Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
40. (1)  Ñàðäèíèè ïðåòîð Òèò Ìàíëèé144, êîòîðûé òåïåðü åþ óïðàâëÿë, âíîâü âçÿëñÿ çà äåëà, çàáðîøåííûå òÿæåëî çàáîëåâøèì ïðåòîðîì Êâèíòîì Ìóöèåì. (2) Ìàíëèé âûòàùèë âîåííûå ñóäà íà áåðåã ó Êàðàë, âîîðóæèë ìîðÿêîâ äëÿ âîéíû íà ñóøå è ïðèíÿë âîéñêî îò ïðåòîðà: äâàäöàòü äâå òûñÿ÷è ïåõîòû è ñ.141 òûñÿ÷ó äâåñòè ÷åëîâåê êîííèöû. (3) Ñ ýòîé êîííèöåé è ïåõîòîé îí âñòóïèë âî âðàæåñêóþ çåìëþ è ðàñïîëîæèëñÿ ëàãåðåì íåïîäàëåêó îò ëàãåðÿ Ãàìïñèêîðû. Ñëó÷èëîñü, ÷òî Ãàìïñèêîðà îòïðàâèëñÿ íà òî âðåìÿ ê «ñàðäàì â êîçüèõ øêóðàõ»145, ðàññ÷èòûâàÿ âîîðóæèòü èõ ìîëîäåæü è ïîïîëíèòü åþ ñâîå âîéñêî; íà÷àëüíèêîì ëàãåðÿ áûë åãî ñûí Ãîñò. (4) Îí, ïî-þíîøåñêè ãîðÿ÷èé, íåîñìîòðèòåëüíî çàâÿçàë ñðàæåíèå, áûë ðàçáèò è îáðàùåí â áåãñòâî.  ýòîì ñðàæåíèè áûëî óáèòî òûñÿ÷è òðè ñàðäîâ, ÷åëîâåê âîñåìüñîò âçÿòî â ïëåí. (5) Îñòàëüíîå âîéñêî, ñíà÷àëà ñêèòàâøååñÿ ïî ïîëÿì è ëåñàì, ïðîñëûøàâ, êóäà áåæàë âîæäü, ñîáðàëîñü â ãîðîäå Êîðí146, ñòîëèöå ýòîé îáëàñòè. (6) Ýòîé áèòâîé è çàêîí÷èëàñü áû âîéíà â Ñàðäèíèè, åñëè áû ïóíèéñêèé ôëîò, êîòîðûì êîìàíäîâàë Ãàçäðóáàë, íå áûë îòáðîøåí áóðåé ê Áàëåàðàì — êàê ðàç òîãäà, êîãäà îïàñàëèñü âîçîáíîâëåíèÿ âîéíû. (7) Ìàíëèé, óñëûøàâ î ïîÿâëåíèè ïóíèéñêîãî ôëîòà, îòáûë â Êàðàëû147: ýòî äàëî Ãàìïñèêîðå ñëó÷àé ñîåäèíèòüñÿ ñ êàðôàãåíÿíàìè. (8) Ãàçäðóáàë, âûñàäèâ âîéñêî, îòîñëàë ôëîò íàçàä â Êàðôàãåí. Ñ Ãàìïñèêîðîé, êàê ñ ïðîâîäíèêîì, îí îãðàáèë çåìëè ðèìñêèõ ñîþçíèêîâ è äîøåë áû äî Êàðàë, åñëè áû Ìàíëèé íå âûøåë åìó íàâñòðå÷ó ñ âîéñêîì è íå ïîëîæèë êîíåö åãî øèðîêî ðàçîøåäøåìóñÿ ãðàáåæó. (9) Ëàãåðÿ íàõîäèëèñü íà íåáîëüøîì ðàññòîÿíèè îäèí îò äðóãîãî; âñêîðå íà÷àëèñü íåçíà÷èòåëüíûå ñõâàòêè ñ ïåðåìåííûì óñïåõîì, íàêîíåö äàíî áûëî íàñòîÿùåå ñðàæåíèå, äëèâøååñÿ ÷åòûðå ÷àñà (10) ïîòîìó, ÷òî áëàãîäàðÿ ïóíèéöàì îíî äîëãî îñòàâàëîñü íåðåøåííûì (ñàðäû ïðèâûêëè áûòü áèòûìè), íî íàêîíåö, âèäÿ áåãñòâî ñàðäîâ è ãðóäû èõ òðóïîâ âîêðóã, ïóíèéöû òîæå îáðàòèëèñü â áåãñòâî. (11) Èõ, áåãóùèõ, ðèìëÿíå îêðóæèëè òåì ôëàíãîì, êîòîðûé ïðîãíàë è ñàðäîâ. Íà÷àëàñü ñêîðåå ðåçíÿ, ÷åì ñðàæåíèå. (12) Ïåðåáèòî áûëî äâåíàäöàòü òûñÿ÷ âðàãîâ, ñàðäîâ è ïóíèéöåâ; â ïëåí áûëî âçÿòî îêîëî òðåõ òûñÿ÷ ñåìèñîò ÷åëîâåê; çàõâà÷åíî äâàäöàòü ñåìü âîèíñêèõ çíàìåí. |
40. Et in Sardinia res per T. Manlium praetorem administrari coeptae, quae omissae erant postquam Q. Mucius praetor gravi morbo est inplicitus. [2] Manlius navibus longis ad Carales subductis navalibusque sociis armatis, ut terra rem gereret, et a praetore exercitu accepto duo et viginti milia peditum, mille ducentos equites confecit. [3] Cum his equitum peditumque copiis profectus in agrum hostium haud procul ab Hampsicorae castris castra posuit. Hampsicora tum forte profectus erat in Pellitos Sardos ad iuventutem armandam, qua copias augeret; filius nomine Hostus castris praeerat. [4] Is adulescentia ferox temere proelio inito fusus fugatusque. Ad tria milia Sardorum eo proelio caesa, octingenti ferme vivi capti; [5] alius exercitus primo per agros silvasque fuga palatus, dein, quo ducem fugisse fama erat, ad urbem nomine Cornum, caput eius regionis, confugit; [6] debellatumque eo proelio in Sardinia esset, ni classis Punica cum duce Hasdrubale, quae tempestate deiecta ad Balearis erat, in tempore ad spem rebellandi advenisset. [7] Manlius post famam adpulsae Punicae classis Carales se recepit: ea occasio Hampsicorae data est Poeno se iungendi. [8] Hasdrubal, copiis in terram expositis et classe remissa Carthaginem, duce Hampsicora ad sociorum populi Romani agrum populandum profectus Carales perventurus erat, ni Manlius obvio exercitu ab effusa eum populatione continuisset. [9] Primo castra castris modico intervallo sunt obiecta; deinde per procursationes levia certamina vario eventu inita; postremo descensum in aciem. Signis conlatis iusto proelio per quattuor horas pugnatum. [10] Diu pugnam ancipitem Poeni, Sardis facile vinci adsuetis, fecerunt; postremo et ipsi, cum omnia circa strage ac fuga Sardorum repleta essent, fusi; [11] ceterum terga dantes circumducto cornu quo pepulerat Sardos inclusit Romanus. Caedes inde magis quam pugna fuit. [12] Duodecim milia hostium caesa, Sardorum simul Poenorumque, ferme tria milia et septingenti capti et signa militaria septem et viginti. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß