Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
22. (1)  ýòî æå âðåìÿ Ëóöèé Ìàíëèé è Ãàé Ãåëüâèé, ïîäíèìàÿñü ïî ñêëîíàì õîëìîâ, ïîêà ýòî áûëî âîçìîæíî, äîøëè äî íåïðîõîäèìûõ ìåñò, à çàòåì ïîâåðíóëè íà òó ñòîðîíó ãîðû, ïî êîòîðîé òîëüêî è ìîæíî áûëî ïðîäâèãàòüñÿ ââåðõ, (2) è îáà, áóäòî óñëîâèâøèñü çàðàíåå, ñòàëè, ñîáëþäàÿ íåêîòîðîå ðàññòîÿíèå, äâèãàòüñÿ ñëåäîì çà ñòðîåì êîíñóëà. Ñíà÷àëà ýòî âûøëî êàê-òî ñàìî ñîáîé, íî îêàçàëîñü, ÷òî òîãî è òðåáóþò ñàìè îáñòîÿòåëüñòâà: (3) âåäü â ñ.286 òàêîé íåíàäåæíîé ìåñòíîñòè çàïàñíûå îòðÿäû ÷àñòî áûâàëè î÷åíü ïîëåçíû — êîãäà ïåðåäîâîé îòðÿä îêàçûâàëñÿ îòáðîøåí, çàïàñíîé ïðèêðûâàë åãî è ñâåæèìè ñèëàìè çàìåùàë â áîþ. (4) Ïîñëå òîãî êàê ëåãèîíåðû ïåðâîé ëèíèè äîñòèãëè õîëìîâ, çàíÿòûõ ëåãêîâîîðóæåííûìè, êîíñóë ïðèêàçàë ñîëäàòàì îñòàíîâèòüñÿ è ñäåëàòü êðàòêîâðåìåííûé ïðèâàë. Òóò æå, óêàçûâàÿ íà ëåæàâøèå ïîâñþäó âîêðóã òåëà ãàëëîâ, îí ñêàçàë: (5) «Åñëè ëåãêîâîîðóæåííûå ñîëäàòû äàëè òàêîå ñðàæåíèå, òî ÷åãî äîëæíî îæèäàòü îò ñàìèõ ëåãèîíîâ, îò ãëàâíûõ ñèë, îò õðàáðåéøèõ âîèíîâ? Âû ïðèçâàíû âçÿòü âðàæåñêèé ñòàí, â êîòîðîì ñåé÷àñ òðåïåùåò îò ñòðàõà çàãíàííûé òóäà ëåãêîâîîðóæåííûìè íåïðèÿòåëü». (6) Âñå æå êîíñóë ïðèêàçàë èäòè âïåðåä ëåãêîâîîðóæåííûì; âî âðåìÿ ïðèâàëà íå òåðÿëè âðåìåíè äàðîì, à ñîáèðàëè ïî õîëìàì äðîòèêè, äåëàÿ ñåáå íåîáõîäèìûé çàïàñ äëÿ ïðåäñòîÿùåé áèòâû. (7) Ðèìëÿíå óæå ïðèáëèæàëèñü ê ëàãåðþ, è ãàëëüñêèå âîèíû, íå ñëèøêîì ïîëàãàÿñü íà ñâîè óêðåïëåíèÿ, ñòàëè, îáðàçîâàâ ñîáîé æèâóþ ñòåíó. Òóò-òî íà íèõ è îáðóøèëñÿ ãðàä ìåòàòåëüíûõ îðóäèé âñÿêîãî ðîäà, òàê ÷òî, ÷åì áîëüøå èõ áûëî è ÷åì ãóùå îíè ñòîÿëè, òåì ÷àùå îðóæèå ðèìëÿí íàõîäèëî öåëü. Ãàëëîâ ìãíîâåííî îòòåñíèëè âíóòðü óêðåïëåíèé, è îíè îñòàâèëè òîëüêî íàäåæíûå îòðÿäû ó ñàìûõ âîðîò. (8)  íàáèòûé ëþäüìè ãàëëüñêèé ëàãåðü ïîëåòåëè òó÷è ìåòàòåëüíûõ ñíàðÿäîâ, è ìíîãèå áûëè ðàíåíû, ñóäÿ ïî êðèêó æåíùèí è äåòåé, ìåøàâøåìóñÿ ñ ïëà÷åì. (9) Âîèíû, øåäøèå ïåðåä ëåãèîííûì çíàìåíåì, ìåòàëè äðîòèêè â ãàëëüñêèå çàñòàâû, çàêðûâàâøèå ïóòü ê âîðîòàì. Ýòè ìåòàòåëüíûå êîïüÿ íå íàíîñèëè ðàí ãàëëàì, íî çàòî ïðîáèâàëè ùèòû íàñêâîçü, è ó âåñüìà ìíîãèõ ãàëëîâ ùèòû îêàçàëèñü ñêîëîòû âìåñòå59 òàê, ÷òî ðàçíÿòü èõ áûëî íåëüçÿ. Ãàëëû íå ñìîãëè äîëüøå âûäåðæèâàòü íàòèñê ðèìëÿí. |
22. Sub idem tempus L. Manlius et C. Helvius, cum, quoad viam colles obliqui dederunt, escendissent, postquam ad invia ventum est, flexere iter in partem montis, quae una habebat iter, [2] et sequi consulis agmen modico uterque intervallo velut ex composito coeperunt, quod primo optimum factu fuisset, in id necessitate ipsa compulsi; [3] subsidia enim in talibus iniquitatibus locorum maximo saepe usui fuerunt, ut primis forte deturbatis secundi et tegant pulsos et integri pugnam excipiant. [4] Consul, postquam ad tumulos ab levi armatura captos prima signa legionum pervenerunt, respirare et conquiescere paulisper militem iubet; simul strata per tumulos corpora Gallorum ostentat et, [5] cum levis armatura proelium tale ediderit, quid ab legionibus, quid ab iustis armis, quid ab animis fortissimorum militum expectari? Castra illis capienda esse, in quae compulsus ab levi armatura hostis trepidet. [6] Praecedere tamen iubet levem armaturam, quae, cum staret agmen, colligendis per tumulos telis ut missilia sufficerent, haud segne id ipsum tempus consumpserat. [7] Iam castris appropinquabant; et Galli, ne parum se munimenta sua tegerent, armati pro vallo constiterant. Obruti deinde omni genere telorum cum, quo plures atque densiores erant, eo minus vani quicquam intercideret teli, intra vallum momento temporis compelluntur stationibus tantum firmis ad ipsos aditus portarum relictis. [8] In multitudinem compulsam in castra vis ingens missilium telorum coniciebatur, et vulnerari multos clamor permixtus mulierum atque puerorum ploratibus significabat. [9] In eos qui portas stationibus suis clauserant, legionum antesignani pila coniecerunt. Iis vero non vulnerabantur, sed transverberatis scutis plerique inter se conserti haerebant; nec diutius impetum Romanorum sustinuerunt. |