cuam, quo fi­nis hos­tium ingre­diens Hasdru­bal fru­men­tum com­mea­tus­que alios con­ve­xe­rat, vi ca­piunt om­ni­que cir­ca ag­ro po­tiun­tur; nec iam aut in ag­mi­ne aut in castris ul­lo im­pe­rio con­ti­ne­ri. [3] Quam ubi neg­le­gen­tiam ex re, ut fit, be­ne ges­ta ori­ri sen­se­rat Hasdru­bal, co­hor­ta­tus mi­li­tes ut pa­la­tos si­ne sig­nis hos­tes adgre­de­ren­tur, deg­res­sus col­le per­git ire acie instruc­ta ad castra. [4] Quem ut ades­se tu­mul­tuo­se nun­tii re­fu­gien­tes ex spe­cu­lis sta­tio­ni­bus­que at­tu­le­re, ad ar­ma concla­ma­tum est. [5] Ut quis­que ar­ma ce­pe­rat, si­ne im­pe­rio, si­ne sig­no, in­com­po­si­ti, inor­di­na­ti in proe­lium ruunt. Iam pri­mi con­se­rue­rant ma­nus, cum alii ca­ter­va­tim cur­re­rent, alii non­dum e castris exis­sent. [6] Ta­men pri­mo ip­sa auda­cia ter­rue­re hos­tem; dein­de ra­ri in con­fer­tos in­la­ti, cum pau­ci­tas pa­rum tu­ta es­set, res­pi­ce­re alii alios et un­di­que pul­si coi­re in or­bem, [7] et dum cor­po­ra cor­po­ri­bus appli­cant ar­ma­que ar­mis iun­gunt, in ar­tum con­pul­si, cum vix mo­ven­dis ar­mis sa­tis spa­tii es­set, co­ro­na hos­tium cincti ad mul­tum diei cae­dun­tur; [8] exi­gua pars erup­tio­ne fac­ta sil­vas ac mon­tis pe­tit. Pa­ri­que ter­ro­re et castra sunt de­ser­ta et uni­ver­sa gens pos­te­ro die in de­di­tio­nem ve­nit.

[9] Nec diu in pac­to man­sit; nam su­bin­de ab Car­tha­gi­ne al­la­tum est ut Hasdru­bal pri­mo quo­que tem­po­re in Ita­liam exer­ci­tum du­ce­ret, quae vol­ga­ta res per His­pa­niam om­nium fer­me ani­mos ad Ro­ma­nos aver­tit. [10] Ita­que Hasdru­bal ex­templo lit­te­ras Car­tha­gi­nem mit­tit, in­di­cans quan­to fa­ma pro­fec­tio­nis suae dam­no fuis­set; si ve­ro in­de per­ge­ret, pri­us­quam Hi­be­rum tran­si­ret Ro­ma­no­rum His­pa­niam fo­re; [11] nam prae­ter­quam quod nec prae­si­dium nec du­cem ha­be­ret quem re­lin­que­ret pro se, eos im­pe­ra­to­res es­se Ro­ma­nos qui­bus vix aequis vi­ri­bus re­sis­ti pos­sit. [12] Ita­que si ul­la His­pa­niae cu­ra es­set, suc­ces­so­rem si­bi cum va­li­do exer­ci­tu mit­te­rent; cui ut om­nia pros­pe­re eve­ni­rent, non ta­men otio­sam pro­vin­ciam fo­re.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 99Àñêóÿ (ó Ïòî­ëå­ìåÿ — Ýñêóÿ) íàõî­äè­ëàñü íà áåðå­ãó Áåòè­ñà.
  • 100ßâíîå ïðå­óâå­ëè­÷å­íèå (êàê è â ãë. 29, 16; 32, 6). Ñð.: ãë. 28, 10.
  • 101Ò. å. îáà Ñöè­ïè­î­íà.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007032 1327008059 1327009004 1364002328 1364002329 1364002330