Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIII, ãë. 48

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

48. (1) Ñ òîé ïîðû íà ñòî­ÿí­êå âñå áûëî ñïî­êîé­íî. Êîí­ñóë äàæå îòî­äâè­íóë ëàãåðü íàçàä, ÷òîáû êàì­ïàí­öû ìîã­ëè çàíÿòü­ñÿ ñåâîì. Êàì­ïàí­ñêèå ïîëÿ îí ñòàë îïó­ñòî­øàòü ëèøü, êîãäà õëå­áà ïîä­ðîñ­ëè íàñòîëü­êî, ÷òî ñòà­ëè êîð­ìîì äëÿ ëîøà­äåé. Îí ñâåç ýòîò êîðì â Êëàâ­äè­åâ ëàãåðü íàä Ñâåñ­ñó­ëîé è ñîîðóäèë òàì çèì­íåå æèëè­ùå. (2) Îí ïðè­êà­çàë ïðî­êîí­ñó­ëó Ìàð­êó Êëàâ­äèþ îñòà­âèòü â Íîëå ãàð­íè­çîí, íåîá­õî­äè­ìûé äëÿ îõðà­íû ãîðî­äà, îñòàëü­íûõ æå ñîë­äàò îòïðà­âèòü â Ðèì: ïóñòü íå îáðå­ìå­íÿ­þò ñîþç­íè­êîâ è íå çàñòàâ­ëÿ­þò òðà­òèòü­ñÿ ãîñóäàð­ñòâî. (3) Òèáå­ðèé Ãðàêõ îòâåë ñâîå âîé­ñêî îò Êóì â Ëóöå­ðèþ â Àïó­ëèè, à ïðå­òî­ðà Ìàð­êà Âàëå­ðèÿ îòî­ñëàë îòòóäà â Áðóí­äè­çèé ñ âîé­ñêîì, áûâ­øèì ó íåãî â Ëóöå­ðèè, îõðà­íÿòü áåðå­ãà Ñàë­ëåí­òèí­ñêîé îáëà­ñòè164 è çàðà­íåå ïðè­íÿòü ìåðû êàñà­òåëü­íî Ôèëèï­ïà è âîé­íû ñ Ìàêåäî­íè­åé.

(4) Íà èñõî­äå ëåòà, â êîòî­ðîå ñëó­÷è­ëèñü îïè­ñû­âàå­ìûå íàìè ñîáû­òèÿ, ïðè­øëî ïèñü­ìî îò Ñöè­ïè­î­íîâ, Ïóá­ëèÿ è Ãíåÿ, îá èõ óñïå­õàõ â Èñïà­íèè. Ó íèõ, îäíà­êî, ïèñà­ëè îíè, âîâñå íåò äåíåã íà æàëî­âà­íüå, îäåæ­äó è ïðî­ïè­òà­íèå âîé­ñêó è ìîðÿ­êàì. (5) ×òî äî æàëî­âà­íüÿ, òî åñëè êàç­íà ïóñòà, òî îíè ïðè­äó­ìà­þò, êàê ðàçäî­áûòü äåíåã ó èñïàí­öåâ; îñòàëü­íîå âñå æå ïðè­äåò­ñÿ ïðè­ñëàòü èç Ðèìà — èíà­÷å íå óäåð­æàòü íè âîé­ñêà, íè ïðî­âèí­öèè. (6) Ïèñü­ìî ïðî­÷è­òà­íî áûëî â ñåíà­òå; íå áûëî ÷åëî­âå­êà, êîòî­ðûé íå ïðè­çíà­âàë áû, ÷òî è íàïè­ñàí­íîå ïðàâ­äà, è òðå­áî­âà­íèÿ ñïðà­âåä­ëè­âûå, íî çàäó­ìû­âà­ëèñü î òîì, êàêèå áîëü­øèå ïðè­õî­äèò­ñÿ ñîäåð­æàòü âîé­ñêà, ñóõî­ïóò­íûå è ìîð­ñêèå, êàêîé ôëîò âñêî­ðå ïðè­äåò­ñÿ ñòðî­èòü, åñëè ïîäû­ìåò­ñÿ âîé­íà ñ Ìàêåäî­íè­åé. (7) Ñèöè­ëèÿ è Ñàð­äè­íèÿ, êîòî­ðûå äî âîé­íû óïëà­÷è­âà­ëè ïîäàòü, åäâà êîð­ìÿò âîé­ñêî, îõðà­íÿ­þ­ùåå ýòè ïðî­âèí­öèè; íà ðàñ­õî­äû èäåò íàëîã165, (8) íî íàëî­ãî­ïëà­òåëü­ùè­êîâ ñòà­ëî ìåíü­øå, âåäü ñêîëü­êî âîé­ñêà ïåðå­áè­òî ïðè Òðà­çè­ìåí­ñêîì îçå­ðå è ïðè Êàí­íàõ. Åñëè íåìíî­ãî­÷èñ­ëåí­íûõ óöåëåâ­øèõ îòÿ­ãî­òèòü âî ìíî­ãî ðàç áîëü­øèì íàëî­ãîì, ïîãèá­íóò è îíè, õîòü íå îò âðà­ãîâ. (9) Ãîñóäàð­ñòâî óñòî­èò, åñëè åìó äàäóò âçàé­ìû, ñâî­èõ ñðåäñòâ óñòî­ÿòü ó íåãî íåò. (10) Ïóñòü ïðå­òîð Ôóëü­âèé âûñòó­ïèò ïåðåä ñõîä­êîé, ðàñ­ñêà­æåò íàðî­äó, â êàêîé íóæ­äå ãîñóäàð­ñòâî, è ïîñòà­ðà­åò­ñÿ óáåäèòü ëþäåé, ðàç­áî­ãà­òåâ­øèõ íà ñ.148 ïîä­ðÿäàõ, ÷òîáû îíè îòñðî­÷è­ëè ïëà­òå­æè — ïîñëó­æè­ëè áû ãîñóäàð­ñòâó, êîòî­ðîå ïîìîã­ëî èì óâå­ëè­÷èòü èõ äîñòî­ÿ­íèå. (11) Ïóñòü îíè âîçü­ìóò ïîä­ðÿäû íà ïîñòàâ­êó òîãî, ÷òî íåîá­õî­äè­ìî èñïàí­ñêî­ìó âîé­ñêó ñ òåì, ÷òî, êàê òîëü­êî ó ãîñóäàð­ñòâà áóäóò äåíü­ãè, èì ïåð­âûì áóäåò óïëà­÷åí äîëã. (12) Ýòî áûëî ñêà­çà­íî ïðå­òî­ðîì â íàðîä­íîì ñîáðà­íèè; íàçíà­÷èë îí è äåíü, êîãäà áóäåò ñäà­âàòü ïîä­ðÿäû íà ïîñòàâ­êó îäåæ­äû, õëå­áà è ïðî­÷å­ãî, ÷òî íóæ­íî äëÿ èñïàí­ñêî­ãî âîé­ñêà è ìîðÿ­êîâ.

48. Quie­ta in­de sta­ti­va fue­re, ac ret­ro etiam con­sul mo­vit castra, ut se­men­tem Cam­pa­ni fa­ce­rent, nec an­te vio­la­vit ag­rum Cam­pa­num quam iam al­tae in se­ge­ti­bus her­bae pa­bu­lum prae­be­re po­te­rant. [2] Id con­ve­xit in Clau­dia­na castra su­per Sues­su­lam ibi­que hi­ber­na aedi­fi­ca­vit. M. Clau­dio pro­con­su­li im­pe­ra­vit ut, re­ten­to No­lae ne­ces­sa­rio ad tuen­dam ur­bem prae­si­dio, ce­te­ros mi­li­tes di­mit­te­ret Ro­mam, ne one­ri so­ciis et sumptui rei pub­li­cae es­sent. [3] Et Ti. Grac­chus, a Cu­mis Lu­ce­riam in Apu­liam le­gio­nes cum du­xis­set, M. Va­le­rium in­de prae­to­rem Brun­di­sium cum eo quem Lu­ce­riae ha­bue­rat exer­ci­tum mi­sit tue­ri­que oram ag­ri Sal­len­ti­ni et pro­vi­de­re quod ad Phi­lip­pum bel­lum­que Ma­ce­do­ni­cum at­ti­ne­ret ius­sit.

[4] Exi­tu aes­ta­tis eius qua haec ges­ta perscrip­si­mus lit­te­rae a P. et Cn. Sci­pio­ni­bus ve­ne­runt, quan­tas quam­que pros­pe­ras in His­pa­nia res ges­sis­sent; sed pe­cu­niam in sti­pen­dium ves­ti­men­ta­que et fru­men­tum exer­ci­tui et so­ciis na­va­li­bus om­nia dees­se. [5] Quod ad sti­pen­dium at­ti­neat, si aera­rium inops sit, se ali­quam ra­tio­nem ini­tu­ros quo­mo­do ab His­pa­nis su­ma­tur; ce­te­ra uti­que ab Ro­ma mit­ten­da es­se, nec ali­ter aut exer­ci­tum aut pro­vin­ciam te­ne­ri pos­se. [6] Lit­te­ris re­ci­ta­tis ne­mo om­nium erat quin et ve­ra scri­bi et pos­tu­la­ri aequa fa­te­re­tur; sed oc­cur­re­bat ani­mis quan­tos exer­ci­tus ter­restris na­va­lis­que tue­ren­tur, quan­ta­que no­va clas­sis mox pa­ran­da es­set, si bel­lum Ma­ce­do­ni­cum mo­ve­re­tur: [7] Si­ci­liam ac Sar­di­niam, quae an­te bel­lum vec­ti­ga­les fuis­sent, vix prae­si­des pro­vin­cia­rum exer­ci­tus ale­re; tri­bu­to sumptus sup­pe­di­ta­ri; [8] ip­sum tri­bu­tum con­fe­ren­tium nu­me­rum tan­tis exer­ci­tuum stra­gi­bus et ad Tra­su­men­num la­cum et ad Can­nas in­mi­nu­tum; qui su­pe­res­sent pau­ci, si mul­tip­li­ci gra­va­ren­tur sti­pen­dio, alia pe­ri­tu­ros pes­te. [9] Ita­que ni­si fi­de sta­re­tur, rem pub­li­cam opi­bus non sta­tu­ram. [10] Pro­deun­dum in con­tio­nem Ful­vio prae­to­ri es­se, in­di­can­das po­pu­lo pub­li­cas ne­ces­si­ta­tes co­hor­tan­dos­que, qui re­demptu­ris auxis­sent pat­ri­mo­nia, ut rei pub­li­cae, ex qua cre­vis­sent, [11] tem­pus com­mo­da­rent con­du­ce­rentque ea le­ge prae­ben­da quae ad exer­ci­tum His­pa­nien­sem opus es­sent, ut, cum pe­cu­nia in aera­rio es­set, iis pri­mis sol­ve­re­tur. [12] Haec prae­tor in con­tio­ne; edi­xit­que diem quo ves­ti­men­ta fru­men­tum His­pa­nien­si exer­ci­tui prae­ben­da quae­que alia opus es­sent na­va­li­bus so­ciis es­set lo­ca­tu­rus.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 164Íàçâà­íèå ñîõðà­íè­ëîñü â íûíåø­íåì èìå­íè Ñàëåí­òèí­ñêî­ãî ïîëó­îñò­ðî­âà íà þãî-âîñòî­êå Èòà­ëèè. Ïîäðîá­íåé ñì.: ïðè­ìå÷. 141 ê êí. XXIV. Ñð. òàê­æå: XXIV, 20, 16; XXV, 1, 1.
  • 165Ðå÷ü èäåò î ïðÿ­ìîì íàëî­ãå (tri­bu­tum), êîòî­ðûé ïëà­òè­ëè ðèì­ñêèå ãðàæ­äàíå. Ñð.: IV, 60; V, 10.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364002349 1364002400 1364002401