Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
8. (1) Ïîêà òàê øëè äåëà ïîä Àìáðàêèåé17, â ðèìñêèé ëàãåðü äëÿ ïåðåãîâîðîâ ñ êîíñóëîì ïðèøëè îáëå÷åííûå øèðîêèìè ïîëíîìî÷èÿìè ïîñëû ýòîëèéöåâ Ôåíåé è Äàìîòåë. Ïðè÷èíîé èõ ïðèåçäà áûëî òî, ÷òî ýòîëèéñêèé ïðåòîð, âèäÿ, ÷òî Àìáðàêèÿ åëå âûäåðæèâàåò âðàæåñêèé íàòèñê, (2) íà ïîáåðåæüå îäíî çà äðóãèì îáðóøèâàþòñÿ íàïàäåíèÿ íåïðèÿòåëüñêîãî ôëîòà, ìàêåäîíÿíå ñî ñâîåé ñòîðîíû îïóñòîøàþò Àìôèëîõèþ è Äîëîïèþ, ïðåêðàñíî ïîíèìàÿ, ÷òî ýòîëèéñêîå âîéñêî íå â ñèëàõ âåñòè âîéíó ñðàçó íà òðåõ íàïðàâëåíèÿõ, ñîçâàë âîæäåé Ýòîëèéñêîãî ñîþçà, ÷òîáû ñîâìåñòíî ðåøèòü, êàê äåéñòâîâàòü äàëüøå. (3) Âñå ñîøëèñü íà òîì, ÷òî íóæíî ïðîñèòü ìèðà, íà ðàâíûõ èëè, íà õóäîé êîíåö, íà òåðïèìûõ óñëîâèÿõ: ñîþç âñòóïàë â âîéíó, ïîëàãàÿñü íà ïîääåðæêó Àíòèîõà, (4) íî òåïåðü, êîãäà öàðü ïîòåðïåë ïîðàæåíèå è íà ñóøå, è íà ìîðå è îòòåñíåí ïî÷òè çà ïðåäåëû çåìíîãî êðóãà, çà õðåáòû Òàâðà17a, ðàçâå îñòàåòñÿ åùå õîòü êàêàÿ-íèáóäü íàäåæäà íà ïîáåäó? Íè÷åãî òóò íå ïðèäóìàåøü, äðóãîãî âûáîðà ñóäüáà íå îñòàâèëà, (5) òàê ïóñòü æå ñ.274 Ôåíåé è Äàìîòåë âåäóò ïåðåãîâîðû òàê, êàê ñî÷òóò ïîëåçíûì äëÿ Ýòîëèéñêîãî ãîñóäàðñòâà è êàê âåëèò èì äîëã. (6) Ñ òàêèì ïîðó÷åíèåì ïîñëîâ è ñíàðÿäèëè; ïðèáûâ â ëàãåðü, îíè ñòàëè óìîëÿòü êîíñóëà ïîùàäèòü ãîðîä è ïîæàëåòü áûâøèõ ñîþçíèêîâ, íûíå äîâåäåííûõ, ìîæíî ñêàçàòü, äî áåçóìèÿ áåäàìè è íåñ÷àñòüÿìè (÷òîáû íå ãîâîðèòü — îáèäàìè); (7) âåäü èõ âèíà â âîéíå ñ Àíòèîõîì íå áîëüøå, ÷åì ïðåæíèå èõ çàñëóãè â âîéíå ñ Ôèëèïïîì: åñëè òîãäà èõ íå òàê óæ ùåäðî îòáëàãîäàðèëè, òî è òåïåðü íå ñòîèò âîçäàâàòü èì ñëèøêîì ñóðîâî. Íà ýòè ðå÷è êîíñóë îòâåòèë, ÷òî ýòîëèéöû ÷àñòî ïðîñÿò î ìèðå, íî íè ðàçó íå áûëè èñêðåííè. Ïóñòü, ïðîñÿ ìèðà, âîçüìóò â ïðèìåð Àíòèîõà, êîòîðîãî ñàìè æå âòÿíóëè â âîéíó: (8) îí óñòóïèë ðèìëÿíàì íå òîëüêî òå íåñêîëüêî ãîðîäîâ, ðàäè ñâîáîäû êîòîðûõ âîéíà íà÷àëàñü, íî òàê æå âñå áîãàòåéøèå çåìëè Àçèè ïî ñþ ñòîðîíó Òàâðà. (9) Ðàçãîâîðû ýòîëèéöåâ î ìèðå, ïðîäîëæàë êîíñóë, îí íå ñòàíåò ñëóøàòü, ïðåæäå ÷åì ýòîëèéöû íå ñëîæàò îðóæèÿ (10) è ïåðåäàäóò åãî ïîáåäèòåëÿì, âûäàäóò âñåõ êîíåé, à çàòåì âûïëàòÿò ðèìñêîìó íàðîäó òûñÿ÷ó òàëàíòîâ ñåðåáðà, èç êîòîðûõ ïîëîâèíó îíè, åñëè õîòÿò ïîëó÷èòü ìèð, îòñ÷èòàþò íåìåäëåííî. Ê äîãîâîðó áóäåò ïðèáàâëåíî, ÷òî îíè äîëæíû ñ÷èòàòü äðóçåé Ðèìà ñâîèìè äðóçüÿìè, à åãî âðàãîâ — ñâîèìè âðàãàìè. |
8. Cum in hoc statu ad Ambraciam res esset, legati ab Aetolis Phaeneas et Damoteles cum liberis mandatis decreto gentis ad consulem venerunt. Nam praetor eorum, cum alia parte Ambraciam oppugnari cerneret, [2] alia infestam oram navibus hostium esse, alia Amphilochos Dolopiamque a Macedonibus vastari, nec Aetolos ad tria simul diversa bella occursantes sufficere, convocato concilio Aetoliae principes quid agendum esset consuluit. [3] Omnium eo sententiae decurrerunt, ut pax si posset aequis, si minus tolerandis condicionibus peteretur; Antiochi fiducia bellum susceptum; [4] Antiocho terra marique superato et prope extra orbem terrae ultra iuga Tauri exacto quam spem esse sustinendi belli? [5] Phaeneas et Damoteles quod e re Aetolorum, ut in tali casu, fideque sua esse censerent, agerent; quod enim sibi consilium aut cuius rei electionem a fortuna relictam? [6] Cum his mandatis legati missi orare consulem ut parceret urbi, misereretur gentis quondam sociae, nolle dicere iniuriis, miseriis certe coactae insanire; [7] non plus mali meritos Aetolos Antiochi bello quam boni ante, cum adversus Philippum bellatum sit, fecisse; nec tum large gratiam relatam sibi, nec nunc immodice poenam iniungi debere. Ad ea consul respondit magis saepe quam vere umquam Aetolos pacem petere. Imitarentur Antiochum in petenda pace, quem in bellum traxissent; [8] non paucis urbibus eum, de quarum libertate certatum sit, sed omni Asia cis Taurum montem, opimo regno, excessisse. [9] Aetolos nisi inermes de pace agentes non auditurum se; [10] arma illis prius equosque omnes tradendos esse, deinde mille talentum argenti populo Romano dandum, cuius summae dimidium praesens numeretur, si pacem habere vellent. Ad ea adiecturum etiam in foedus esse ut eosdem quos populus Romanus amicos atque hostes habeant. |