Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
48. (1) Ñ òîé ïîðû íà ñòîÿíêå âñå áûëî ñïîêîéíî. Êîíñóë äàæå îòîäâèíóë ëàãåðü íàçàä, ÷òîáû êàìïàíöû ìîãëè çàíÿòüñÿ ñåâîì. Êàìïàíñêèå ïîëÿ îí ñòàë îïóñòîøàòü ëèøü, êîãäà õëåáà ïîäðîñëè íàñòîëüêî, ÷òî ñòàëè êîðìîì äëÿ ëîøàäåé. Îí ñâåç ýòîò êîðì â Êëàâäèåâ ëàãåðü íàä Ñâåññóëîé è ñîîðóäèë òàì çèìíåå æèëèùå. (2) Îí ïðèêàçàë ïðîêîíñóëó Ìàðêó Êëàâäèþ îñòàâèòü â Íîëå ãàðíèçîí, íåîáõîäèìûé äëÿ îõðàíû ãîðîäà, îñòàëüíûõ æå ñîëäàò îòïðàâèòü â Ðèì: ïóñòü íå îáðåìåíÿþò ñîþçíèêîâ è íå çàñòàâëÿþò òðàòèòüñÿ ãîñóäàðñòâî. (3) Òèáåðèé Ãðàêõ îòâåë ñâîå âîéñêî îò Êóì â Ëóöåðèþ â Àïóëèè, à ïðåòîðà Ìàðêà Âàëåðèÿ îòîñëàë îòòóäà â Áðóíäèçèé ñ âîéñêîì, áûâøèì ó íåãî â Ëóöåðèè, îõðàíÿòü áåðåãà Ñàëëåíòèíñêîé îáëàñòè164 è çàðàíåå ïðèíÿòü ìåðû êàñàòåëüíî Ôèëèïïà è âîéíû ñ Ìàêåäîíèåé. (4) Íà èñõîäå ëåòà, â êîòîðîå ñëó÷èëèñü îïèñûâàåìûå íàìè ñîáûòèÿ, ïðèøëî ïèñüìî îò Ñöèïèîíîâ, Ïóáëèÿ è Ãíåÿ, îá èõ óñïåõàõ â Èñïàíèè. Ó íèõ, îäíàêî, ïèñàëè îíè, âîâñå íåò äåíåã íà æàëîâàíüå, îäåæäó è ïðîïèòàíèå âîéñêó è ìîðÿêàì. (5) ×òî äî æàëîâàíüÿ, òî åñëè êàçíà ïóñòà, òî îíè ïðèäóìàþò, êàê ðàçäîáûòü äåíåã ó èñïàíöåâ; îñòàëüíîå âñå æå ïðèäåòñÿ ïðèñëàòü èç Ðèìà — èíà÷å íå óäåðæàòü íè âîéñêà, íè ïðîâèíöèè. (6) Ïèñüìî ïðî÷èòàíî áûëî â ñåíàòå; íå áûëî ÷åëîâåêà, êîòîðûé íå ïðèçíàâàë áû, ÷òî è íàïèñàííîå ïðàâäà, è òðåáîâàíèÿ ñïðàâåäëèâûå, íî çàäóìûâàëèñü î òîì, êàêèå áîëüøèå ïðèõîäèòñÿ ñîäåðæàòü âîéñêà, ñóõîïóòíûå è ìîðñêèå, êàêîé ôëîò âñêîðå ïðèäåòñÿ ñòðîèòü, åñëè ïîäûìåòñÿ âîéíà ñ Ìàêåäîíèåé. (7) Ñèöèëèÿ è Ñàðäèíèÿ, êîòîðûå äî âîéíû óïëà÷èâàëè ïîäàòü, åäâà êîðìÿò âîéñêî, îõðàíÿþùåå ýòè ïðîâèíöèè; íà ðàñõîäû èäåò íàëîã165, (8) íî íàëîãîïëàòåëüùèêîâ ñòàëî ìåíüøå, âåäü ñêîëüêî âîéñêà ïåðåáèòî ïðè Òðàçèìåíñêîì îçåðå è ïðè Êàííàõ. Åñëè íåìíîãî÷èñëåííûõ óöåëåâøèõ îòÿãîòèòü âî ìíîãî ðàç áîëüøèì íàëîãîì, ïîãèáíóò è îíè, õîòü íå îò âðàãîâ. (9) Ãîñóäàðñòâî óñòîèò, åñëè åìó äàäóò âçàéìû, ñâîèõ ñðåäñòâ óñòîÿòü ó íåãî íåò. (10) Ïóñòü ïðåòîð Ôóëüâèé âûñòóïèò ïåðåä ñõîäêîé, ðàññêàæåò íàðîäó, â êàêîé íóæäå ãîñóäàðñòâî, è ïîñòàðàåòñÿ óáåäèòü ëþäåé, ðàçáîãàòåâøèõ íà ñ.148 ïîäðÿäàõ, ÷òîáû îíè îòñðî÷èëè ïëàòåæè — ïîñëóæèëè áû ãîñóäàðñòâó, êîòîðîå ïîìîãëî èì óâåëè÷èòü èõ äîñòîÿíèå. (11) Ïóñòü îíè âîçüìóò ïîäðÿäû íà ïîñòàâêó òîãî, ÷òî íåîáõîäèìî èñïàíñêîìó âîéñêó ñ òåì, ÷òî, êàê òîëüêî ó ãîñóäàðñòâà áóäóò äåíüãè, èì ïåðâûì áóäåò óïëà÷åí äîëã. (12) Ýòî áûëî ñêàçàíî ïðåòîðîì â íàðîäíîì ñîáðàíèè; íàçíà÷èë îí è äåíü, êîãäà áóäåò ñäàâàòü ïîäðÿäû íà ïîñòàâêó îäåæäû, õëåáà è ïðî÷åãî, ÷òî íóæíî äëÿ èñïàíñêîãî âîéñêà è ìîðÿêîâ. |
