Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
4. (1) Ïîêà ëèãóðèéñêàÿ âîéíà ñîñðåäîòî÷èëàñü âîêðóã Ïèçû, äðóãîé êîíñóë, Ëóöèé Êîðíåëèé Ìåðóëà, ïðîâåë ñâîå âîéñêî ïî äàëüíèì îêðàèíàì ëèãóðèéñêîé îáëàñòè â çåìëþ áîéåâ, ãäå âîéíà âåëàñü ñîâñåì ïî-äðóãîìó: (2) òóò êîíñóë âûñòðàèâàë âîéñêî ê ñðàæåíèþ, à âðàãè óêëîíÿëèñü îò áîÿ. Íå âñòðå÷àÿ ñîïðîòèâëåíèÿ, ðèìëÿíå ðàçáðåäàëèñü äëÿ ãðàáåæà; áîéè ïîçâîëÿëè áåçíàêàçàííî ãðàáèòü ñâîå èìóùåñòâî, ïðåäïî÷èòàÿ íå ââÿçûâàòüñÿ èç-çà íåãî â ñðàæåíèå. (3) Äîñòàòî÷íî îïóñòîøèâ âñå îãíåì è ìå÷îì, êîíñóë ïîêèíóë âðàæåñêóþ çåìëþ è äâèíóëñÿ ê Ìóòèíå9. Âîéñêî øëî áåñïå÷íî, ñëîâíî â çàìèðåííîé ñòðàíå. (4) Óâèäåâ, ÷òî íåïðèÿòåëü óõîäèò èç èõ ïðåäåëîâ, áîéè óêðàäêîé òðîíóëèñü ñëåäîì, ïîäûñêèâàÿ ìåñòî äëÿ çàñàäû. Íî÷üþ îíè îáîøëè ðèìñêèé ëàãåðü è çàíÿëè ñ.154 òåñíèíó, ïî êîòîðîé äîëæíî áûëî ïðîõîäèòü ðèìñêîå âîéñêî. (5) Íî èì íå óäàëîñü ñêðûòü ñâîèõ ïðèãîòîâëåíèé, è êîíñóë, èìåâøèé îáûêíîâåíèå ñíèìàòüñÿ ñ ëàãåðÿ åùå çàòåìíî, íà ýòîò ðàç äîæäàëñÿ ðàññâåòà, ÷òîáû èçáåæàòü íî÷íîãî ïåðåïîëîõà ïðè âíåçàïíîì ñðàæåíèè. Äâèíóâøèñü â ïóòü ïîóòðó, îí òåì íå ìåíåå îòïðàâèë íà ðàçâåäêó êîííûé îòðÿä. (6) Ïîëó÷èâ ñâåäåíèÿ î ÷èñëåííîñòè è ðàñïîëîæåíèè íåïðèÿòåëÿ, Êîðíåëèé âåëåë ñîëäàòàì ñëîæèòü âìåñòå âñþ èõ ïîêëàæó, à òðèàðèÿì10 ïðèêàçàë âîçâåñòè âîêðóã âàë. Îñòàëüíîå âîéñêî îí âûñòðîèë â áîåâîé ïîðÿäîê è äâèíóëñÿ íà âðàãà. (7) Òàê æå ïîñòóïèëè è ãàëëû, óáåäèâøèñü, ÷òî èõ õèòðîñòü ðàñêðûòà è ÷òî ïðåäñòîèò áèòüñÿ â îòêðûòîì è ÷åñòíîì ñðàæåíèè, ãäå ïîáåäà áóäåò íà ñòîðîíå èñòèííîé äîáëåñòè. |
4. Cum bellum Ligustinum ad Pisas constitisset, consul alter, L. Cornelius Merula, per extremos Ligurum fines exercitum in agrum Boiorum induxit, ubi longe alia belli ratio quam cum Liguribus erat. [2] Consul in aciem exibat, hostes pugnam detractabant; praedatumque, ubi nemo obviam exiret, discurrebant Romani, Boi diripi sua impune quam tuendo ea conserere certamen malebant. [3] Postquam omnia ferro ignique satis evastata erant consul agro hostium excessit et ad Mutinam agmine incauto, ut inter pacatos, ducebat. [4] Boi ut egressum suis finibus hostem sensere, sequebantur silenti agmine, locum insidiis quaerentes. Nocte praetergressi castra Romana saltum, qua transeundum erat Romanis, insederunt. [5] Id cum parum occulte fecissent, consul, qui multa nocte solitus erat movere castra, ne nox terrorem in tumultuario proelio augeret, lucem expectavit et, cum luce moveret, tamen turmam equitum exploratum misit. [6] Postquam relatum est, quantae copiae et in quo loco essent, totius agminis sarcinas in medium coici iussit et triarios vallum circumicere, cetero exercitu instructo ad hostem accessit. [7] Idem et Galli fecerunt, postquam apertas esse insidias et recto ac iusto proelio, ubi vera vinceret virtus, dimicandum viderunt. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß