История Рима от основания города

Книга XXIII, гл. 32

32. Con­su­les exer­ci­tus in­ter se­se di­vi­se­runt. Fa­bio exer­ci­tus Tea­ni, cui M. Iuni­us dic­ta­tor prae­fue­rat, eve­nit; [2] Sempro­nio vo­lo­nes qui ibi erant et so­cio­rum vi­gin­ti quin­que mi­lia. M. Va­le­rio prae­to­ri le­gio­nes quae ex Si­ci­lia re­dis­sent dec­re­tae; M. Clau­dius pro con­su­le ad eum exer­ci­tum qui sup­ra Sues­su­lam No­lae prae­si­de­ret mis­sus; prae­to­res in Si­ci­liam ac Sar­di­niam pro­fec­ti. [3] Con­su­les edi­xe­runt, quo­tiens in se­na­tum vo­cas­sent, uti se­na­to­res qui­bus­que in se­na­tu di­ce­re sen­ten­tiam li­ce­ret ad por­tam Ca­pe­nam con­ve­ni­rent. [4] Prae­to­res quo­rum iuris dic­tio erat tri­bu­na­lia ad Pis­ci­nam pub­li­cam po­sue­runt; eo va­di­mo­nia fie­ri ius­se­runt, ibi­que eo an­no ius dic­tum est.

[5] In­te­rim Car­tha­gi­nem, un­de Ma­go, fra­ter Han­ni­ba­lis, duo­de­cim mi­lia pe­di­tum et mil­le quin­gen­tos equi­tes, vi­gin­ti ele­phan­tos, mil­le ar­gen­ti ta­len­ta in Ita­liam transmis­su­rus erat cum prae­si­dio se­xa­gin­ta na­vium lon­ga­rum, [6] nun­tius ad­fer­tur in His­pa­nia rem ma­le ges­tam om­nes­que fer­me eius pro­vin­ciae po­pu­los ad Ro­ma­nos de­fe­cis­se. [7] Erant, qui Ma­go­nem cum clas­se ea co­piis­que omis­sa Ita­lia in His­pa­niam aver­te­rent, cum Sar­di­niae re­ci­pien­dae re­pen­ti­na spes ad­ful­sit: [8] par­vum ibi exer­ci­tum Ro­ma­num es­se; ve­te­rem prae­to­rem in­de A. Cor­ne­lium pro­vin­ciae pe­ri­tum de­ce­de­re, no­vum exspec­ta­ri; [9] ad hoc fes­sos iam ani­mos Sar­do­rum es­se diu­tur­ni­ta­te im­pe­rii Ro­ma­ni, et pro­xi­mo iis an­no acer­be at­que ava­re im­pe­ra­tum; gra­vi tri­bu­to et con­la­tio­ne ini­qua fru­men­ti pres­sos; ni­hil dees­se aliud quam auc­to­rem ad quem de­fi­ce­rent. [10] Haec clan­des­ti­na le­ga­tio per prin­ci­pes mis­sa erat, ma­xi­me eam rem mo­lien­te Hampsi­co­ra, qui tum auc­to­ri­ta­te at­que opi­bus lon­ge pri­mus erat. [11] His nun­tiis pro­pe uno tem­po­re tur­ba­ti erec­ti­que Ma­go­nem cum clas­se sua co­piis­que in His­pa­niam mit­tunt, [12] in Sar­di­niam Hasdru­ba­lem de­li­gunt du­cem et tan­tum fer­me co­pia­rum quan­tum Ma­go­ni de­cer­nunt.

[13] Et Ro­mae con­su­les tran­sac­tis re­bus quae in ur­be agen­dae erant mo­ve­bant iam se­se ad bel­lum. [14] Ti. Sempro­nius mi­li­ti­bus Si­nues­sam diem ad con­ve­nien­dum edi­xit, et Q. Fa­bius, con­sul­to pri­us se­na­tu, ut fru­men­ta om­nes ex ag­ris an­te kal. Iunias pri­mas in ur­bes mu­ni­tas con­ve­he­rent; [15] qui non in­ve­xis­set eius se ag­rum po­pu­la­tu­rum, ser­vos sub has­ta ven­di­tu­rum, vil­las in­cen­su­rum. Ne prae­to­ri­bus qui­dem qui ad ius di­cen­dum crea­ti erant va­ca­tio a bel­li ad­mi­nistra­tio­ne da­ta est. [16] Va­le­rium prae­to­rem in Apu­liam ire pla­cuit ad exer­ci­tum a Te­ren­tio ac­ci­pien­dum; cum ex Si­ci­lia le­gio­nes ve­nis­sent, iis po­tis­si­mum uti ad re­gio­nis eius prae­si­dium, Te­ren­tia­num exer­ci­tum Ta­ren­tum mit­ti cum ali­quo le­ga­to­rum; [17] et vi­gin­ti quin­que na­ves da­tae qui­bus oram ma­ri­ti­mam in­ter Brun­di­sium ac Ta­ren­tum tu­ta­ri pos­set. [18] Par na­vium nu­me­rus Q. Ful­vio prae­to­ri ur­ba­no dec­re­tus ad su­bur­ba­na li­to­ra tu­tan­da. [19] C. Te­ren­tio pro­con­su­li ne­go­tium da­tum ut in Pi­ce­no ag­ro con­qui­si­tio­nem mi­li­tum ha­be­ret lo­cis­que iis prae­si­dio es­set. [20] Et T. Ota­ci­lius Cras­sus, postquam aedem Men­tis in Ca­pi­to­lio de­di­ca­vit, in Si­ci­liam cum im­pe­rio qui clas­si praees­set mis­sus.