История Рима от основания города

Книга XXIII, гл. 33

33. In hanc di­mi­ca­tio­nem duo­rum opu­len­tis­si­mo­rum in ter­ris po­pu­lo­rum om­nes re­ges gen­tes­que ani­mos in­ten­de­rant, [2] in­ter quos Phi­lip­pus Ma­ce­do­num rex eo ma­gis quod pro­pior Ita­liae ac ma­ri tan­tum Ionio discre­tus erat. [3] Is ubi pri­mum fa­ma ac­ce­pit Han­ni­ba­lem Al­pis transgres­sum, ut bel­lo in­ter Ro­ma­num Poe­num­que or­to lae­ta­tus erat, ita ut­rius po­pu­li mal­let vic­to­riam es­se in­cer­tis ad­huc vi­ri­bus fluc­tua­tus ani­mo fue­rat. [4] Postquam ter­tia iam pug­na, ter­tia vic­to­ria cum Poe­nis erat, ad for­tu­nam incli­na­vit le­ga­tos­que ad Han­ni­ba­lem mi­sit; qui vi­tan­tes por­tus Brun­di­si­num Ta­ren­ti­num­que quia cus­to­diis na­vium Ro­ma­na­rum te­ne­ban­tur, ad La­ci­niae Iuno­nis templum in ter­ram eg­res­si sunt. [5] In­de per Apu­liam pe­ten­tes Ca­puam me­dia in prae­si­dia Ro­ma­na in­la­ti sunt de­duc­ti­que ad Va­le­rium Lae­vi­num prae­to­rem, cir­ca Lu­ce­riam castra ha­ben­tem. [6] Ibi intre­pi­de Xe­no­pha­nes le­ga­tio­nis prin­ceps a Phi­lip­po re­ge se mis­sum ait ad ami­ci­tiam so­cie­ta­tem­que iun­gen­dam cum po­pu­lo Ro­ma­no; man­da­ta ha­be­re ad con­su­les ac se­na­tum po­pu­lum­que Ro­ma­num. [7] Prae­tor in­ter de­fec­tio­nes ve­te­rum so­cio­rum no­va so­cie­ta­te tam cla­ri re­gis lae­tus ad­mo­dum hos­tes pro hos­pi­ti­bus co­mi­ter ac­ce­pit; [8] dat qui pro­se­quan­tur, iti­ne­ra cum cu­ra de­monstrent, quae lo­ca quos­que sal­tus aut Ro­ma­nus aut hos­tes te­neant. [9] Xe­no­pha­nes per prae­si­dia Ro­ma­na in Cam­pa­niam, in­de qua pro­xi­mum fuit in castra Han­ni­ba­lis per­ve­nit foe­dus­que cum eo at­que ami­ci­tiam iun­git le­gi­bus his: [10] ut Phi­lip­pus rex quam ma­xi­ma clas­se — du­cen­tas autem na­ves vi­de­ba­tur ef­fec­tu­rus — in Ita­liam trai­ce­ret et vas­ta­ret ma­ri­ti­mam oram, bel­lum pro par­te sua ter­ra ma­ri­que ge­re­ret; [11] ubi de­bel­la­tum es­set, Ita­lia om­nis cum ip­sa ur­be Ro­ma Car­tha­gi­nien­sium at­que Han­ni­ba­lis es­set prae­da­que om­nis Han­ni­ba­li ce­de­ret; [12] per­do­mi­ta Ita­lia na­vi­ga­rent in Grae­ciam bel­lum­que cum qui­bus re­gi pla­ce­ret ge­re­rent; quae ci­vi­ta­tes con­ti­nen­tis quae­que in­su­lae ad Ma­ce­do­niam ver­gunt, eae Phi­lip­pi reg­ni­que eius es­sent.