Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIII, ãë. 47

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8

47. (1) Êîãäà Àçåë­ëó ñîîá­ùè­ëè îá ýòîì â ëàãå­ðå, îí òîëü­êî ñïðî­ñèë ó êîí­ñó­ëà, ðàç­ðå­øèò ëè òîò åìó âûé­òè íà âûçîâ âðà­ãà è ñðà­æàòü­ñÿ âíå âîèí­ñêèõ ðÿäîâ. (2) Ïîëó­÷èâ ðàç­ðå­øå­íèå, îí ñðà­çó æå âçÿë îðó­æèå, âûåõàë âïå­ðåä, îêëèê­íóë Òàâðåþ ïî èìå­íè è ïðåä­ëî­æèë ñîé­òèñü, ãäå òîò ïîæå­ëà­åò. (3) Ðèì­ëÿíå âûøëè âî ìíî­æå­ñòâå ïîãëÿäåòü íà èõ ïîåäè­íîê; êàì­ïàí­öåâ áûëî ïîë­íî íå òîëü­êî íà ëàãåð­íîì âàëó, íî è íà ãîðîä­ñêèõ ñòå­íàõ. (4) Âðà­ãè óæå ðàíü­øå ñâè­ðå­ïû­ìè óãðî­çà­ìè ïðè­âëåê­ëè âíè­ìà­íèå ê çðå­ëè­ùó, òåïåðü îíè ñ áîå­âû­ìè êîïüÿ­ìè ïðè­øïî­ðè­ëè êîíåé; çàáàâ­ëÿ­ÿñü íà ñâî­áîä­íîé ïëî­ùà­äè è íå ðàíÿ äðóã äðó­ãà, îíè áóä­òî è íå ñîáè­ðà­ëèñü êîí­÷àòü ïîåäèí­êà. (5) Êàì­ïà­íåö ñêà­çàë íàêî­íåö ðèì­ëÿ­íè­íó: «Ñîñòÿ­çà­þò­ñÿ ëîøà­äè, à íå âñàä­íè­êè. Ñúå­äåì-êà ñ ðîâ­íî­ãî ìåñòà â ýòó ðûò­âè­íó, ïî êîòî­ðîé ïðî­õî­äèò äîðî­ãà, — òàì íå ðàçú­åäåøü­ñÿ è ïîíå­âî­ëå ïîé­äåøü âðó­êî­ïàø­íóþ». (6) Îí ñ.147 åùå ãîâî­ðèë, à Êëàâ­äèé óæå ñîãíàë ëîøàäü âíèç. Òàâðåÿ îêà­çàë­ñÿ ãðîç­íåå íà ñëî­âàõ, ÷åì íà äåëå: «Íó óæ íåò! ×òîáû ìåðè­íà, äà â êàíà­âó…»163, — ñëî­âà ýòè ñòà­ëè ïîòîì ó êðå­ñòüÿí ïîãî­âîð­êîé. (7) Êëàâ­äèé ïðî­åõàë âñþ äëèí­íóþ ðûò­âè­íó, âðà­ãà íèãäå íå âñòðå­òèë, âûåõàë îïÿòü íà ðàâ­íè­íó è, ðóãàÿ òðóñ­ëè­âî­ãî ñâî­åãî ïðî­òèâ­íè­êà, âåð­íóë­ñÿ ïîáåäè­òå­ëåì â ëàãåðü — åãî âñòðå­òè­ëè ãðîì­êè­ìè è ðàäîñò­íû­ìè ïîçäðàâ­ëå­íè­ÿ­ìè. (8) Ê ðàñ­ñêà­çó îá ýòîì êîí­íîì ïîåäèí­êå íåêî­òî­ðûå ëåòî­ïè­ñè äåëà­þò è äîáàâ­ëå­íèå (à íàñêîëü­êî äîñòî­âåð­íîå, ïóñòü ñàì ñóäèò âñÿ­êèé) î íåêî­åì ÷óäå: êîãäà Êëàâ­äèé ãíàë­ñÿ çà áåæàâ­øèì ê ãîðî­äó Òàâðå­åé, îí âúå­õàë â ðàñ­êðû­òûå âîðîòà íåïðè­ÿ­òåëü­ñêî­ãî ëàãå­ðÿ è íà ãëà­çàõ ó âðà­ãîâ, îíå­ìåâ­øèõ ïðè âèäå òàêî­ãî äèâà, íåâðåäè­ìûì âûñêîëüç­íóë èç äðó­ãèõ.

47. Haec ubi Asel­lo sunt nun­tia­ta in castra, id mo­do mo­ra­tus ut con­su­lem per­cuncta­re­tur li­ce­ret­ne extra or­di­nem in pro­vo­can­tem hos­tem pug­na­re, per­mis­su eius ar­ma ex­templo ce­pit, [2] pro­vec­tus­que an­te sta­tio­nes equo Tau­ream no­mi­ne com­pel­la­vit congre­di­que ubi vel­let ius­sit. [3] Iam Ro­ma­ni ad spec­ta­cu­lum pug­nae eius fre­quen­tes exie­rant, et Cam­pa­ni non val­lum mo­do castro­rum sed moe­nia etiam ur­bis pros­pec­tan­tes rep­le­ve­rant. [4] Cum iam an­te fe­ro­ci­bus dic­tis rem no­bi­li­tas­sent, in­fes­tis has­tis con­ci­ta­runt equos; dein li­be­ro spa­tio in­ter se lu­di­fi­can­tes si­ne vul­ne­re pug­nam extra­he­bant. [5] Tum Cam­pa­nus Ro­ma­no «Equo­rum» in­quit «hoc non equi­tum erit cer­ta­men, ni­si e cam­po in ca­vam hanc viam de­mit­ti­mus equos. Ibi nul­lo ad eva­gan­dum spa­tio com­mi­nus con­se­ren­tur ma­nus». [6] Dic­to pro­pe ci­tius equ­um in viam Clau­dius deie­cit. Tau­rea ver­bis fe­ro­cior quam re «Mi­ni­me sis» in­quit «can­the­rium in fos­sam»; quae vox in rus­ti­cum in­de pro­ver­bium pro­di­ta est. [7] Clau­dius, cum ea via lon­ge pe­re­qui­tas­set, nul­lo ob­vio hos­te in cam­pum rur­sus evec­tus, incre­pans ig­na­viam hos­tis, cum mag­no gau­dio et gra­tu­la­tio­ne vic­tor in castra re­dit. [8] Huic pug­nae equestri rem — quam ve­ra sit, com­mu­nis exis­ti­ma­tio est — mi­ra­bi­lem cer­te adi­ciunt qui­dam an­na­les: cum re­fu­gien­tem ad ur­bem Tau­ream Clau­dius se­que­re­tur, pa­ten­ti hos­tium por­ta in­vec­tum per al­te­ram, stu­pen­ti­bus mi­ra­cu­lo hos­ti­bus, in­tac­tum eva­sis­se.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 163Ó Òàâðåè òóò æå ìåíÿ­åò­ñÿ è ðå÷ü: ñëî­âî «can­the­rius» (ãðå­÷å­ñêî­ãî ïðî­èñ­õîæ­äå­íèÿ) — «ìåðèí», «êëÿ­÷à» — ïðè­íàä­ëå­æèò ëåê­ñè­êî­íó êîìåäèè è âîîá­ùå íèç­êî­ìó ñòè­ëþ. Ðåïëè­êà Òàâðåè, áåç ñîìíå­íèÿ, ïîãî­âîð­êà, óæå áûòî­âàâ­øàÿ, êîãäà áûë ïðè­äó­ìàí ýòîò ðàñ­ñêàç.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364002348 1364002349 1364002400