Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 14

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

14. (1) ×åðåç äâà äíÿ âîé­ñêî âûøëî ê ðåêå Êàñó; äâè­ãà­ÿñü äàëü­øå, ðèì­ëÿíå, ïîäîé­äÿ ê Ýðè­çå, âçÿ­ëè ýòîò ãîðîä ïåð­âûì æå íàòèñ­êîì, (2) à çàòåì äîñòèã­ëè Òàáó­ñèÿ, êðå­ïî­ñòè, âîç­âû­øàþ­ùåé­ñÿ ó Èíäà. Ðåêà ýòà íàçâà­íà òàê ïîòî­ìó, ÷òî áëèç íåå ñëîí ñáðî­ñèë íà çåì­ëþ ñâî­åãî âîæà­òî­ãî-èíäèé­öà36. (3) Âîé­ñêî áûëî óæå íåäà­ëå­êî îò Êèáè­ðû37, íî íèêà­êî­ãî ïîñîëü­ñòâà îò òàìîø­íå­ãî òèðà­íà Ìîàãå­òà, ÷åëî­âå­êà âåðî­ëîì­íî­ãî è íåïðè­ÿò­íî­ãî, íå áûëî. (4) ×òîáû âûçíàòü åãî íàìå­ðå­íèÿ, êîí­ñóë ïîñëàë Ãàÿ Ãåëü­âèÿ ñ ÷åòûðü­ìÿ òûñÿ­÷à­ìè ïåõîòû è ïÿòüþ ñîò­íÿ­ìè êîí­íè­êîâ. Êîãäà îíè óæå âñòó­ïà­ëè ïîõîä­íûì ñòðî­åì â ïðå­äå­ëû âëà­äå­íèé òèðà­íà, íàâñòðå­÷ó èì âûøëè ïîñëû, ïåðå­äàâ­øèå, ÷òî òèðàí ãîòîâ ïîâè­íî­âàòü­ñÿ ëþáûì ïðè­êà­çà­íè­ÿì; (5) îíè ïðî­ñè­ëè, ÷òîáû îòðÿä ìèð­íî âõî­äèë â èõ îáëàñòü, ÷òîáû ñîë­äàò óäåð­æè­âà­ëè îò ãðà­áå­æåé. Ïîñëû ïðè­íåñ­ëè ñ ñîáîþ è çîëî­òîé âåíîê â ïÿò­íà­äöàòü òàëàí­òîâ âåñîì. (6) Ãåëü­âèé îáå­ùàë ïîñëàì, ÷òî íå òðîíåò ïîëåé, à ñàìèõ èõ íàïðà­âèë ê êîí­ñó­ëó. (7) Êîãäà îíè ïîâòî­ðè­ëè ïåðåä êîí­ñó­ëîì ñâîþ ïðîñü­áó, òîò èì îòâå­òèë: «Ìû, ðèì­ëÿíå, íå ïîëó­÷à­ëè îò òèðà­íà êàêèõ-ëèáî çíà­êîâ áëà­ãî­ðàñ­ïî­ëî­æå­íèÿ, è âñåì èçâåñò­íî, ÷òî ñàì îí òàêîâ, ÷òî íàì íàäîá­íî äóìàòü ñêî­ðåé î åãî íàêà­çà­íèè, ÷åì î äðóæ­áå ñ íèì». (8) Ñìó­ùåí­íûå ýòè­ìè ñëî­âà­ìè, ïîñëû ïðî­ñè­ëè êîí­ñó­ëà ëèøü î òîì, ÷òîáû îí ïðè­íÿë âåíîê è äàë òèðà­íó âîç­ìîæ­íîñòü ÿâèòü­ñÿ ê íåìó è äàòü îáú­ÿñ­íå­íèÿ. (9) Ñ ïîç­âî­ëå­íèÿ êîí­ñó­ëà íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü â ëàãåðü ïðè­áûë òèðàí. Åãî îäåæ­äà è ñîïðî­âîæ­äå­íèå áûëè ïî÷òè òàêè­ìè æå, êàê ó ëþáî­ãî ñîñòî­ÿ­òåëü­íî­ãî ÷åëî­âå­êà, à ðå÷ü ïðè­íè­æåí­íàÿ è ïðå­ñå­êàþ­ùà­ÿ­ñÿ; îí ñòà­ðàë­ñÿ ïðå­óìåíü­øèòü ñâîè áîãàò­ñòâà, æàëó­ÿñü íà áåä­íîñòü ïîä­âëàñò­íûõ åìó ãîðî­äîâ. (10) À ïîä åãî âëà­ñòüþ íàõî­äè­ëèñü, êðî­ìå Êèáè­ðû, Ñèë­ëåé è, êàê åãî íàçû­âà­þò, ãîðîä ïîä Ëèì­íîé. Ñ íèõ-òî îí è ïîîáå­ùàë, êàê áóä­òî ñîâñåì îò÷à­ÿâ­øèñü è îñòàâ­ëÿÿ íèùè­ìè è ñåáÿ ñàìî­ãî, è ñâî­èõ ïîä­äàí­íûõ, ñîáðàòü äâà­äöàòü ïÿòü òàëàí­òîâ. (11) «Ïðà­âî æå, äàëü­øå ýòè íàñìåø­êè òåð­ïåòü íåëü­çÿ, — ïðå­ðâàë åãî êîí­ñóë. — Ìàëî òîãî, ÷òî òû íå êðàñ­íåë, îáìà­íû­âàÿ íàñ ÷åðåç ïîñëîâ: òû è ñàì, ïðè­ñóò­ñò­âóÿ çäåñü, ïðî­äîë­æà­åøü óïîð­ñò­âî­âàòü â òîì æå áåñ­ñòûä­ñòâå. (12) Äâà­äöàòü ïÿòü òàëàí­òîâ èñòî­ùàò òâîþ òèðà­íèþ? Òàê çíàé: åñëè â òðè äíÿ òû íå âûïëà­òèøü ïÿòü­ñîò òàëàí­òîâ, æäè îïó­ñòî­øå­íèÿ ïîëåé è îñà­äû ãîðî­äà». (13) Íàïó­ãàí­íûé òàêîé óãðî­çîé, òèðàí âñå ðàâ­íî ïðî­äîë­æàë óïðÿ­ìî òâåð­äèòü î ñâî­åé ìíè­ìîé áåä­íî­ñòè. (14) Íå áðåç­ãàÿ íè ïóñòû­ìè îòãî­âîð­êà­ìè, íè ìîëü­áà­ìè è ïðè­òâîð­íû­ìè ñëå­çà­ìè, åìó óäà­ëîñü ñíè­çèòü ñóì­ìó äî ñòà òàëàí­òîâ. Ê ýòî­ìó ïðè­áà­âè­ëè äåñÿòü òûñÿ÷ ìåäèì­íîâ õëå­áà. Âñå áûëî âçûñ­êà­íî â øåñòü äíåé.

14. Ter­tio in­de die ad Ca­sum am­nem per­ven­tum; in­de pro­fec­ti Eri­zam ur­bem pri­mo im­pe­tu ce­pe­runt. [2] Ad Tha­bu­sion cas­tel­lum im­mi­nens flu­mi­ni In­do ven­tum est, cui fe­ce­rat no­men In­dus ab ele­phan­to deiec­tus. [3] Haud pro­cul a Ci­by­ra abe­rant, nec le­ga­tio ul­la a Moa­ge­te, ty­ran­no ci­vi­ta­tis eius, ho­mi­ne ad om­nia in­fi­do at­que im­por­tu­no, ve­nie­bat. [4] Ad temptan­dum eius ani­mum C. Hel­vium cum quat­tuor mi­li­bus pe­di­tum et quin­gen­tis equi­ti­bus con­sul prae­mit­tit. Huic ag­mi­ni iam fi­nes ingre­dien­ti le­ga­ti oc­cur­re­runt nun­tian­tes pa­ra­tum es­se ty­ran­num im­pe­ra­ta fa­ce­re; [5] ora­bant ut pa­ca­tus fi­nes ini­ret co­hi­be­ret­que a po­pu­la­tio­ne ag­ri mi­li­tem, et in co­ro­na aurea quin­de­cim ta­len­ta ad­fe­re­bant. [6] Hel­vius in­teg­ros a po­pu­la­tio­ne ag­ros ser­va­tu­rum pol­li­ci­tus ire ad con­su­lem le­ga­tos ius­sit. [7] Qui­bus eadem re­fe­ren­ti­bus con­sul «ne­que Ro­ma­ni» in­quit «bo­nae vo­lun­ta­tis ul­lum sig­num er­ga nos ty­ran­ni ha­be­mus, et ip­sum ta­lem es­se in­ter om­nes constat ut de poe­na eius ma­gis quam de ami­ci­tia no­bis co­gi­tan­dum sit». [8] Per­tur­ba­ti hac vo­ce le­ga­ti ni­hil aliud pe­te­re quam ut co­ro­nam ac­ci­pe­ret ve­nien­di­que ad eum ty­ran­no po­tes­ta­tem et co­piam lo­quen­di ac pur­gan­di se fa­ce­ret. [9] Per­mis­su con­su­lis pos­te­ro die in castra ty­ran­nus ve­nit, ves­ti­tus co­mi­ta­tus­que vix ad pri­va­ti mo­di­ce lo­cup­le­tis ha­bi­tum, et ora­tio fuit sum­mis­sa et infrac­ta, ex­te­nuan­tis opes suas ur­bium­que suae di­cio­nis eges­ta­tem que­ren­tis. [10] Erant autem sub eo prae­ter Ci­by­ram Syl­leum et ad Lim­nen quae ap­pel­la­tur. Ex his, ut se suos­que spo­lia­ret, quin­que et vi­gin­ti ta­len­ta se con­fec­tu­rum, pro­pe ut dif­fi­dens pol­li­ce­ba­tur. [11] «Enim­ve­ro» in­quit con­sul «fer­ri iam lu­di­fi­ca­tio is­ta non po­test. Pa­rum est non eru­buis­se ab­sen­tem, cum per le­ga­tos frustra­re­ris nos; prae­sens quo­que in eadem perstas im­pu­den­tia. [12] Quin­que et vi­gin­ti ta­len­ta ty­ran­ni­dem tuam ex­hau­rient? Quin­gen­ta er­go ta­len­ta ni­si tri­duo nu­me­ras, po­pu­la­tio­nem in ag­ris, ob­si­dio­nem in ur­be ex­pec­ta». [13] Hac de­nun­tia­tio­ne con­ter­ri­tus persta­re ta­men in per­ti­na­ci si­mu­la­tio­ne ino­piae. [14] Et pau­la­tim il­li­be­ra­li adiec­tio­ne nunc per ca­vil­la­tio­nem, nunc pre­ci­bus et si­mu­la­tis lac­ri­mis ad cen­tum ta­len­ta est per­duc­tus. Adiec­ta de­cem mi­lia me­dim­num fru­men­ti. Haec om­nia intra sex dies exac­ta.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 36«Èíäèé­öà­ìè» ìîã­ëè íàçû­âàòü­ñÿ è ýôè­î­ïû, è àðà­áû.
  • 37Êèáè­ðà (Áîëü­øàÿ Êèáè­ðà) — ãîðîä â Âåëè­êîé Ôðè­ãèè áëèç ãðà­íèö Ëèêèè è Ïèñèäèè (Ñòðà­áîí, XIV, 631).
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003815 1364003816 1364003817