Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
14. (1) ×åðåç äâà äíÿ âîéñêî âûøëî ê ðåêå Êàñó; äâèãàÿñü äàëüøå, ðèìëÿíå, ïîäîéäÿ ê Ýðèçå, âçÿëè ýòîò ãîðîä ïåðâûì æå íàòèñêîì, (2) à çàòåì äîñòèãëè Òàáóñèÿ, êðåïîñòè, âîçâûøàþùåéñÿ ó Èíäà. Ðåêà ýòà íàçâàíà òàê ïîòîìó, ÷òî áëèç íåå ñëîí ñáðîñèë íà çåìëþ ñâîåãî âîæàòîãî-èíäèéöà36. (3) Âîéñêî áûëî óæå íåäàëåêî îò Êèáèðû37, íî íèêàêîãî ïîñîëüñòâà îò òàìîøíåãî òèðàíà Ìîàãåòà, ÷åëîâåêà âåðîëîìíîãî è íåïðèÿòíîãî, íå áûëî. (4) ×òîáû âûçíàòü åãî íàìåðåíèÿ, êîíñóë ïîñëàë Ãàÿ Ãåëüâèÿ ñ ÷åòûðüìÿ òûñÿ÷àìè ïåõîòû è ïÿòüþ ñîòíÿìè êîííèêîâ. Êîãäà îíè óæå âñòóïàëè ïîõîäíûì ñòðîåì â ïðåäåëû âëàäåíèé òèðàíà, íàâñòðå÷ó èì âûøëè ïîñëû, ïåðåäàâøèå, ÷òî òèðàí ãîòîâ ïîâèíîâàòüñÿ ëþáûì ïðèêàçàíèÿì; (5) îíè ïðîñèëè, ÷òîáû îòðÿä ìèðíî âõîäèë â èõ îáëàñòü, ÷òîáû ñîëäàò óäåðæèâàëè îò ãðàáåæåé. Ïîñëû ïðèíåñëè ñ ñîáîþ è çîëîòîé âåíîê â ïÿòíàäöàòü òàëàíòîâ âåñîì. (6) Ãåëüâèé îáåùàë ïîñëàì, ÷òî íå òðîíåò ïîëåé, à ñàìèõ èõ íàïðàâèë ê êîíñóëó. (7) Êîãäà îíè ïîâòîðèëè ïåðåä êîíñóëîì ñâîþ ïðîñüáó, òîò èì îòâåòèë: «Ìû, ðèìëÿíå, íå ïîëó÷àëè îò òèðàíà êàêèõ-ëèáî çíàêîâ áëàãîðàñïîëîæåíèÿ, è âñåì èçâåñòíî, ÷òî ñàì îí òàêîâ, ÷òî íàì íàäîáíî äóìàòü ñêîðåé î åãî íàêàçàíèè, ÷åì î äðóæáå ñ íèì». (8) Ñìóùåííûå ýòèìè ñëîâàìè, ïîñëû ïðîñèëè êîíñóëà ëèøü î òîì, ÷òîáû îí ïðèíÿë âåíîê è äàë òèðàíó âîçìîæíîñòü ÿâèòüñÿ ê íåìó è äàòü îáúÿñíåíèÿ. (9) Ñ ïîçâîëåíèÿ êîíñóëà íà ñëåäóþùèé äåíü â ëàãåðü ïðèáûë òèðàí. Åãî îäåæäà è ñîïðîâîæäåíèå áûëè ïî÷òè òàêèìè æå, êàê ó ëþáîãî ñîñòîÿòåëüíîãî ÷åëîâåêà, à ðå÷ü ïðèíèæåííàÿ è ïðåñåêàþùàÿñÿ; îí ñòàðàëñÿ ïðåóìåíüøèòü ñâîè áîãàòñòâà, æàëóÿñü íà áåäíîñòü ïîäâëàñòíûõ åìó ãîðîäîâ. (10) À ïîä åãî âëàñòüþ íàõîäèëèñü, êðîìå Êèáèðû, Ñèëëåé è, êàê åãî íàçûâàþò, ãîðîä ïîä Ëèìíîé. Ñ íèõ-òî îí è ïîîáåùàë, êàê áóäòî ñîâñåì îò÷àÿâøèñü è îñòàâëÿÿ íèùèìè è ñåáÿ ñàìîãî, è ñâîèõ ïîääàííûõ, ñîáðàòü äâàäöàòü ïÿòü òàëàíòîâ. (11) «Ïðàâî æå, äàëüøå ýòè íàñìåøêè òåðïåòü íåëüçÿ, — ïðåðâàë åãî êîíñóë. — Ìàëî òîãî, ÷òî òû íå êðàñíåë, îáìàíûâàÿ íàñ ÷åðåç ïîñëîâ: òû è ñàì, ïðèñóòñòâóÿ çäåñü, ïðîäîëæàåøü óïîðñòâîâàòü â òîì æå áåññòûäñòâå. (12) Äâàäöàòü ïÿòü òàëàíòîâ èñòîùàò òâîþ òèðàíèþ? Òàê çíàé: åñëè â òðè äíÿ òû íå âûïëàòèøü ïÿòüñîò òàëàíòîâ, æäè îïóñòîøåíèÿ ïîëåé è îñàäû ãîðîäà». (13) Íàïóãàííûé òàêîé óãðîçîé, òèðàí âñå ðàâíî ïðîäîëæàë óïðÿìî òâåðäèòü î ñâîåé ìíèìîé áåäíîñòè. (14) Íå áðåçãàÿ íè ïóñòûìè îòãîâîðêàìè, íè ìîëüáàìè è ïðèòâîðíûìè ñëåçàìè, åìó óäàëîñü ñíèçèòü ñóììó äî ñòà òàëàíòîâ. Ê ýòîìó ïðèáàâèëè äåñÿòü òûñÿ÷ ìåäèìíîâ õëåáà. Âñå áûëî âçûñêàíî â øåñòü äíåé. |
14. Tertio inde die ad Casum amnem perventum; inde profecti Erizam urbem primo impetu ceperunt. [2] Ad Thabusion castellum imminens flumini Indo ventum est, cui fecerat nomen Indus ab elephanto deiectus. [3] Haud procul a Cibyra aberant, nec legatio ulla a Moagete, tyranno civitatis eius, homine ad omnia infido atque importuno, veniebat. [4] Ad temptandum eius animum C. Helvium cum quattuor milibus peditum et quingentis equitibus consul praemittit. Huic agmini iam fines ingredienti legati occurrerunt nuntiantes paratum esse tyrannum imperata facere; [5] orabant ut pacatus fines iniret cohiberetque a populatione agri militem, et in corona aurea quindecim talenta adferebant. [6] Helvius integros a populatione agros servaturum pollicitus ire ad consulem legatos iussit. [7] Quibus eadem referentibus consul «neque Romani» inquit «bonae voluntatis ullum signum erga nos tyranni habemus, et ipsum talem esse inter omnes constat ut de poena eius magis quam de amicitia nobis cogitandum sit». [8] Perturbati hac voce legati nihil aliud petere quam ut coronam acciperet veniendique ad eum tyranno potestatem et copiam loquendi ac purgandi se faceret. [9] Permissu consulis postero die in castra tyrannus venit, vestitus comitatusque vix ad privati modice locupletis habitum, et oratio fuit summissa et infracta, extenuantis opes suas urbiumque suae dicionis egestatem querentis. [10] Erant autem sub eo praeter Cibyram Sylleum et ad Limnen quae appellatur. Ex his, ut se suosque spoliaret, quinque et viginti talenta se confecturum, prope ut diffidens pollicebatur. [11] «Enimvero» inquit consul «ferri iam ludificatio ista non potest. Parum est non erubuisse absentem, cum per legatos frustrareris nos; praesens quoque in eadem perstas impudentia. [12] Quinque et viginti talenta tyrannidem tuam exhaurient? Quingenta ergo talenta nisi triduo numeras, populationem in agris, obsidionem in urbe expecta». [13] Hac denuntiatione conterritus perstare tamen in pertinaci simulatione inopiae. [14] Et paulatim illiberali adiectione nunc per cavillationem, nunc precibus et simulatis lacrimis ad centum talenta est perductus. Adiecta decem milia medimnum frumenti. Haec omnia intra sex dies exacta. |
ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß