Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
7. (1) Ïåðñåé, óñëûøàâ î ïîÿâëåíèè ýòîëèéöåâ, òîò÷àñ ñíÿë îñàäó ñ îáëîæåííîãî áûëî åãî âîéñêàìè ãîðîäà è âîçâðàòèëñÿ â Ìàêåäîíèþ, óñïåâ òîëüêî îïóñòîøèòü ïîëÿ àìôèëîõèéöåâ. (2) Íî ýòîëèéöû è ñàìè óøëè èç Àìôèëîõèè, çàñëûøàâ, ÷òî èõ ñîáñòâåííûå ïðèáðåæíûå çåìëè ïîäâåðãàþòñÿ ðàçãðàáëåíèþ. Èëëèðèéñêèé öàðü Ïëåâðàò15 ñ øåñòüþäåñÿòüþ ëåãêèìè ñóäàìè âîøåë â Êîðèíôñêèé çàëèâ è, ïðèñîåäèíèâ ê ñåáå àõåéñêèå ñóäà, ñòîÿâøèå â Ïàòðàõ, ïðèíÿëñÿ îïóñòîøàòü ïîáåðåæüÿ Ýòîëèè. (3) Íî ïðîòèâ íåãî âûñëàëè òûñÿ÷ó ýòîëèéöåâ, êîòîðûå íåîòñòóïíî ñëåäîâàëè çà ôëîòîì, è âñÿêèé ðàç, êàê êîðàáëÿì ïðèõîäèëîñü îãèáàòü èçëó÷èíó áåðåãà, ïðîõîäèëè ïðÿìûì ïóòåì ïî òðîïàì è íå äàâàëè èëëèðèéöàì âûñàäèòüñÿ. (4) Òåì âðåìåíåì ðèìëÿíàì ïîä Àìáðàêèåé óäàëîñü ñíåñòè ÷àñòü ãîðîäñêèõ ñòåí, ðàçáèâàÿ èõ òàðàíàìè ñðàçó âî ìíîãèõ ìåñòàõ, îäíàêî ïðîíèêíóòü â ãîðîä îíè íå ìîãëè, (5) èáî æèòåëè âìåñòî ðàçðóøåííûõ ñòåí óñïåâàëè áûñòðî âîçâåñòè íîâûå, äà è ñòîÿâøèå íà ðàçâàëèíàõ âîîðóæåííûå âîèíû çàìåíÿëè ñîáîé óêðåïëåíèÿ. (6) Ïîýòîìó êîíñóë, âèäÿ, ÷òî, äåéñòâóÿ ñèëîé â ñ.273 îòêðûòóþ, îí íå ìîæåò äîáèòüñÿ óñïåõà, ðåøèë âåñòè ïîäêîï; âûáðàííîå ìåñòî îí çàðàíåå ïðèêðûë îñàäíûìè íàâåñàìè, ñêðûâàâøèìè äåéñòâèÿ ðèìñêèõ ñîëäàò. À òå ðàáîòàëè äåííî è íîùíî, ðîÿ õîä ïîä çåìëåé è âûíîñÿ çåìëþ íàâåðõ, è íåêîòîðîå âðåìÿ ïîäêîï îñòàâàëñÿ íåçàìå÷åííûì. (7) Ãîðîæàíå îáíàðóæèëè åãî ïî âíåçàïíî ïîäíÿâøåéñÿ êó÷å è, èñïóãàâøèñü, ÷òî ñòåíû óæå ïîäêîïàíû è â ãîðîä ïðîäåëàí õîä, ñòàëè ïî ñâîþ ñòîðîíó ñòåí âåñòè ðîâ íàïðîòèâ òîãî ìåñòà, ÷òî áûëî ïðèêðûòî íàâåñàìè. (8) Íà òîé ãëóáèíå, ãäå äîëæåí áûë áûòü ïîë ïîäçåìíîãî õîäà, îíè ïðåêðàòèëè ðàáîòó è ñòàëè ïðèñëóøèâàòüñÿ ïîä ñòåíîþ òî òàì, òî ñÿì, ñòàðàÿñü ðàññëûøàòü, ãäå æå êîïàþò. (9) Îò òîãî ìåñòà, ãäå îíè ýòîò øóì óñëûøàëè, îíè ïîâåëè õîä íàïðÿìèê ê ïîäêîïó è áåç òðóäà, ìãíîâåííî âûøëè ê ïîäðûòîé è ñíèçó ïîäïåðòîé ñòîéêàìè ãîðîäñêîé ñòåíå. (10) Ïðîëîæèâ äîðîãó â ïîäçåìíûé õîä, îñàæäåííûå ñòàëè áèòüñÿ ñ ðèìëÿíàìè, ñïåðâà òåìè ñàìûìè çàñòóïàìè è äðóãèìè îðóäèÿìè, êîòîðûìè ðûëè çåìëþ, ïîòîì ê íèì áûñòðî ñïóñòèëèñü âîîðóæåííûå âîèíû, òàê ÷òî òàì â ãëóáèíå çàâÿçàëîñü íàñòîÿùåå ñðàæåíèå, õîòÿ ñ ïîâåðõíîñòè è íåâèäèìîå. Áîé áûë æàðêèì, ïîêà íå äîãàäàëèñü ïåðåãîðàæèâàòü ïîäçåìíûé õîä òî â îäíîì, òî â äðóãîì ìåñòå âîëîñÿíûìè ìàòàìè è ïîñïåøíî ïîñòàâëåííûìè âîðîòàìè16. (11) Òîãäà îñàæäàåìûå ïðèäóìàëè íîâóþ õèòðîñòü, íå òðåáîâàâøóþ áîëüøîãî òðóäà: âçÿâ áî÷êó, îíè âûñâåðëèëè â åå äíå îòâåðñòèå, äîñòàòî÷íîå äëÿ òîãî, ÷òîáû óêðåïèòü â íåì íåáîëüøóþ òðóáêó, èçãîòîâèëè æåëåçíóþ òðóáêó è æåëåçíóþ æå êðûøêó äëÿ áî÷êè, êîòîðóþ âî ìíîãèõ ìåñòàõ ïðîñâåðëèëè, à çàòåì, íàïîëíèâ ýòó áî÷êó ïòè÷üèì ïóõîì, ïîñòàâèëè åå òàê, ÷òîáû îíà îòêðûâàëàñü â ïîäçåìíûé õîä. (12) Èç äûðîê â êðûøêå òîð÷àëè äëèííûå êîïüÿ, íàçûâàåìûå ñàðèññàìè, êîòîðûå íå ïîçâîëÿëè íåïðèÿòåëþ ê íåé ïðèáëèçèòüñÿ. Ïîòîì âûñåêëè èñêðó, ïîäîæãëè ïóõ è ðàçäóëè îãîíü êóçíå÷íûì ìåõîì, ïðèñòàâëåííûì ê êîíöó òðóáêè. (13) Ïîäçåìíûé õîä áûë çàïîëíåí óäóøëèâûì äûìîì è åäêîé âîíþ÷åé ãàðüþ îò ãîðÿùåãî ïóõà, îñòàâàòüñÿ òàì íå ìîã óæå, ïîæàëóé, íèêòî. |
7. Perseus ubi adesse Aetolos audivit, omissa obsidione urbis, quam oppugnabat, depopulatus tantum agros Amphilochia excessit atque in Macedoniam redit. [2] Et Aetolos inde avocavit populatio maritimae orae. Pleuratus, Illyriorum rex, cum sexaginta lembis Corinthium sinum invectus adiunctis Achaeorum quae Patris erant navibus maritima Aetoliae vastabat. [3] Adversus quos mille Aetoli missi, quacumque se classis circumegerat per litorum amfractus, brevioribus semitis occurrebant. [4] Et Romani ad Ambraciam pluribus locis quatiendo arietibus muros aliquantum urbis nudaverant, nec tamen penetrare in urbem poterant; [5] nam et pari celeritate novus pro diruto murus obiciebatur, et armati ruinis superstantes instar munimenti erant. [6] Itaque cum aperta vi parum procederet consuli res, cuniculum occultum vineis ante contecto loco agere instituit; et aliquamdiu, cum dies noctesque in opere essent, non solum sub terra fodientes sed egerentes etiam humum fefellere hostem. [7] Cumulus repente terrae eminens index operis oppidanis fuit, pavidique ne iam subrutis muris facta in urbem via esset, fossam intra murum e regione eius operis quod vineis contectum erat ducere instituunt. [8] Cuius ubi ad tantam altitudinem quantae esse solum infimum cuniculi poterat pervenerunt, silentio facto pluribus locis aure admota sonitum fodientium captabant. [9] Quem ubi acceperunt, aperiunt rectam in cuniculum viam, nec fuit magni operis; momento enim ad inane suspenso fulturis ab hostibus muro pervenerunt. [10] Ibi commissis operibus, cum e fossa in cuniculum pateret iter, primo ipsis ferramentis, quibus in opere usi erant, deinde celeriter armati etiam subeuntes occultam sub terra ediderunt pugnam; segnior deinde ea facta est intersaepientibus cuniculum, ubi vellent, nunc ciliciis praetentis nunc foribus raptim obiectis. [11] Nova etiam haud magni operis adversus eos qui in cuniculo erant excogitata res. Dolium a fundo pertusum, qua fistula modica inseri posset, et ferream fistulam operculumque dolii ferreum, et ipsum pluribus locis perforatum, fecerunt. Hoc tenui pluma completum dolium ore in cuniculum verso posuerunt. [12] Per operculi foramina praelongae hastae, quas sarisas vocant, ad summovendos hostes eminebant. Scintillam levem ignis inditam plumae folle fabrili ad caput fistulae imposito flando accenderunt. [13] Inde non solum magna vis fumi sed acrior etiam foedo quodam odore ex adusta pluma cum totum cuniculum complesset, vix durare quisquam intus poterat. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß