Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
47. (1) Êîãäà Àçåëëó ñîîáùèëè îá ýòîì â ëàãåðå, îí òîëüêî ñïðîñèë ó êîíñóëà, ðàçðåøèò ëè òîò åìó âûéòè íà âûçîâ âðàãà è ñðàæàòüñÿ âíå âîèíñêèõ ðÿäîâ. (2) Ïîëó÷èâ ðàçðåøåíèå, îí ñðàçó æå âçÿë îðóæèå, âûåõàë âïåðåä, îêëèêíóë Òàâðåþ ïî èìåíè è ïðåäëîæèë ñîéòèñü, ãäå òîò ïîæåëàåò. (3) Ðèìëÿíå âûøëè âî ìíîæåñòâå ïîãëÿäåòü íà èõ ïîåäèíîê; êàìïàíöåâ áûëî ïîëíî íå òîëüêî íà ëàãåðíîì âàëó, íî è íà ãîðîäñêèõ ñòåíàõ. (4) Âðàãè óæå ðàíüøå ñâèðåïûìè óãðîçàìè ïðèâëåêëè âíèìàíèå ê çðåëèùó, òåïåðü îíè ñ áîåâûìè êîïüÿìè ïðèøïîðèëè êîíåé; çàáàâëÿÿñü íà ñâîáîäíîé ïëîùàäè è íå ðàíÿ äðóã äðóãà, îíè áóäòî è íå ñîáèðàëèñü êîí÷àòü ïîåäèíêà. (5) Êàìïàíåö ñêàçàë íàêîíåö ðèìëÿíèíó: «Ñîñòÿçàþòñÿ ëîøàäè, à íå âñàäíèêè. Ñúåäåì-êà ñ ðîâíîãî ìåñòà â ýòó ðûòâèíó, ïî êîòîðîé ïðîõîäèò äîðîãà, — òàì íå ðàçúåäåøüñÿ è ïîíåâîëå ïîéäåøü âðóêîïàøíóþ». (6) Îí ñ.147 åùå ãîâîðèë, à Êëàâäèé óæå ñîãíàë ëîøàäü âíèç. Òàâðåÿ îêàçàëñÿ ãðîçíåå íà ñëîâàõ, ÷åì íà äåëå: «Íó óæ íåò! ×òîáû ìåðèíà, äà â êàíàâó…»163, — ñëîâà ýòè ñòàëè ïîòîì ó êðåñòüÿí ïîãîâîðêîé. (7) Êëàâäèé ïðîåõàë âñþ äëèííóþ ðûòâèíó, âðàãà íèãäå íå âñòðåòèë, âûåõàë îïÿòü íà ðàâíèíó è, ðóãàÿ òðóñëèâîãî ñâîåãî ïðîòèâíèêà, âåðíóëñÿ ïîáåäèòåëåì â ëàãåðü — åãî âñòðåòèëè ãðîìêèìè è ðàäîñòíûìè ïîçäðàâëåíèÿìè. (8) Ê ðàññêàçó îá ýòîì êîííîì ïîåäèíêå íåêîòîðûå ëåòîïèñè äåëàþò è äîáàâëåíèå (à íàñêîëüêî äîñòîâåðíîå, ïóñòü ñàì ñóäèò âñÿêèé) î íåêîåì ÷óäå: êîãäà Êëàâäèé ãíàëñÿ çà áåæàâøèì ê ãîðîäó Òàâðååé, îí âúåõàë â ðàñêðûòûå âîðîòà íåïðèÿòåëüñêîãî ëàãåðÿ è íà ãëàçàõ ó âðàãîâ, îíåìåâøèõ ïðè âèäå òàêîãî äèâà, íåâðåäèìûì âûñêîëüçíóë èç äðóãèõ. |
47. Haec ubi Asello sunt nuntiata in castra, id modo moratus ut consulem percunctaretur liceretne extra ordinem in provocantem hostem pugnare, permissu eius arma extemplo cepit, [2] provectusque ante stationes equo Tauream nomine compellavit congredique ubi vellet iussit. [3] Iam Romani ad spectaculum pugnae eius frequentes exierant, et Campani non vallum modo castrorum sed moenia etiam urbis prospectantes repleverant. [4] Cum iam ante ferocibus dictis rem nobilitassent, infestis hastis concitarunt equos; dein libero spatio inter se ludificantes sine vulnere pugnam extrahebant. [5] Tum Campanus Romano «Equorum» inquit «hoc non equitum erit certamen, nisi e campo in cavam hanc viam demittimus equos. Ibi nullo ad evagandum spatio comminus conserentur manus». [6] Dicto prope citius equum in viam Claudius deiecit. Taurea verbis ferocior quam re «Minime sis» inquit «cantherium in fossam»; quae vox in rusticum inde proverbium prodita est. [7] Claudius, cum ea via longe perequitasset, nullo obvio hoste in campum rursus evectus, increpans ignaviam hostis, cum magno gaudio et gratulatione victor in castra redit. [8] Huic pugnae equestri rem — quam vera sit, communis existimatio est — mirabilem certe adiciunt quidam annales: cum refugientem ad urbem Tauream Claudius sequeretur, patenti hostium porta invectum per alteram, stupentibus miraculo hostibus, intactum evasisse. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß