Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXVIII, ãë. 35

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì II. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì Ì., «Íàóêà», 1991.
Ïåðåâîä Ì. Å. Ñåðãååíêî.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Â. Ì. Ñìèðèíûì, Ã. Ï. ×èñòÿêîâûì è Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì. Ðåäàêòîð êîììåíòàðèåâ — Â. Ì. Ñìèðèí.
Ðåä. ïåðåâîäà è êîììåíòàðèåâ (èçä. 1991) Â. Ì. Ñìèðèí. Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, F. G. Moore, 1949/1995.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

35. (1) Ïåðå­ãî­âî­ðû ñ Ìàñè­íèñ­ñîé, äàâ­íî óæå íà÷à­òûå, îòêëà­äû­âà­ëèñü ïî ðàç­íûì ïðè­÷è­íàì: íóìè­äè­åö õîòåë óâèäåòü­ñÿ ñ ñàìèì Ñöè­ïè­î­íîì è ñêðå­ïèòü äîãî­âî­ðåí­íîñòü ðóêî­ïî­æà­òè­åì; âîò ïî÷å­ìó Ñöè­ïè­î­íó ïîòðå­áî­âàë­ñÿ òàêîé äîë­ãèé êðóæ­íîé ïóòü. (2) Ìàñè­íèñ­ñà, íàõî­äÿñü â Ãàäå­ñå è óçíàâ îò Ìàð­öèÿ î ïðè­áëè­æå­íèè Ñöè­ïè­î­íà, ñòàë æàëî­âàòü­ñÿ, ÷òî ëîøà­äè íà îñò­ðî­âå104 ïîð­òÿò­ñÿ, èì íåäî­ñòà­åò ñàìî­ãî íåîá­õî­äè­ìî­ãî, îíè íå íàåäà­þò­ñÿ äîñû­òà è äðó­ãèì æèâîò­íûì èç-çà íèõ íå õâà­òà­åò êîð­ìà, à êîí­íè­öà åãî îò áåç­äå­ëüÿ ñòà­íî­âèò­ñÿ íèêóäà íå ãîä­íîé. (3) Æàëî­áû ýòè ïîáóäè­ëè Ìàãî­íà îòïó­ñòèòü Ìàñè­íèñ­ñó íà ìàòå­ðèê: ïóñòü ïîãðà­áèò áëè­æàé­øèå èñïàí­ñêèå çåì­ëè. (4) Ïåðå­ïðà­âèâ­øèñü, Ìàñè­íèñ­ñà ïîñëàë âïå­ðåä òðåõ íóìè­äèé­ñêèõ âîæäåé äîãî­âî­ðèòü­ñÿ î ìåñòå è âðå­ìå­íè ïåðå­ãî­âî­ðîâ ñ òåì, ÷òîáû Ñöè­ïè­îí äâî­èõ îñòà­âèë ïðè ñåáå êàê çàëîæ­íè­êîâ. Òðåòüå­ãî Ñöè­ïè­îí îòïó­ñòèë ïðè­âå­ñòè Ìàñè­íèñ­ñó, êóäà óêà­çà­íî; îí è Ìàñè­íèñ­ñà ñ íåìíî­ãè­ìè ñîïðî­âîæ­äàþ­ùè­ìè ïðè­áû­ëè äëÿ ïåðå­ãî­âî­ðîâ. (5) Íóìè­äè­åö è ðàíü­øå, ñëó­øàÿ î ïîäâè­ãàõ Ñöè­ïè­î­íà, èçóì­ëÿë­ñÿ åìó; îí ñîçäàë â äóøå ñâî­åé åãî îáðàç, ïðå­êðàñ­íûé è âåëè­÷å­ñò­âåí­íûé; (6) ïðè ñ.353 âèäå åãî îí ïî÷óâ­ñò­âî­âàë ïî÷òå­íèå åùå áîëü­øåå: âåëè­÷à­âîñòü áûëà ó Ñöè­ïè­î­íà ïðè­ðîæ­äåí­íîé, îòïó­ùåí­íûå âîëî­ñû åìó øëè; ùåãîëü­ñòâà â íåì íå áûëî — îáëèê åãî áûë îáëè­êîì ìóæà è âîè­íà. (7) Îí áûë â ðàñ­öâå­òå ñèë; ïåðå­íå­ñåí­íàÿ áîëåçíü ñëîâ­íî îáíî­âè­ëà åãî è âåð­íó­ëà åìó þíîñòü âî âñåé åå ïîë­íî­òå è áëåñ­êå.

(8) Íóìè­äè­åö áûë ñíà­÷à­ëà îøå­ëîì­ëåí, à çàòåì ñòàë áëà­ãî­äà­ðèòü çà ñâî­åãî ïëå­ìÿí­íè­êà105, ãîâî­ðÿ, ÷òî åùå ñ òîãî âðå­ìå­íè èñêàë îí ñëó­÷àÿ, êàêî­ãî ïî ìèëî­ñòè áåñ­ñìåðò­íûõ áîãîâ è íå óïó­ñòèë. (9) Îí õî÷åò ñëó­æèòü Ñöè­ïè­î­íó è ðèì­ñêî­ìó íàðî­äó è ïîìî­ãàòü åìó òàê ðåâ­íîñò­íî, êàê åùå íè îäèí èíî­çå­ìåö; (10) îí õîòåë ýòî­ãî è ðàíü­øå, íî â Èñïà­íèè, ÷óæîé, íåçíà­êî­ìîé åìó ñòî­ðîíå, îí íè÷å­ãî íå ìîã; äðó­ãîå äåëî, êîãäà îí îêà­æåò­ñÿ ó ñåáÿ íà ðîäèíå, ãäå ðàñ­ñ÷è­òû­âà­åò óíà­ñëå­äî­âàòü îòöîâ­ñêîå öàð­ñòâî. (11) Åñëè ðèì­ëÿíå ïîøëþò Ñöè­ïè­î­íà âîå­íà­÷àëü­íè­êîì â Àôðè­êó, îí íàäå­åò­ñÿ, ÷òî Êàð­ôà­ãå­íó ñêî­ðî ïðè­äåò êîíåö. (12) Ñöè­ïè­îí ðàä áûë è âèäåòü åãî è ñëû­øàòü: îí çíàë, ÷òî íóìè­äèé­öû Ìàñè­íèñ­ñû — ãëàâ­íàÿ ñèëà âñåé âðà­æå­ñêîé êîí­íè­öû, è âèäåë, ÷òî ó þíî­øè äóøà íàðàñ­ïàø­êó. Áûë çàêëþ­÷åí ñîþç, è Ñöè­ïè­îí îòïðà­âèë­ñÿ îáðàò­íî â Òàððà­êîí; (13) Ìàñè­íèñ­ñà ñ ðàç­ðå­øå­íèÿ ðèì­ëÿí îïó­ñòî­øèë ñîñåä­íèå çåì­ëè, ÷òîáû åãî îòëó÷­êà íà ìàòå­ðèê íå êàçà­ëàñü áåñ­ñìûñ­ëåí­íîé, è âåð­íóë­ñÿ â Ãàäåñ.

35. In­co­ha­ta res iam an­te de Ma­si­nis­sa aliis at­que aliis de cau­sis di­la­ta erat, quod Nu­mi­da cum ip­so uti­que congre­di Sci­pio­ne vo­le­bat at­que eius dextra fi­dem san­ci­re; ea tum iti­ne­ris tam lon­gi ac tam de­vii cau­sa Sci­pio­ni fuit. [2] Ma­si­nis­sa cum Ga­di­bus es­set, cer­tior ad­ven­ta­re eum a Mar­cio fac­tus, cau­san­do cor­rum­pi equos inclu­sos in in­su­la pe­nu­riam­que om­nium re­rum et fa­ce­re ce­te­ris et ip­sos sen­ti­re, ad hoc equi­tem mar­ces­ce­re de­si­dia, [3] Ma­go­nem per­pu­lit ut se trai­ce­re in con­ti­nen­tem ad de­po­pu­lan­dos pro­xi­mos His­pa­niae ag­ros pa­te­re­tur. [4] Transgres­sus tres prin­ci­pes Nu­mi­da­rum prae­mit­tit ad tem­pus lo­cum­que con­lo­quio sta­tuen­dum. Duos pro ob­si­di­bus re­ti­ne­ri ab Sci­pio­ne iubet; re­mis­so ter­tio qui quo ius­sus erat ad­du­ce­ret Ma­si­nis­sam, cum pau­cis in con­lo­qui­um ve­ne­runt. [5] Ce­pe­rat iam an­te Nu­mi­dam ex fa­ma re­rum ges­ta­rum ad­mi­ra­tio vi­ri, sub­sti­tue­rat­que ani­mo spe­ciem quo­que cor­po­ris amplam ac mag­ni­fi­cam; [6] ce­te­rum maior prae­sen­tis ve­ne­ra­tio ce­pit, et, prae­ter­quam quod suap­te na­tu­ra mul­ta maies­tas ine­rat, ador­na­bat pro­mis­sa cae­sa­ries ha­bi­tus­que cor­po­ris non cul­tus mun­di­tiis, sed vi­ri­lis ve­re ac mi­li­ta­ris, [7] et aetas erat in me­dio vi­rium ro­bo­re, quod ple­nius ni­ti­dius­que ex mor­bo ve­lut re­no­va­tus flos iuven­tae fa­cie­bat.

[8] Pro­pe at­to­ni­tus ip­so congres­su Nu­mi­da gra­tias de frat­ris fi­lio re­mis­so agit. Ex eo tem­po­re ad­fir­mat eam se quae­sis­se oc­ca­sio­nem quam tan­dem ob­la­tam deum im­mor­ta­lium be­ne­fi­cio non omi­se­rit. [9] Cu­pe­re se il­li po­pu­lo­que Ro­ma­no ope­ram na­va­re ita ut ne­mo unus ex­ter­nus ma­gis eni­xe adiu­ve­rit rem Ro­ma­nam. [10] Id se, etiam­si iam pri­dem vel­let, mi­nus praes­ta­re in His­pa­nia, alie­na at­que ig­no­ta ter­ra, po­tuis­se; in qua autem ge­ni­tus edu­ca­tus­que in spem pa­ter­ni reg­ni es­set, fa­ci­le praes­ta­tu­rum. [11] Si qui­dem eun­dem Sci­pio­nem du­cem in Af­ri­cam Ro­ma­ni mit­tant, sa­tis spe­ra­re perbre­vis aevi Car­tha­gi­nem es­se. [12] Lae­tus eum Sci­pio vi­dit audi­vit­que, cum ca­put re­rum in om­ni hos­tium equi­ta­tu Ma­si­nis­sam fuis­se sci­ret, et ip­se iuve­nis spe­ci­men ani­mi prae se fer­ret. Fi­de da­ta ac­cep­ta­que pro­fec­tus ret­ro Tar­ra­co­nem est. [13] Ma­si­nis­sa per­mis­su Ro­ma­no­rum, ne si­ne cau­sa traie­cis­se in con­ti­nen­tem vi­de­re­tur, po­pu­la­tus pro­xi­mos ag­ros Ga­des re­diit.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 104Ñð. ïðè­ìå÷. 102.
  • 105Ñîáñòâ. áðàò­íè­íà ñûíà. Ñð.: XXVII, 19, 8—12, ãäå, âïðî­÷åì, ãîâî­ðèò­ñÿ î Ìàñ­ñè­âå êàê î ñûíå ñåñò­ðû Ìàñè­íèñ­ñû.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364002836 1364002837 1364002838