Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
36. (1) Ãðàêõ ïîòåðÿë ìåíüøå ñòà ñîëäàò, îâëàäåë íåïðèÿòåëüñêèì ëàãåðåì è áûñòðî âåðíóëñÿ â Êóìû, îïàñàÿñü Ãàííèáàëà, ñòîÿâøåãî ëàãåðåì íàä Êàïóåé íà Òèôàòàõ133. (2) Ïðåäóñìîòðèòåëüíîñòü îïðàâäàëà ñåáÿ: êàê òîëüêî â Êàïóþ ïðèøëî èçâåñòèå îá ýòîì ïîðàæåíèè, Ãàííèáàë, ðåøèâ, ÷òî ïîáåäèòåëè, íîâîáðàíöû èç ðàáîâ, (3) áåçóäåðæíî ëèêóÿ, ãðàáÿò ïîáåæäåííûõ è ñîáèðàþò äîáû÷ó, ñïåøíî ïðîøåë ìèìî Êàïóè ê Ãàìàì; âñòðå÷åííûõ èì áåæàâøèõ êàìïàíöåâ îí ïðèêàçàë ñ îõðàíîé ñîïðîâîäèòü â Êàïóþ, à äëÿ ðàíåíûõ äàòü ïîâîçêè. (4)  Ãàìàõ îí íàøåë ïóñòîé ëàãåðü: òîëüêî ñëåäû íåäàâíåé áîéíè è ïîâñþäó ëåæàâøèå òðóïû ñîþçíèêîâ. (5) Íåêîòîðûå ñîâåòîâàëè åìó ñðàçó æå èäòè íà Êóìû è îñàäèòü ãîðîä. (6) Ýòîãî æå î÷åíü õîòåë è ñàì Ãàííèáàë: îâëàäåòü Íåàïîëåì îí íå ñìîã, à áûëè áû ó íåãî Êóìû, áûë áû ïðèìîðñêèé ãîðîä. Îí, îäíàêî, âåðíóëñÿ â ñâîé ëàãåðü íà Òèôàòàõ, ïîòîìó ÷òî ñîëäàòû âòîðîïÿõ íè÷åãî íå çàõâàòèëè ñ ñîáîé, êðîìå îðóæèÿ. Êàìïàíöû, íå äàâàÿ ïîêîÿ, óïðàøèâàëè åãî, è îí íà ñëåäóþùèé äåíü âåðíóëñÿ ê Êóìàì ñî âñåì ñíàðÿæåíèåì äëÿ îñàäû, (7) ïîëíîñòüþ îïóñòîøèë îêðåñòíîñòè Êóì è ðàñïîëîæèëñÿ ëàãåðåì â ìèëå îò ãîðîäà. (8) Ãðàêõ íå äâèíóëñÿ ñ ìåñòà: íå òî ÷òîáû îí áûë òàê óâåðåí â ñâîåì âîéñêå, íî ñ÷èòàë áåññîâåñòíûì îñòàâèòü â òàêîé áåäå ñîþçíèêîâ, âçûâàâøèõ ê íåìó è ðèìñêîìó íàðîäó è ê èõ îáåùàíèÿì. (9) Êîíñóë Ôàáèé, ñòîÿâøèé ëàãåðåì ïîä Êàçèëèíîì, òîæå íå ðåøèëñÿ ïåðåïðàâèòü âîéñêî ÷åðåç ðåêó Âóëòóðí: (10) ñíà÷àëà îí ïîâòîðÿë àóñïèöèè, à ïîòîì ïðèíîñèë èñêóïèòåëüíûå æåðòâû ïî ïîâîäó ñòðàøíûõ çíàìåíèé, î êîòîðûõ åìó íåïðåðûâíî ñîîáùàëè (ïî ñëîâàì ãàðóñïèêîâ, îòâðàòèòü áåäó áûëî òðóäíî). |
36. Gracchus minus centum militum iactura castris hostium potitus Cumas se propere recepit, ab Hannibale metuens, qui super Capuam in Tifatis habebat castra. [2] Nec eum provida futuri fefellit opinio. Nam simul Capuam ea clades est nuntiata, ratus Hannibal ab re bene gesta insolenter laetum exercitum tironum, magna ex parte servorum, spoliantem victos praedasque agentem ad Hamas se inventurum, [3] citatum agmen praeter Capuam rapit, obviosque ex fuga Campanorum dato praesidio Capuam duci, saucios vehiculis portari iubet. [4] Ipse Hamis vacua ab hostibus castra nec quicquam praeter recentis vestigia caedis strataque passim corpora sociorum invenit. [5] Auctores erant quidam ut protinus inde Cumas duceret urbemque oppugnaret. [6] Id quamquam haud modice Hannibal cupiebat, ut, quia Neapolim non potuerat, Cumas saltem maritimam urbem haberet, tamen, quia praeter arma nihil secum miles raptim acto agmine extulerat, retro in castra super Tifata se recepit. [7] Inde fatigatus Campanorum precibus sequenti die cum omni apparatu oppugnandae urbis Cumas redit, perpopulatoque agro Cumano mille passus ab urbe castra locat, [8] cum Gracchus magis verecundia in tali necessitate deserendi socios inplorantis fidem suam populique Romani substitisset quam satis fidens exercitui. [9] Nec alter consul Fabius, qui ad Cales castra habebat, Volturnum flumen traducere audebat exercitum, [10] occupatus primo auspiciis repetendis, dein prodigiis quae alia super alia nuntiabantur; expiantique ea haud facile litari haruspices respondebant. |