Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXV, ãë. 5

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä Ñ. À. Èâàíîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1935/1984.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

5. (1) Áèò­âà íà÷à­ëàñü îêî­ëî âòî­ðî­ãî ÷àñà.  ïåð­âûõ ðÿäàõ ñðà­æà­ëèñü ñîþç­íè­êè — ëåâîå êðû­ëî è îòáîð­íûé îòðÿä11 — ïîä êîìàí­äîé äâóõ ëåãà­òîâ èç áûâ­øèõ êîí­ñó­ëîâ: Ìàð­êà Ìàð­öåë­ëà è Òèáå­ðèÿ Ñåì­ï­ðî­íèÿ12, êîí­ñó­ëà ìèíóâ­øå­ãî ãîäà. (2) À íûíåø­íèé êîí­ñóë íàõî­äèë­ñÿ òî ó ïåðå­äî­âûõ çíà­ìåí, òî ïðè ëåãè­î­íàõ, ñòî­ÿâ­øèõ â çàïà­ñå, — îí ñëåäèë, ÷òîáû îíè â æàæ­äå áîÿ íå ðâà­íó­ëèñü âïå­ðåä ïðåæ­äå, ÷åì ïîäà­äóò çíàê. (3) Ïî åãî ïðè­êà­çó âîåí­íûå òðè­áó­íû Êâèíò è Ïóá­ëèé Ìèíó­öèè âûâå­ëè êîí­íè­öó ýòèõ ëåãè­î­íîâ èç åå îáû÷­íî­ãî ìåñòà â ñòðîþ íà îòêðû­òîå ìåñòî, îòêóäà îíà ïî çíà­êó êîí­ñó­ëà äîëæ­íà áûëà ðèíóòü­ñÿ íà âðà­ãà. (4) Êîãäà îí îòäà­âàë ýòè ðàñ­ïî­ðÿ­æå­íèÿ, ãîíåö îò Òèòà Ñåì­ï­ðî­íèÿ Ëîí­ãà[1] ïðè­íåñ âåñòü î òîì, ÷òî ñîþç­íè­êè èç îòáîð­íî­ãî îòðÿäà íå âûäåð­æà­ëè íàòèñ­êà ãàë­ëîâ, áîëü­øèí­ñòâî èõ ïåðå­áè­òî, (5) à óöåëåâ­øèå ðàñ­òå­ðÿ­ëè áîå­âîé ïûë, îäíè îò óñòà­ëî­ñòè, äðó­ãèå îò ñòðà­õà. Ïóñòü-äå êîí­ñóë, åñëè ñî÷òåò ýòî íóæ­íûì, îòïðà­âèò íà âûðó÷­êó îäèí èç äâóõ ëåãè­î­íîâ, ïîêà íå ñëó­÷è­ëîñü ïîçî­ðà. (6) Áûë ïîñëàí âòî­ðîé ëåãè­îí, à îñòàò­êè îòáîð­íî­ãî îòðÿäà îòâåäå­íû. Ñ ïðè­õî­äîì ñâå­æèõ ñèë áèò­âà âîç­îá­íî­âè­ëàñü. Ëåãè­îí íàñòó­ïàë, òåñ­íî ñîìêíóâ ðÿäû: ëåâîå êðû­ëî áûëî èç áîÿ âûâåäå­íî, à ïðà­âîå âûäâè­íó­òî âïå­ðåä. (7) Íåùàä­íî ïàëÿ­ùåå ñîëí­öå òîìè­ëî ãàë­ëîâ, ÷üè òåëà ñîâñåì íå ïåðå­íî­ñÿò æàðû, íî â ïëîò­íîì ñòðîþ, îïè­ðà­ÿñü äðóã íà äðó­ãà èëè íà ñâîè ùèòû, îíè åùå ñäåð­æè­âà­ëè íàòèñê ðèì­ëÿí. (8) Çàìå­òèâ ýòî, êîí­ñóë ïðè­êà­çàë Ãàþ Ëèâèþ Ñàëè­íà­òî­ðó, êîìàí­äî­âàâ­øå­ìó ñîþç­íè­÷å­ñêîé êîí­íè­öåé13, óäà­ðèòü ïî íèì, ðàç­ãî­ðÿ­÷èâ­øè êîíåé, à ëåãè­îí­íîé êîí­íè­öå — ñòî­ÿòü íàãîòî­âå. (9) Êîí­íè­êè, íàëå­òåâ, ñïåð­âà ïîòåñ­íè­ëè è ñìÿ­ëè, à ïîòîì è ðàñ­ñå­ÿ­ëè ðÿäû ãàë­ëîâ, íî äî áåã­ñòâà äåëî íå äîøëî — (10) âîñ­ïðå­ïÿò­ñò­âî­âà­ëè âîæäè, êîòî­ðûå äðåâ­êà­ìè áèëè èñïó­ãàâ­øèõ­ñÿ â ñïè­íû, ïîíóæ­äàÿ âåð­íóòü­ñÿ â ñòðîé, ýòî­ãî, îäíà­êî, íå äîïóñ­êà­ëè êîí­íè­êè, óæå ðàçú­åç­æàâ­øèå ñðå­äè íèõ. (11) Êîí­ñóë çàêëè­íàë âîè­íîâ ïðè­ëî­æèòü ïîñëåä­íåå óñè­ëèå — ïîáåäà óæå ïî÷òè â èõ ðóêàõ: ïóñòü îíè íàñòó­ïà­þò, ïîêà âðàã â ñìÿ­òå­íèè è òðå­ïå­òå. Åñëè æå îíè ïîç­âî­ëÿò èì âîñ­ñòà­íî­âèòü ðÿäû, òî áèò­âó ïðè­äåò­ñÿ íà÷è­íàòü çàíî­âî è èñõîä åå áóäåò íåÿñåí. (12) Çíà­ìå­íîñ­öàì îí ïðè­êà­çàë íåñòè çíà­ìå­íà âïå­ðåä, è âîò âñå­îá­ùèì óñè­ëè­åì ïðî­òèâ­íèê áûë íàêî­íåö îòáðî­øåí. Êîãäà âðà­ãè îáðà­òè­ëè òûëû è ïîâñþäó íà÷à­ëîñü ïîâàëü­íîå áåã­ñòâî, âäî­ãîí­êó áûëà ïóùå­íà ëåãè­îí­íàÿ êîí­íè­öà. (13)  òîò äåíü áûëî ñ.155 ïåðå­áè­òî ÷åòûð­íà­äöàòü òûñÿ÷ áîé­åâ, æèâû­ìè âçÿ­òû òûñÿ­÷à äåâÿòü­ñîò äâà ÷åëî­âå­êà, èç íèõ êîí­íè­êîâ ñåìü­ñîò äâà­äöàòü îäèí ñ òðå­ìÿ èõ ïðåä­âî­äè­òå­ëÿ­ìè, áîå­âûõ çíà­ìåí — äâå­ñòè äâå­íà­äöàòü; ïîâî­çîê — øåñòü­äå­ñÿò òðè. (14) Íå áåç êðî­âè äàëàñü ðèì­ëÿ­íàì ýòà ïîáåäà: ïàëî ñâû­øå ïÿòè òûñÿ÷ ñîë­äàò — ðèì­ëÿí è ñîþç­íè­êîâ, äâà­äöàòü òðè öåí­òó­ðè­î­íà, ÷åòû­ðå ïðå­ôåê­òà ñîþç­íè­êîâ è âîåí­íûå òðè­áó­íû âòî­ðî­ãî ëåãè­î­íà Ìàðê Ãåíó­öèé, Êâèíò è Ìàðê Ìàð­öèè.

5. Ho­ra se­cun­da fer­me con­cur­sum est. Si­nistra so­cio­rum ala et extraor­di­na­rii pri­ma in acie pug­na­bant; praee­rant duo con­su­la­res le­ga­ti, M. Mar­cel­lus et Ti. Sempro­nius, prio­ris an­ni con­sul. [2] No­vus con­sul nunc ad pri­ma sig­na erat, nunc le­gio­nes con­ti­ne­bat in sub­si­diis, ne cer­ta­mi­nis stu­dio pri­us pro­cur­re­rent quam da­tum sig­num es­set. [3] Equi­tes earum extra aciem in lo­cum pa­ten­tem Q. et P. Mi­nu­cios tri­bu­nos mi­li­tum edu­ce­re ius­sit, un­de, cum sig­num de­dis­set, im­pe­tum ex aper­to fa­ce­rent. [4] Haec agen­ti nun­tius ve­nit a Ti. Sempro­nio Lon­go non sus­ti­ne­re extraor­di­na­rios im­pe­tum Gal­lo­rum; [5] et cae­sos per­mul­tos es­se et qui su­per­sint par­tim la­bo­re par­tim me­tu re­mi­sis­se ar­do­rem pug­nae Le­gio­nem al­te­ram ex dua­bus, si vi­de­re­tur, sum­mit­te­ret, pri­us­quam ig­no­mi­nia ac­ci­pe­re­tur. [6] Se­cun­da mis­sa est le­gio et extraor­di­na­rii re­cep­ti. Tum re­din­teg­ra­ta est pug­na, cum et re­cens mi­les et fre­quens or­di­ni­bus le­gio suc­ces­sis­set. Et si­nistra ala ex proe­lio sub­duc­ta est, dextra in pri­mam aciem su­biit. [7] Sol in­gen­ti ar­do­re tor­re­bat mi­ni­me pa­tien­tia aes­tus Gal­lo­rum cor­po­ra; den­sis ta­men or­di­ni­bus nunc alii in alios, nunc in scu­ta in­cum­ben­tes sus­ti­ne­bant im­pe­tus Ro­ma­no­rum. [8] Quod ubi ani­mad­ver­tit con­sul, ad per­tur­ban­dos or­di­nes eorum C. Li­vium Sa­li­na­to­rem, qui praee­rat ala­riis equi­ti­bus, quam con­ci­ta­tis­si­mos equos im­mit­te­re iubet et le­gio­na­rios equi­tes in sub­si­diis es­se. [9] Haec pro­cel­la equestris pri­mo con­fu­dit et tur­ba­vit dein­de dis­si­pa­vit aciem Gal­lo­rum, non ta­men ut ter­ga da­rent. [10] Obsta­bant du­ces, has­ti­li­bus cae­den­tes ter­ga tre­pi­dan­tium et re­di­re in or­di­nes co­gen­tes; sed in­te­re­qui­tan­tes ala­rii non pa­tie­ban­tur. [11] Con­sul ob­tes­ta­ba­tur mi­li­tes ut pau­lum ad­ni­te­ren­tur; vic­to­riam in ma­ni­bus es­se; dum tur­ba­tos et tre­pi­dan­tes vi­de­rent, insta­rent; si res­ti­tui or­di­nes si­vis­sent, in­teg­ro rur­sus eos proe­lio et du­bio di­mi­ca­tu­ros. [12] In­fer­re ve­xil­la­rios ius­sit sig­na. Om­nes co­ni­si tan­dem aver­te­runt hos­tem. Postquam ter­ga da­bant et in fu­gam pas­sim ef­fun­de­ban­tur, tum ad per­se­quen­dos eos le­gio­na­rii equi­tes im­mis­si. [13] Quat­tuor­de­cim mi­lia Boio­rum eo die sunt cae­sa; vi­vi cap­ti mil­le no­na­gin­ta duo, equi­tes sep­tin­gen­ti vi­gin­ti unus, tres du­ces eorum, sig­na mi­li­ta­ria du­cen­ta duo­de­cim, car­pen­ta se­xa­gin­ta tria. [14] Nec Ro­ma­nis incruen­ta vic­to­ria fuit; sup­ra quin­que mi­lia mi­li­tum, ip­so­rum aut so­cio­rum, amis­sa, cen­tu­rio­nes tres et vi­gin­ti, prae­fec­ti so­cium quat­tuor et M. Ge­nu­cius et Q. et M. Mar­cii tri­bu­ni mi­li­tum se­cun­dae le­gio­nis.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 11Ñì. ïðè­ìå÷. 95 ê êí. XXXI.
  • 12Ìàðê Êëàâ­äèé Ìàð­öåëë áûë êîí­ñó­ëîì â 196 ã. äî í. ý. (XXXIII, 25, 4), Òèáå­ðèé Ñåì­ï­ðî­íèé Ëîíã — â 194 ã. äî í. ý. (XXXIV, 42, 3).
  • 13Ñð. íèæå, ãë. 24, 6.
  • ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß ÐÅÄÀÊÖÈÈ ÑÀÉÒÀ

  • [1]Â îðè­ãè­íà­ëå Ti. Sempro­nio Lon­go — «Òèáå­ðèÿ Ñåì­ï­ðî­íèÿ Ëîí­ãà». (Ïðèì. ðåä. ñàé­òà).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003506 1364003507 1364003508