История Рима от основания города

Книга XXIII, гл. 34

34. In has fer­me le­ges in­ter Poe­num du­cem le­ga­tos­que Ma­ce­do­num ic­tum foe­dus; [2] mis­si­que cum iis ad re­gis ip­sius fir­man­dam fi­dem le­ga­ti, Gis­go et Bos­tar et Ma­go, eodem, ad Iuno­nis La­ci­niae, ubi na­vis oc­cul­ta in sta­tio­ne erat, per­ve­niunt. [3] In­de pro­fec­ti cum al­tum te­ne­rent, conspec­ti a clas­se Ro­ma­na sunt quae prae­si­dio erat Ca­lab­riae li­to­ri­bus; [4] Va­le­rius­que Flac­cus cer­cu­ros ad per­se­quen­dam ret­ra­hen­dam­que na­vem cum mi­sis­set, pri­mo fu­ge­re re­gii co­na­ti; dein­de, ubi ce­le­ri­ta­te vin­ci sen­se­runt, tra­dunt se Ro­ma­nis et ad prae­fec­tum clas­sis ad­duc­ti, [5] cum quae­re­ret qui et un­de et quo ten­de­rent cur­sum, Xe­no­pha­nes pri­mo sa­tis iam se­mel fe­lix men­da­cium strue­re, a Phi­lip­po se ad Ro­ma­nos mis­sum ad M. Va­le­rium, ad quem unum iter tu­tum fue­rit, per­ve­nis­se, Cam­pa­niam su­pe­ra­re ne­quis­se, saep­tam hos­tium prae­si­diis. [6] Dein­de, ut Pu­ni­cus cul­tus ha­bi­tus­que sus­pec­tos le­ga­tos fe­cit Han­ni­ba­lis in­ter­ro­ga­tos­que ser­mo pro­di­dit, [7] tum co­mi­ti­bus eorum se­duc­tis ac me­tu ter­ri­tis, lit­te­rae quo­que ab Han­ni­ba­le ad Phi­lip­pum in­ven­tae et pac­ta in­ter re­gem Ma­ce­do­num Poe­num­que du­cem. [8] Qui­bus sa­tis cog­ni­tis op­ti­mum vi­sum est cap­ti­vos co­mi­tes­que eorum Ro­mam ad se­na­tum aut ad con­su­les, ubi­cum­que es­sent, quam pri­mum de­por­ta­re. [9] Ad id ce­ler­ri­mae quin­que na­ves de­lec­tae ac L. Va­le­rius An­tias, qui praees­set, mis­sus, eique man­da­tum ut in om­nis na­vis le­ga­tos se­pa­ra­tim cus­to­dien­dos di­vi­de­ret da­ret­que ope­ram ne quod iis con­lo­qui­um in­ter se ne­ve quae com­mu­ni­ca­tio con­si­lii es­set.

[10] Per idem tem­pus Ro­mae cum A. Cor­ne­lius Mam­mu­la, ex Sar­di­nia pro­vin­cia de­ce­dens, ret­tu­lis­set qui sta­tus re­rum in in­su­la es­set: bel­lum ac de­fec­tio­nem om­nis spec­ta­re; [11] Q. Mu­cium, qui suc­ces­sis­set si­bi, gra­vi­ta­te cae­li aqua­rum­que ad­ve­nien­tem ex­cep­tum, non tam in pe­ri­cu­lo­sum quam lon­gum mor­bum inpli­ci­tum, [12] diu ad bel­li mu­nia sus­ti­nen­da inu­ti­lem fo­re, exer­ci­tum­que ibi ut sa­tis fir­mum pa­ca­tae pro­vin­ciae prae­si­dem es­se, ita pa­rum bel­lo quod mo­tum iri vi­de­re­tur, [13] dec­re­ve­runt pat­res ut Q. Ful­vius Flac­cus quin­que mi­lia pe­di­tum, quad­rin­gen­tos equi­tes scri­be­ret eam­que le­gio­nem pri­mo quo­que tem­po­re in Sar­di­niam trai­cien­dam cu­ra­ret, [14] mit­te­ret­que cum im­pe­rio quem ip­si vi­de­re­tur, qui rem ge­re­ret quoad Mu­cius con­va­luis­set. [15] Ad eam rem mis­sus est T. Man­lius Tor­qua­tus, qui bis con­sul et cen­sor fue­rat su­be­ge­rat­que in con­su­la­tu Sar­dos. [16] Sub idem fe­re tem­pus et a Car­tha­gi­ne in Sar­di­niam clas­sis mis­sa du­ce Hasdru­ba­le, cui Cal­vo cog­no­men erat, foe­da tem­pes­ta­te ve­xa­ta ad Ba­lia­res in­su­las dei­ci­tur, [17] ibi­que — adeo non ar­ma­men­ta mo­do sed etiam al­vei na­vium quas­sa­ti erant — sub­duc­tae na­ves dum re­fi­ciun­tur ali­quan­tum tem­po­ris tri­ve­runt.