История Рима от основания города

Книга XXVI, гл. 40

40. Per idem tem­pus Lae­vi­nus con­sul, iam mag­na par­te an­ni cir­cu­mac­ta, in Si­ci­liam ve­te­ri­bus no­vis­que so­ciis exspec­ta­tus cum ve­nis­set, pri­mum ac po­tis­si­mum om­nium ra­tus Sy­ra­cu­sis no­va pa­ce in­con­di­tas com­po­ne­re res, [2] Ag­ri­gen­tum in­de, quod bel­li re­li­quum erat te­ne­ba­tur­que a Car­tha­gi­nien­sium va­li­do prae­si­dio, du­xit le­gio­nes. Et ad­fuit for­tu­na in­cep­to. [3] Han­no erat im­pe­ra­tor Car­tha­gi­nien­sium, sed om­nem in Mut­ti­ne Nu­mi­dis­que spem re­po­si­tam ha­be­bant. [4] Per to­tam Si­ci­liam va­gus prae­das age­bat ex so­ciis Ro­ma­no­rum ne­que in­terclu­di ab Ag­ri­gen­to vi aut ar­te ul­la nec quin erum­pe­ret, ubi vel­let, pro­hi­be­ri po­te­rat. [5] Haec eius glo­ria quia iam im­pe­ra­to­ris quo­que fa­mae of­fi­cie­bat, postre­mo in in­vi­diam ver­tit, ut ne be­ne ges­tae qui­dem res iam Han­no­ni prop­ter auc­to­rem sa­tis lae­tae es­sent. [6] Postre­mo prae­fec­tu­ram eius fi­lio suo de­dit, ra­tus cum im­pe­rio auc­to­ri­ta­tem quo­que ei in­ter Nu­mi­das erep­tu­rum. [7] Quod lon­ge ali­ter eve­nit; nam ve­te­rem fa­vo­rem eius sua in­su­per in­vi­dia auxit; ne­que il­le in­dig­ni­ta­tem iniu­riae tu­lit con­fes­tim­que ad Lae­vi­num oc­cul­tos nun­tios mi­sit de tra­den­do Ag­ri­gen­to. [8] Per quos ut est fac­ta fi­des com­po­si­tus­que rei ge­ren­dae mo­dus, por­tam ad ma­re fe­ren­tem Nu­mi­dae cum oc­cu­pas­sent pul­sis in­de cus­to­di­bus aut cae­sis, Ro­ma­nos ad id ip­sum mis­sos in ur­bem ac­ce­pe­runt. [9] Et cum ag­mi­ne iam in me­dia ur­bis ac fo­rum mag­no tu­mul­tu ire­tur, ra­tus Han­no non aliud quam tu­mul­tum ac se­ces­sio­nem, id quod et an­te ac­ci­de­rat, Nu­mi­da­rum es­se, ad conpri­men­dam se­di­tio­nem pro­ces­sit. [10] At­que il­le, cum ei mul­ti­tu­do maior quam Nu­mi­da­rum pro­cul vi­sa, et cla­mor Ro­ma­nus haud­qua­quam ig­no­tus ad auris ac­ci­dis­set, pri­us­quam ad ic­tum te­li ve­ni­ret, ca­pes­sit fu­gam. [11] Per aver­sam por­tam emis­sus ad­sumpto co­mi­te Epi­cy­de cum pau­cis ad ma­re per­ve­nit, nac­ti­que op­por­tu­ne par­vum na­vi­gium, re­lic­ta hos­ti­bus Si­ci­lia, de qua per tot an­nos cer­ta­tum erat, in Af­ri­cam traie­ce­runt. [12] Alia mul­ti­tu­do Poe­no­rum Si­cu­lo­rum­que ne tempta­to qui­dem cer­ta­mi­ne cum cae­ci in fu­gam rue­rent clau­si­que exi­tus es­sent, cir­ca por­tas cae­sa.

[13] Op­pi­do re­cep­to Lae­vi­nus qui ca­pi­ta re­rum Ag­ri­gen­ti erant vir­gis cae­sos se­cu­ri per­cus­sit, ce­te­ros prae­dam­que ven­di­dit; om­nem pe­cu­niam Ro­mam mi­sit. [14] Fa­ma Ag­ri­gen­ti­no­rum cla­dis Si­ci­liam cum per­va­sis­set, om­nia re­pen­te ad Ro­ma­nos incli­na­ve­runt. Pro­di­ta bre­vi sunt vi­gin­ti op­pi­da, sex vi cap­ta; vo­lun­ta­ria de­di­tio­ne in fi­dem ve­ne­runt ad quad­ra­gin­ta. [15] Qua­rum ci­vi­ta­tium prin­ci­pi­bus cum pro cui­us­que me­ri­to con­sul pre­tia poe­nas­que ex­sol­vis­set, coe­gis­set­que Si­cu­los po­si­tis tan­dem ar­mis ad ag­rum co­len­dum ani­mos con­ver­te­re, [16] ut es­set non in­co­la­rum mo­do ali­men­tis fru­gi­fe­ra in­su­la, sed ur­bis Ro­mae at­que Ita­liae, id quod mul­tis sae­pe tem­pes­ta­ti­bus fe­ce­rat, an­no­nam le­va­ret, ab Aga­thyr­na in­con­di­tam mul­ti­tu­di­nem se­cum in Ita­liam transve­xit. [17] Quat­tuor mi­lia ho­mi­num erant, mix­ti ex om­ni con­lu­vio­ne, ex­su­les, obae­ra­ti, ca­pi­ta­lia ausi ple­ri­que, cum in ci­vi­ta­ti­bus suis ac sub le­gi­bus vi­xe­rant, et postquam eos ex va­riis cau­sis for­tu­na si­mi­lis conglo­ba­ve­rat Aga­thyr­nam, per lat­ro­ci­nia ac ra­pi­nam to­le­ran­tes vi­tam. [18] Hos ne­que re­lin­que­re Lae­vi­nus in in­su­la tum pri­mum no­va pa­ce coa­les­cen­te ve­lut ma­te­riam no­van­dis re­bus sa­tis tu­tum ra­tus est, et Re­gi­nis usui fu­tu­ri erant ad po­pu­lan­dum Brut­tium ag­rum ad­sue­tam lat­ro­ci­niis quae­ren­ti­bus ma­num. Et quod ad Si­ci­liam at­ti­net eo an­no de­bel­la­tum est.