48. Quieta inde stativa fuere, ac retro etiam consul movit castra, ut sementem Campani facerent, nec ante violavit agrum Campanum quam iam altae in segetibus herbae pabulum praebere poterant. [2] Id convexit in Claudiana castra super Suessulam ibique hiberna aedificavit. M. Claudio proconsuli imperavit ut, retento Nolae necessario ad tuendam urbem praesidio, ceteros milites dimitteret Romam, ne oneri sociis et sumptui rei publicae essent. [3] Et Ti. Gracchus, a Cumis Luceriam in Apuliam legiones cum duxisset, M. Valerium inde praetorem Brundisium cum eo quem Luceriae habuerat exercitum misit tuerique oram agri Sallentini et providere quod ad Philippum bellumque Macedonicum attineret iussit. [4] Exitu aestatis eius qua haec gesta perscripsimus litterae a P. et Cn. Scipionibus venerunt, quantas quamque prosperas in Hispania res gessissent; sed pecuniam in stipendium vestimentaque et frumentum exercitui et sociis navalibus omnia deesse. [5] Quod ad stipendium attineat, si aerarium inops sit, se aliquam rationem inituros quomodo ab Hispanis sumatur; cetera utique ab Roma mittenda esse, nec aliter aut exercitum aut provinciam teneri posse. [6] Litteris recitatis nemo omnium erat quin et vera scribi et postulari aequa fateretur; sed occurrebat animis quantos exercitus terrestris navalisque tuerentur, quantaque nova classis mox paranda esset, si bellum Macedonicum moveretur: [7] Siciliam ac Sardiniam, quae ante bellum vectigales fuissent, vix praesides provinciarum exercitus alere; tributo sumptus suppeditari; [8] ipsum tributum conferentium numerum tantis exercituum stragibus et ad Trasumennum lacum et ad Cannas inminutum; qui superessent pauci, si multiplici gravarentur stipendio, alia perituros peste. [9] Itaque nisi fide staretur, rem publicam opibus non staturam. [10] Prodeundum in contionem Fulvio praetori esse, indicandas populo publicas necessitates cohortandosque, qui redempturis auxissent patrimonia, ut rei publicae, ex qua crevissent, [11] tempus commodarent conducerentque ea lege praebenda quae ad exercitum Hispaniensem opus essent, ut, cum pecunia in aerario esset, iis primis solveretur. [12] Haec praetor in contione; edixitque diem quo vestimenta frumentum Hispaniensi exercitui praebenda quaeque alia opus essent navalibus sociis esset locaturus. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß