Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 7

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

7. (1) Ïåð­ñåé, óñëû­øàâ î ïîÿâ­ëå­íèè ýòî­ëèé­öåâ, òîò­÷àñ ñíÿë îñà­äó ñ îáëî­æåí­íî­ãî áûëî åãî âîé­ñêà­ìè ãîðî­äà è âîç­âðà­òèë­ñÿ â Ìàêåäî­íèþ, óñïåâ òîëü­êî îïó­ñòî­øèòü ïîëÿ àìôè­ëî­õèé­öåâ. (2) Íî ýòî­ëèé­öû è ñàìè óøëè èç Àìôè­ëî­õèè, çàñëû­øàâ, ÷òî èõ ñîá­ñò­âåí­íûå ïðè­áðåæ­íûå çåì­ëè ïîä­âåð­ãà­þò­ñÿ ðàç­ãðàá­ëå­íèþ. Èëëè­ðèé­ñêèé öàðü Ïëåâ­ðàò15 ñ øåñòüþ­äå­ñÿ­òüþ ëåã­êè­ìè ñóäà­ìè âîøåë â Êîðèíô­ñêèé çàëèâ è, ïðè­ñî­åäè­íèâ ê ñåáå àõåé­ñêèå ñóäà, ñòî­ÿâ­øèå â Ïàò­ðàõ, ïðè­íÿë­ñÿ îïó­ñòî­øàòü ïîáå­ðå­æüÿ Ýòî­ëèè. (3) Íî ïðî­òèâ íåãî âûñëà­ëè òûñÿ­÷ó ýòî­ëèé­öåâ, êîòî­ðûå íåîò­ñòóï­íî ñëå­äî­âà­ëè çà ôëî­òîì, è âñÿ­êèé ðàç, êàê êîðàá­ëÿì ïðè­õî­äè­ëîñü îãè­áàòü èçëó­÷è­íó áåðå­ãà, ïðî­õî­äè­ëè ïðÿ­ìûì ïóòåì ïî òðî­ïàì è íå äàâà­ëè èëëè­ðèé­öàì âûñà­äèòü­ñÿ. (4) Òåì âðå­ìå­íåì ðèì­ëÿ­íàì ïîä Àìáðà­êè­åé óäà­ëîñü ñíå­ñòè ÷àñòü ãîðîä­ñêèõ ñòåí, ðàç­áè­âàÿ èõ òàðà­íà­ìè ñðà­çó âî ìíî­ãèõ ìåñòàõ, îäíà­êî ïðî­íèê­íóòü â ãîðîä îíè íå ìîã­ëè, (5) èáî æèòå­ëè âìå­ñòî ðàç­ðó­øåí­íûõ ñòåí óñïå­âà­ëè áûñò­ðî âîç­âå­ñòè íîâûå, äà è ñòî­ÿâ­øèå íà ðàç­âà­ëè­íàõ âîîðó­æåí­íûå âîè­íû çàìå­íÿ­ëè ñîáîé óêðåï­ëå­íèÿ. (6) Ïîýòî­ìó êîí­ñóë, âèäÿ, ÷òî, äåé­ñò­âóÿ ñèëîé â ñ.273 îòêðû­òóþ, îí íå ìîæåò äîáèòü­ñÿ óñïå­õà, ðåøèë âåñòè ïîä­êîï; âûáðàí­íîå ìåñòî îí çàðà­íåå ïðè­êðûë îñàä­íû­ìè íàâå­ñà­ìè, ñêðû­âàâ­øè­ìè äåé­ñò­âèÿ ðèì­ñêèõ ñîë­äàò. À òå ðàáîòà­ëè äåí­íî è íîù­íî, ðîÿ õîä ïîä çåì­ëåé è âûíî­ñÿ çåì­ëþ íàâåðõ, è íåêî­òî­ðîå âðå­ìÿ ïîä­êîï îñòà­âàë­ñÿ íåçà­ìå­÷åí­íûì. (7) Ãîðî­æàíå îáíà­ðó­æè­ëè åãî ïî âíå­çàï­íî ïîä­íÿâ­øåé­ñÿ êó÷å è, èñïó­ãàâ­øèñü, ÷òî ñòå­íû óæå ïîä­êî­ïà­íû è â ãîðîä ïðî­äå­ëàí õîä, ñòà­ëè ïî ñâîþ ñòî­ðî­íó ñòåí âåñòè ðîâ íàïðî­òèâ òîãî ìåñòà, ÷òî áûëî ïðè­êðû­òî íàâå­ñà­ìè. (8) Íà òîé ãëó­áèíå, ãäå äîë­æåí áûë áûòü ïîë ïîä­çåì­íî­ãî õîäà, îíè ïðå­êðà­òè­ëè ðàáîòó è ñòà­ëè ïðè­ñëó­øè­âàòü­ñÿ ïîä ñòå­íîþ òî òàì, òî ñÿì, ñòà­ðà­ÿñü ðàñ­ñëû­øàòü, ãäå æå êîïà­þò. (9) Îò òîãî ìåñòà, ãäå îíè ýòîò øóì óñëû­øà­ëè, îíè ïîâå­ëè õîä íàïðÿ­ìèê ê ïîä­êî­ïó è áåç òðóäà, ìãíî­âåí­íî âûøëè ê ïîä­ðû­òîé è ñíè­çó ïîä­ïåð­òîé ñòîé­êà­ìè ãîðîä­ñêîé ñòåíå. (10) Ïðî­ëî­æèâ äîðî­ãó â ïîä­çåì­íûé õîä, îñà­æäåí­íûå ñòà­ëè áèòü­ñÿ ñ ðèì­ëÿ­íà­ìè, ñïåð­âà òåìè ñàìû­ìè çàñòó­ïà­ìè è äðó­ãè­ìè îðóäè­ÿ­ìè, êîòî­ðû­ìè ðûëè çåì­ëþ, ïîòîì ê íèì áûñò­ðî ñïó­ñòè­ëèñü âîîðó­æåí­íûå âîè­íû, òàê ÷òî òàì â ãëó­áèíå çàâÿ­çà­ëîñü íàñòî­ÿ­ùåå ñðà­æå­íèå, õîòÿ ñ ïîâåðõ­íî­ñòè è íåâèäè­ìîå. Áîé áûë æàð­êèì, ïîêà íå äîãà­äà­ëèñü ïåðå­ãî­ðà­æè­âàòü ïîä­çåì­íûé õîä òî â îäíîì, òî â äðó­ãîì ìåñòå âîëî­ñÿ­íû­ìè ìàòà­ìè è ïîñïåø­íî ïîñòàâ­ëåí­íû­ìè âîðîòà­ìè16. (11) Òîãäà îñà­æäàå­ìûå ïðè­äó­ìà­ëè íîâóþ õèò­ðîñòü, íå òðå­áî­âàâ­øóþ áîëü­øî­ãî òðóäà: âçÿâ áî÷­êó, îíè âûñâåð­ëè­ëè â åå äíå îòâåð­ñòèå, äîñòà­òî÷­íîå äëÿ òîãî, ÷òîáû óêðå­ïèòü â íåì íåáîëü­øóþ òðóá­êó, èçãîòî­âè­ëè æåëåç­íóþ òðóá­êó è æåëåç­íóþ æå êðûø­êó äëÿ áî÷­êè, êîòî­ðóþ âî ìíî­ãèõ ìåñòàõ ïðî­ñâåð­ëè­ëè, à çàòåì, íàïîë­íèâ ýòó áî÷­êó ïòè­÷üèì ïóõîì, ïîñòà­âè­ëè åå òàê, ÷òîáû îíà îòêðû­âà­ëàñü â ïîä­çåì­íûé õîä. (12) Èç äûðîê â êðûø­êå òîð­÷à­ëè äëèí­íûå êîïüÿ, íàçû­âàå­ìûå ñàðèññà­ìè, êîòî­ðûå íå ïîç­âî­ëÿ­ëè íåïðè­ÿ­òå­ëþ ê íåé ïðè­áëè­çèòü­ñÿ. Ïîòîì âûñåê­ëè èñêðó, ïîäî­æãëè ïóõ è ðàçäó­ëè îãîíü êóç­íå÷­íûì ìåõîì, ïðè­ñòàâ­ëåí­íûì ê êîí­öó òðóá­êè. (13) Ïîä­çåì­íûé õîä áûë çàïîë­íåí óäóø­ëè­âûì äûìîì è åäêîé âîíþ­÷åé ãàðüþ îò ãîðÿ­ùå­ãî ïóõà, îñòà­âàòü­ñÿ òàì íå ìîã óæå, ïîæà­ëóé, íèêòî.

7. Per­seus ubi ades­se Aeto­los audi­vit, omis­sa ob­si­dio­ne ur­bis, quam op­pug­na­bat, de­po­pu­la­tus tan­tum ag­ros Am­phi­lochia ex­ces­sit at­que in Ma­ce­do­niam re­dit. [2] Et Aeto­los in­de avo­ca­vit po­pu­la­tio ma­ri­ti­mae orae. Pleu­ra­tus, Il­ly­rio­rum rex, cum se­xa­gin­ta lem­bis Co­rin­thi­um si­num in­vec­tus adiunctis Achaeo­rum quae Pat­ris erant na­vi­bus ma­ri­ti­ma Aeto­liae vas­ta­bat. [3] Ad­ver­sus quos mil­le Aeto­li mis­si, qua­cum­que se clas­sis cir­cu­me­ge­rat per li­to­rum amfrac­tus, bre­vio­ri­bus se­mi­tis oc­cur­re­bant. [4] Et Ro­ma­ni ad Ambra­ciam plu­ri­bus lo­cis qua­tien­do arie­ti­bus mu­ros ali­quan­tum ur­bis nu­da­ve­rant, nec ta­men pe­net­ra­re in ur­bem po­te­rant; [5] nam et pa­ri ce­le­ri­ta­te no­vus pro di­ru­to mu­rus obi­cie­ba­tur, et ar­ma­ti rui­nis su­perstan­tes instar mu­ni­men­ti erant. [6] Ita­que cum aper­ta vi pa­rum pro­ce­de­ret con­su­li res, cu­ni­cu­lum oc­cul­tum vi­neis an­te con­tec­to lo­co age­re insti­tuit; et ali­quam­diu, cum dies noc­tes­que in ope­re es­sent, non so­lum sub ter­ra fo­dien­tes sed ege­ren­tes etiam hu­mum fe­fel­le­re hos­tem. [7] Cu­mu­lus re­pen­te ter­rae emi­nens in­dex ope­ris op­pi­da­nis fuit, pa­vi­di­que ne iam sub­ru­tis mu­ris fac­ta in ur­bem via es­set, fos­sam intra mu­rum e re­gio­ne eius ope­ris quod vi­neis con­tec­tum erat du­ce­re insti­tuunt. [8] Cui­us ubi ad tan­tam al­ti­tu­di­nem quan­tae es­se so­lum in­fi­mum cu­ni­cu­li po­te­rat per­ve­ne­runt, si­len­tio fac­to plu­ri­bus lo­cis aure ad­mo­ta so­ni­tum fo­dien­tium cap­ta­bant. [9] Quem ubi ac­ce­pe­runt, ape­riunt rec­tam in cu­ni­cu­lum viam, nec fuit mag­ni ope­ris; mo­men­to enim ad ina­ne sus­pen­so ful­tu­ris ab hos­ti­bus mu­ro per­ve­ne­runt. [10] Ibi com­mis­sis ope­ri­bus, cum e fos­sa in cu­ni­cu­lum pa­te­ret iter, pri­mo ip­sis fer­ra­men­tis, qui­bus in ope­re usi erant, dein­de ce­le­ri­ter ar­ma­ti etiam su­beun­tes oc­cul­tam sub ter­ra edi­de­runt pug­nam; seg­nior dein­de ea fac­ta est in­ter­sae­pien­ti­bus cu­ni­cu­lum, ubi vel­lent, nunc ci­li­ciis prae­ten­tis nunc fo­ri­bus rap­tim obiec­tis. [11] No­va etiam haud mag­ni ope­ris ad­ver­sus eos qui in cu­ni­cu­lo erant ex­co­gi­ta­ta res. Do­lium a fun­do per­tu­sum, qua fis­tu­la mo­di­ca in­se­ri pos­set, et fer­ream fis­tu­lam oper­cu­lum­que do­lii fer­reum, et ip­sum plu­ri­bus lo­cis per­fo­ra­tum, fe­ce­runt. Hoc te­nui plu­ma comple­tum do­lium ore in cu­ni­cu­lum ver­so po­sue­runt. [12] Per oper­cu­li fo­ra­mi­na prae­lon­gae has­tae, quas sa­ri­sas vo­cant, ad sum­mo­ven­dos hos­tes emi­ne­bant. Scin­til­lam le­vem ig­nis in­di­tam plu­mae fol­le fab­ri­li ad ca­put fis­tu­lae im­po­si­to flan­do ac­cen­de­runt. [13] In­de non so­lum mag­na vis fu­mi sed ac­rior etiam foe­do quo­dam odo­re ex adus­ta plu­ma cum to­tum cu­ni­cu­lum comples­set, vix du­ra­re quis­quam in­tus po­te­rat.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 15Ñð.: XXXIII, 34, 11.
  • 16Ó Ïîëè­áèÿ òóò ðå÷ü èäåò î ùèòàõ (âèäè­ìî, ñëî­âî íåïðà­âèëü­íî ïîíÿ­òî Ëèâè­åì).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003808 1364003809 1364003810