История Рима от основания города

Книга XXIV, гл. 46

46. Fa­bius ab Sues­su­la pro­fec­tus Ar­pos pri­mum insti­tit op­pug­na­re. Ubi cum a quin­gen­tis fe­re pas­si­bus castra po­suis­set, con­templa­tus ex pro­pin­quo si­tum ur­bis moe­nia­que, quae pars tu­tis­si­ma moe­ni­bus erat, quia ma­xi­me neg­lec­tam cus­to­dia vi­dit, ea po­tis­si­mum adgre­di sta­tuit. [2] Com­pa­ra­tis om­ni­bus quae ad ur­bes op­pug­nan­das usui sunt cen­tu­rio­num ro­bo­ra ex to­to exer­ci­tu de­le­git tri­bu­nos­que vi­ros for­tes eis prae­fe­cit, et mi­li­tes ses­cen­tos, quan­tum sa­tis vi­sum est, attri­buit eos­que, ubi quar­tae vi­gi­liae sig­num ce­ci­nis­set, ad eum lo­cum sca­las ius­sit fer­re. [3] Por­ta ibi hu­mi­lis et an­gus­ta erat infre­quen­ti via per de­ser­tam par­tem ur­bis. Eam por­tam sca­lis pri­us transgres­sos mu­rum ape­ri­re ex in­te­rio­re par­te aut cla­ustra ref­rin­ge­re iubet et te­nen­tes par­tem ur­bis cor­nu sig­num da­re ut ce­te­rae co­piae ad­mo­ve­ren­tur: pa­ra­ta om­nia at­que instruc­ta se­se ha­bi­tu­rum. [4] Ea in­pig­re fac­ta, et quod im­pe­di­men­tum agen­ti­bus fo­re vi­de­ba­tur, id ma­xi­me ad fal­len­dum adiu­vit. Im­ber ab noc­te me­dia coor­tus cus­to­des vi­gi­les­que di­lap­sos e sta­tio­ni­bus sub­fu­ge­re in tec­ta coe­git, [5] so­ni­tus­que pri­mo lar­gio­ris pro­cel­lae stre­pi­tum mo­lien­tium por­tam exau­di­ri pro­hi­buit, len­tior dein­de aequa­lior­que ac­ci­dens auri­bus mag­nam par­tem ho­mi­num so­pi­vit. [6] Postquam por­tam te­ne­bant, cor­ni­ci­nes, in via pa­ri­bus in­ter­val­lis dis­po­si­tos, ca­ne­re iubent, ut con­su­lem ex­ci­rent. [7] Id ubi fac­tum ex com­po­si­to est, sig­na ef­fer­ri con­sul iubet ac pau­lo an­te lu­cem per effrac­tam por­tam ur­bem ingre­di­tur.