Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
49. (1) Êîãäà ýòîò äåíü ïðèøåë, âçÿòü ïîäðÿä ÿâèëèñü òðè îáùåñòâà166 — âñåãî äåâÿòíàäöàòü ÷åëîâåê. Ó íèõ áûëî äâà òðåáîâàíèÿ: (2) ïåðâîå: ïîêà îíè çàíÿòû ýòîé ñëóæáîé ãîñóäàðñòâó, ïóñòü áóäóò îñâîáîæäåíû îò âîåííîé; âòîðîå: ïîñêîëüêó êîðàáåëüíûé ãðóç ìîæåò áûòü óíè÷òîæåí âðàãàìè èëè áóðåé, ïóñòü ãîñóäàðñòâî áåðåò íà ñâîé ñòðàõ óáûòêè. (3) Ïîëó÷èâ ñîãëàñèå, îíè âçÿëè ïîäðÿä; ÷àñòíûå ñðåäñòâà ïîìîãëè ãîñóäàðñòâó. Òàêîâû áûëè íðàâû, òàêîâà áûëà è ëþáîâü ê îòå÷åñòâó, îõâàòèâøàÿ âñå ñîñëîâèÿ: (4) âñå ïîäðÿäû áûëè âåëèêîäóøíî âçÿòû è ÷åñòíî âûïîëíåíû; ñîëäàò íå óðåçàëè íè â ÷åì, ñëîâíî îíè ïîëó÷àëè ñâîé õëåá îò áîãàòîé êàçíû. (5) Êîãäà ïðèïàñû îò ïîäðÿä÷èêîâ ïðèáûëè, ãîðîä Èëèòóðãèñ167, ïåðåøåäøèé ê ðèìëÿíàì, áûë îñàæäåí Ãàçäðóáàëîì, Ìàãîíîì è Ãàííèáàëîì, ñûíîì Áîìèëüêàðà. (6) Ìåæäó ýòèìè òðåìÿ ëàãåðÿìè âðàãîâ Ñöèïèîíû, îðóæèåì ïðîáèâ ñåáå ïóòü è ïåðåáèâ ìíîãî íåïðèÿòåëåé, ïîäîøëè ê ãîðîäó ñîþçíèêîâ è ïîäâåçëè õëåá, â êîòîðîì òå òàê íóæäàëèñü. (7) Ãîðîæàí îáîäðèëè: ïóñòü ñòåíû ñâîè çàùèùàþò îíè ñ òåì æå ìóæåñòâîì, ñ êàêèì ðèìñêîå âîéñêî — îíè ýòî âèäåëè — âîþåò çà íèõ. Çàòåì Ñöèïèîíû ïîâåëè ñâîå âîéñêî áðàòü ïðèñòóïîì áîëüøîé ëàãåðü, ãäå êîìàíäîâàë Ãàçäðóáàë. (8) Òóäà æå ïðèøëè åùå äâà êàðôàãåíñêèõ âîæäÿ, è äâà âîéñêà — ïîíÿòíî áûëî, ÷òî ïðåäñòîèò ðåøèòåëüíîå ñðàæåíèå. (9) Îíî íà÷àëîñü âûëàçêîé èç ëàãåðÿ; âðàãîâ ñðàæàëîñü â òîò äåíü øåñòüäåñÿò òûñÿ÷, ðèìëÿí — òûñÿ÷ øåñòíàäöàòü. (10) Îäíàêî ïîáåäà áûëà íåñîìíåííîé: ïåðåáèëè áîëüøå âðàãîâ, ÷åì áûëî ñàìèõ ðèìëÿí, (11) â ïëåí âçÿëè áîëüøå òðåõ òûñÿ÷, ëîøàäåé çàõâàòèëè íåìíîãî ìåíüøå òûñÿ÷è, çíàìåí — ïÿòüäåñÿò äåâÿòü, ñëîíîâ — ñåìü (ïÿòü áûëî óáèòî â ñðàæåíèè), çàâëàäåëè òðåìÿ ëàãåðÿìè. (12) Ñ Èëèòóðãèñà îñàäà áûëà ñíÿòà; ïóíèéñêîå âîéñêî äâèíóëîñü íà Èíòèáèëèñ168, ïîïîëíèâ ñâîå âîéñêî æèòåëÿìè ïðîâèíöèè, êîòîðûå, êàê íèêòî, æàäíû äî âîéíû — òîëüêî áûëà áû äîáû÷à è ïëàòà. Ìîëîäåæè òîãäà êàê ðàç áûëî ìíîãî. (13) Ïðîèçîøëî íîâîå ñðàæåíèå, îêîí÷èâøååñÿ äëÿ îáåèõ ñòîðîí òàê æå, êàê ïðåäûäóùåå. Âðàãîâ áûëî óáèòî áîëüøå òðèíàäöàòè òûñÿ÷, áîëüøå äâóõ òûñÿ÷ âçÿòî â ïëåí; çàõâà÷åíî äâà çíàìåíè è ñîðîê äåâÿòü ñëîíîâ. (14) Òîãäà ïî÷òè âñå íàðîäû Èñïàíèè ïåðåøëè ê ðèìëÿíàì; â Èñïàíèè ýòèì ëåòîì ïðîèñõîäèëè ñîáûòèÿ ãîðàçäî áîëåå âàæíûå, ÷åì â Èòàëèè. |
49. Ubi ea dies venit, ad conducendum tres societates aderant hominum undeviginti, quorum duo postulata fuere: [2] unum ut militia vacarent, dum in eo publico essent, alterum ut quae in naves inposuissent ab hostium tempestatisque vi publico periculo essent. [3] Utroque impetrato conduxerunt, privataque pecunia res publica administrata est. Ii mores eaque caritas patriae per omnes ordines velut tenore uno pertinebat. [4] Quemadmodum conducta omnia magno animo sunt, sic summa fide praebita, nec quicquam parcius militibus quam si ex opulento aerario, ut quondam, alerentur. [5] Cum hi commeatus venerunt, Iliturgi oppidum ab Hasdrubale ac Magone et Hannibale Bomilcaris filio ob defectionem ad Romanos oppugnabatur. [6] Inter haec trina castra hostium Scipiones cum in urbem sociorum magno certamine ac strage obsistentium pervenissent, frumentum, cuius inopia erat, advexerunt, [7] cohortatique oppidanos ut eodem animo moenia tutarentur quo pro se pugnantem Romanum exercitum vidissent, ad castra maxima oppugnanda, quibus Hasdrubal praeerat, ducunt. [8] Eodem et duo duces et duo exercitus Carthaginiensium, ibi rem summam agi cernentes, convenerunt. [9] Itaque eruptione e castris pugnatum est. Sexaginta hostium milia eo die in pugna fuerunt, sedecim circa a Romanis. [10] Tamen adeo haud dubia victoria fuit ut plures numero quam ipsi erant Romani hostium occiderint, [11] ceperint amplius tria milia hominum, paulo minus mille equorum, undesexaginta militaria signa, septem elephantos, quinque in proelio occisis, trinisque eo die castris potiti sint. [12] Iliturgi obsidione liberato ad Intibili oppugnandum Punici exercitus traducti suppletis copiis ex provincia, ut quae maxime omnium belli avida, modo praeda aut merces esset, et tum iuventute abundante. [13] Iterum signis conlatis eadem fortuna utriusque partis pugnatum. Supra tredecim milia hostium caesa, supra duo capta cum signis duobus et quadraginta et novem elephantis. [14] Tum vero omnes prope Hispaniae populi ad Romanos defecerunt, multoque maiores ea aestate in Hispania quam in Italia res gestae. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß