Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXIV, ãë. 1

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Èçä-âî «Íàóêà» Ì., 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì è Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ Â. Ì. Ñìèðèí. Îòâ. ðåä. Å. Ñ. Ãîëóáöîâà.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1940/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

ò. II, ñ. 149 1. (1) Ãàí­íîí, âåð­íóâ­øèñü èç Êàì­ïà­íèè â Áðóò­òèé1, íàïàë ñ ïîìî­ùüþ áðóò­òèé­öåâ è ïîä èõ âîäè­òåëü­ñò­âîì íà ãðå­÷å­ñêèå ãîðî­äà2, êîòî­ðûì îñòà­âàòü­ñÿ â ñîþ­çå ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè áûëî òåì ëåã­÷å, ÷òî îíè âèäå­ëè, êàê áðóò­òèé­öû, êîòî­ðûõ îíè è íåíà­âèäå­ëè, è áîÿ­ëèñü, ïåðå­õî­äÿò íà ñòî­ðî­íó êàð­ôà­ãå­íÿí. (2) Ðåãèé áûë ïåð­âûì îñà­æäåí­íûì ãîðî­äîì; ìíî­ãî äíåé áûëî çðÿ ïîä íèì ïîòå­ðÿ­íî. Òåì âðå­ìå­íåì ëîêðèé­öû ïåðå­òàñ­êè­âà­ëè â ãîðîä ñ ïîëåé õëåá, äðî­âà è ïðî­÷åå íóæ­íîå â îáè­õî­äå; íå õîòå­ëè íè÷å­ãî îñòàâ­ëÿòü íåïðè­ÿ­òå­ëþ. (3) Ñ êàæ­äûì äíåì èçî âñåõ âîðîò âûñû­ïà­ëî âñå áîëü­øå íàðî­äó, è íàêî­íåö â ãîðî­äå îñòà­âà­ëèñü òîëü­êî òå, êòî áûë îáÿ­çàí ïîïðàâ­ëÿòü ñòå­íû è âîðîòà è ñíî­ñèòü ìåòà­òåëü­íûå ñíà­ðÿäû íà ïåðå­äî­âûå ïîñòû. (4) Íà ýòó òîë­ïó, â êîòî­ðîé ïåðå­ìå­øà­ëèñü âñå âîç­ðàñ­òû è ñîñëî­âèÿ, áðî­äèâ­øóþ ïî ïîëÿì â áîëü­øèí­ñòâå ñâî­åì áåç­îðóæ­íîé, êàð­ôà­ãå­íÿ­íèí Ãàìèëü­êàð âûïó­ñòèë âñàä­íè­êîâ, çàïðå­òèâ íà êîãî-íèáóäü íàïà­äàòü: ïóñòü, ïðå­ãðàæ­äàÿ ïóòü, íå ïóñ­êà­þò â ãîðîä ðàç­áå­æàâ­øèõ­ñÿ ïî îêðåñò­íî­ñòÿì. (5) Ñàì ïîë­êî­âî­äåö ñ âîç­âû­øåí­íî­ñòè âèäåë è ãîðîä, è åãî îêðåñò­íî­ñòè; îí âåëåë êîãîð­òå áðóò­òèé­öåâ ïîäîé­òè ê ãîðîä­ñêèì ñòå­íàì, âûçâàòü äëÿ ïåðå­ãî­âî­ðîâ ëîêðèé­ñêèõ ñòà­ðåé­øèí, îáå­ùàòü èì äðóæ­áó ñ Ãàí­íè­áà­ëîì è óãî­âà­ðè­âàòü ïåðå­äàòü åìó ãîðîä. (6) Ñíà­÷à­ëà íè îäíî­ìó ñëî­âó áðóò­òèé­öåâ íå ïîâå­ðè­ëè, íî, êîãäà íà õîë­ìàõ ïîêà­çà­ëèñü êàð­ôà­ãå­íÿíå, à íåìíî­ãèå, óñïåâ­øèå óêðûòü­ñÿ â ãîðî­äå, ñîîá­ùè­ëè, ÷òî âñå îñòàëü­íîå ìíî­æå­ñòâî ëþäåé âî âëà­ñòè âðà­ãà, òîãäà, ïåðå­ïó­ãàâ­øèñü, ëîêðèé­öû îòâå­òè­ëè Ãàí­íî­íó, ÷òî ïîñî­âå­òó­þò­ñÿ ñ íàðî­äîì. (7) Ñõîä­êó ñîçâà­ëè ñðà­çó æå. Ëþäÿì ëåã­êî­ìûñ­ëåí­íûì õîòå­ëîñü ïåðå­âî­ðîòà è íîâ­øåñòâ; òå, ÷üèõ ðîä­ñò­âåí­íè­êîâ íåïðè­ÿ­òåëü îòðå­çàë îò ãîðî­äà, ÷óâ­ñò­âî­âà­ëè ñåáÿ êàê äàâ­øèå çàëîæ­íè­êîâ; (8) ìåíü­øèí­ñòâî ìîë­÷à­ëè­âî îäîá­ðÿ­ëî íåèç­ìåí­íóþ âåð­íîñòü Ðèìó. Îáùåå ñîãëà­ñèå íà ñäà­÷ó êàð­ôà­ãå­íÿ­íàì áûëî, íåñî­ìíåí­íî, êàæó­ùèì­ñÿ. (9) Ëóöèé Àòè­ëèé, íà÷àëü­íèê ãàð­íè­çî­íà, è ðèì­ñêèå ñîë­äà­òû, ñ íèì áûâ­øèå, òàé­êîì áûëè âûâåäå­íû â ãàâàíü è ïîñà­æå­íû íà êîðàá­ëè, ÷òîáû îòáûòü â Ðåãèé. (10) Ãàìèëü­êà­ðà è êàð­ôà­ãå­íÿí âïó­ñòè­ëè â ãîðîä ñ óñëî­âè­åì, ÷òî ñåé­÷àñ æå è íà ðàâ­íûõ ïðà­âàõ áóäåò çàêëþ­÷åí ñîþç. Îáå­ùà­íèÿ ñäàâ­øèì­ñÿ åäâà íå áûëè íàðó­øå­íû: êàð­ôà­ãå­íÿíå îáâè­íÿ­ëè ëîêðèé­öåâ, ÷òî îíè îáìà­íîì âûïó­ñòè­ëè ðèì­ëÿí, (11) à ëîêðèé­öû âèíè­ëè â ýòîì áåã­ñòâå ñàìî­ãî Ãàí­íî­íà è äàæå ïîñëà­ëè âäî­ãîí­êó âñàä­íè­êîâ: íå çàäåð­æèò ëè ñóäà ïðè­ëèâ, íå ïðè­áüåò ëè èõ ñëó­÷àé­íî ê áåðå­ãó. Ïðå­ñëå­äó­å­ìûõ íå äîãíà­ëè: óâèäå­ëè äðó­ãèå ñ.150 êîðàá­ëè, íàïðàâ­ëÿâ­øè­å­ñÿ îò Ìåñ­ñà­íû â Ðåãèé: (12) íà íèõ áûëè ðèì­ñêèå âîè­íû — ãàð­íè­çîí, ïîñëàí­íûé ïðå­òî­ðîì Êëàâ­äè­åì çàíÿòü ãîðîä. (13) Îò Ðåãèÿ ñðà­çó æå îòî­øëè. Ñ ëîêðèé­öà­ìè ïî ïðè­êà­çó Ãàí­íè­áà­ëà áûë çàêëþ­÷åí ìèð: îíè áóäóò ñâî­áîä­íû, áóäóò æèòü ïî ñâî­èì çàêî­íàì, ãîðîä áóäåò îòêðûò êàð­ôà­ãå­íÿ­íàì, ãàâàíü — âî âëà­ñòè ëîêðèé­öåâ; ãëàâ­íîå óñëî­âèå: êàð­ôà­ãå­íÿíå ëîêðèé­öàì è ëîêðèé­öû êàð­ôà­ãå­íÿ­íàì áóäóò ïîìî­ãàòü íà âîéíå è â ìèðå.

1. Ut ex Cam­pa­nia in Brut­tios re­di­tum est, Han­no adiu­to­ri­bus et du­ci­bus Brut­tiis Grae­cas ur­bes tempta­vit, eo fa­ci­lius in so­cie­ta­te ma­nen­tes Ro­ma­na quod Brut­tios, quos et ode­rant et me­tue­bant, Car­tha­gi­nien­sium par­tis fac­tos cer­ne­bant. [2] Re­gium pri­mum tempta­tum est dies­que ali­quot ibi ne­qui­quam ab­sumpti. In­te­rim Loc­ren­ses fru­men­tum lig­na­que et ce­te­ra ne­ces­sa­ria usi­bus ex ag­ris in ur­bem ra­pe­re, etiam ne quid re­lic­tum prae­dae hos­ti­bus es­set, et in dies maior om­ni­bus por­tis mul­ti­tu­do ef­fun­di; [3] postre­mo ses­cen­ti mo­do re­lic­ti in ur­be erant, qui re­fi­ce­re mu­ros ac por­tas, te­la­que in pro­pug­na­cu­la con­ge­re­re co­ge­ban­tur. [4] In per­mix­tam om­nium aeta­tium or­di­num­que mul­ti­tu­di­nem et va­gan­tem in ag­ris mag­na ex par­te iner­mem Ha­mil­car Poe­nus equi­tes emi­sit, qui vio­la­re quem­quam ve­ti­ti, tan­tum ut ab ur­be exclu­de­rent fu­ga dis­si­pa­tos, tur­mas obie­ce­re. [5] Dux ip­se lo­co su­pe­rio­re cap­to, un­de ag­ros ur­bem­que pos­set conspi­ce­re, Brut­tio­rum co­hor­tem adi­re mu­ros at­que evo­ca­re prin­ci­pes Loc­ren­sium ad con­lo­qui­um ius­sit et pol­li­cen­tes ami­ci­tiam Han­ni­ba­lis ad­hor­ta­ri ad ur­bem tra­den­dam. [6] Brut­tiis in con­lo­quio nul­lius rei pri­mo fi­des est; dein­de, ut Poe­nus ap­pa­ruit in col­li­bus et re­fu­gien­tes pau­ci aliam om­nem mul­ti­tu­di­nem in po­tes­ta­te hos­tium es­se ad­fe­re­bant, tum me­tu vic­ti con­sul­tu­ros se po­pu­lum res­pon­de­runt. [7] Ad­vo­ca­ta­que ex­templo con­tio­ne, cum et le­vis­si­mus quis­que no­vas res no­vam­que so­cie­ta­tem mal­lent et, quo­rum pro­pin­qui extra ur­bem in­terclu­si ab hos­ti­bus erant, ve­lut ob­si­di­bus da­tis pig­ne­ra­tos ha­be­rent ani­mos, [8] pau­ci ma­gis ta­ci­ti pro­ba­rent constan­tem fi­dem quam pro­la­tam tue­ri aude­rent, haud du­bio in spe­ciem con­sen­su fit ad Poe­nos de­di­tio. [9] L. Ati­lio prae­fec­to prae­si­dii qui­que cum eo mi­li­tes Ro­ma­ni erant clam in por­tum de­duc­tis at­que im­po­si­tis in na­vis, ut Re­gium de­ve­he­ren­tur, Ha­mil­ca­rem Poe­nos­que ea con­di­cio­ne ut foe­dus ex­templo aequis le­gi­bus fie­ret in ur­bem ac­ce­pe­runt. [10] Cui­us rei pro­pe non ser­va­ta fi­des de­di­tis est, cum Poe­nus do­lo di­mis­sum Ro­ma­num in­cu­sa­ret, Loc­ren­ses pro­fu­gis­se ip­sum cau­sa­ren­tur. [11] In­se­cu­ti etiam equi­tes sunt, si quo ca­su in fre­to aes­tus mo­ra­ri aut de­fer­re na­ves in ter­ram pos­set. Et eos qui­dem quos se­que­ban­tur non sunt adep­ti: alias a Mes­sa­na trai­cien­tis fre­to Re­gium na­ves conspe­xe­runt. [12] Mi­li­tes erant Ro­ma­ni a Clau­dio prae­to­re mis­si ad ob­ti­nen­dam ur­bem prae­si­dio. [13] Ita­que Re­gio ex­templo absces­sum est. Loc­ren­si­bus ius­su Han­ni­ba­lis da­ta pax ut li­be­ri suis le­gi­bus vi­ve­rent, urbs pa­te­ret Poe­nis, por­tus in po­tes­ta­te Loc­ren­sium es­set, so­cie­tas eo iure sta­ret ut Poe­nus Loc­ren­sem Loc­ren­sis­que Poe­num pa­ce ac bel­lo iuva­ret.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 1Ãàí­íîí âåð­íóë­ñÿ ñþäà îò Íîëû (ñì.: XXIII, 46, 8), êóäà ïðè­õî­äèë ñ ïîëó­÷åí­íûì èç Êàð­ôà­ãå­íà ïîä­êðåï­ëå­íè­åì è ñëî­íà­ìè (XXIII, 43, 6).
  • 2Î ñîáû­òè­ÿõ âîêðóã ýòèõ ãîðî­äîâ (î âçÿ­òèè Êðîòî­íà è Ëîêð áðóò­òèé­öà­ìè è îá èõ íåóäà­÷å ïîä Ðåãè­åì) óæå áûëî êðàò­êî ðàñ­ñêà­çà­íî â êí. XXIII, 30, 6—9. Áîëåå òîãî, ïîä­êðåï­ëå­íèå èç Êàð­ôà­ãå­íà (ñì. ïðåäûä. ïðè­ìå÷.) áûëî íàïðàâ­ëå­íî ê Ãàí­íî­íó èìåí­íî â Ëîê­ðû (XXIII, 41, 10—12), è, õîòÿ ñàìî­ãî Ãàí­íî­íà â ãîðî­äå íå áûëî, ëîêðèé­öû íå âïó­ñòè­ëè ïîäî­ñïåâ­øèõ ðèì­ëÿí â ñâîé ãîðîä. Âèäè­ìî, ïîñëå­äî­âà­òåëü­íîñòü èçëî­æå­íèÿ ó Ëèâèÿ çäåñü ñáè­òà (âîç­ìîæ­íî, èç-çà èñïîëü­çî­âà­íèÿ ðàç­ëè÷­íûõ âåð­ñèé). Ñð. òàê­æå: XXIII, 41, 11; XXIV, 1, 11—12.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364002402 1364002403 1364002404