Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 22

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9

22. (1)  ýòî æå âðå­ìÿ Ëóöèé Ìàí­ëèé è Ãàé Ãåëü­âèé, ïîä­íè­ìà­ÿñü ïî ñêëî­íàì õîë­ìîâ, ïîêà ýòî áûëî âîç­ìîæ­íî, äîøëè äî íåïðî­õî­äè­ìûõ ìåñò, à çàòåì ïîâåð­íó­ëè íà òó ñòî­ðî­íó ãîðû, ïî êîòî­ðîé òîëü­êî è ìîæ­íî áûëî ïðî­äâè­ãàòü­ñÿ ââåðõ, (2) è îáà, áóä­òî óñëî­âèâ­øèñü çàðà­íåå, ñòà­ëè, ñîáëþäàÿ íåêî­òî­ðîå ðàñ­ñòî­ÿ­íèå, äâè­ãàòü­ñÿ ñëå­äîì çà ñòðî­åì êîí­ñó­ëà. Ñíà­÷à­ëà ýòî âûøëî êàê-òî ñàìî ñîáîé, íî îêà­çà­ëîñü, ÷òî òîãî è òðå­áó­þò ñàìè îáñòî­ÿ­òåëü­ñòâà: (3) âåäü â ñ.286 òàêîé íåíà­äåæ­íîé ìåñò­íî­ñòè çàïàñ­íûå îòðÿäû ÷àñòî áûâà­ëè î÷åíü ïîëåç­íû — êîãäà ïåðå­äî­âîé îòðÿä îêà­çû­âàë­ñÿ îòáðî­øåí, çàïàñ­íîé ïðè­êðû­âàë åãî è ñâå­æè­ìè ñèëà­ìè çàìå­ùàë â áîþ. (4) Ïîñëå òîãî êàê ëåãè­î­íå­ðû ïåð­âîé ëèíèè äîñòèã­ëè õîë­ìîâ, çàíÿ­òûõ ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íû­ìè, êîí­ñóë ïðè­êà­çàë ñîë­äà­òàì îñòà­íî­âèòü­ñÿ è ñäå­ëàòü êðàò­êîâðå­ìåí­íûé ïðè­âàë. Òóò æå, óêà­çû­âàÿ íà ëåæàâ­øèå ïîâñþäó âîêðóã òåëà ãàë­ëîâ, îí ñêà­çàë: (5) «Åñëè ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûå ñîë­äà­òû äàëè òàêîå ñðà­æå­íèå, òî ÷åãî äîëæ­íî îæè­äàòü îò ñàìèõ ëåãè­î­íîâ, îò ãëàâ­íûõ ñèë, îò õðàá­ðåé­øèõ âîè­íîâ? Âû ïðè­çâà­íû âçÿòü âðà­æå­ñêèé ñòàí, â êîòî­ðîì ñåé­÷àñ òðå­ïå­ùåò îò ñòðà­õà çàãíàí­íûé òóäà ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íû­ìè íåïðè­ÿ­òåëü». (6) Âñå æå êîí­ñóë ïðè­êà­çàë èäòè âïå­ðåä ëåã­êî­âî­îðó­æåí­íûì; âî âðå­ìÿ ïðè­âà­ëà íå òåðÿ­ëè âðå­ìå­íè äàðîì, à ñîáè­ðà­ëè ïî õîë­ìàì äðî­òè­êè, äåëàÿ ñåáå íåîá­õî­äè­ìûé çàïàñ äëÿ ïðåä­ñòî­ÿ­ùåé áèò­âû. (7) Ðèì­ëÿíå óæå ïðè­áëè­æà­ëèñü ê ëàãå­ðþ, è ãàëëü­ñêèå âîè­íû, íå ñëèø­êîì ïîëà­ãà­ÿñü íà ñâîè óêðåï­ëå­íèÿ, ñòà­ëè, îáðà­çî­âàâ ñîáîé æèâóþ ñòå­íó. Òóò-òî íà íèõ è îáðó­øèë­ñÿ ãðàä ìåòà­òåëü­íûõ îðóäèé âñÿ­êî­ãî ðîäà, òàê ÷òî, ÷åì áîëü­øå èõ áûëî è ÷åì ãóùå îíè ñòî­ÿ­ëè, òåì ÷àùå îðó­æèå ðèì­ëÿí íàõî­äè­ëî öåëü. Ãàë­ëîâ ìãíî­âåí­íî îòòåñ­íè­ëè âíóòðü óêðåï­ëå­íèé, è îíè îñòà­âè­ëè òîëü­êî íàäåæ­íûå îòðÿäû ó ñàìûõ âîðîò. (8)  íàáè­òûé ëþäü­ìè ãàëëü­ñêèé ëàãåðü ïîëå­òå­ëè òó÷è ìåòà­òåëü­íûõ ñíà­ðÿäîâ, è ìíî­ãèå áûëè ðàíå­íû, ñóäÿ ïî êðè­êó æåí­ùèí è äåòåé, ìåøàâ­øå­ìó­ñÿ ñ ïëà­÷åì. (9) Âîè­íû, øåä­øèå ïåðåä ëåãè­îí­íûì çíà­ìå­íåì, ìåòà­ëè äðî­òè­êè â ãàëëü­ñêèå çàñòà­âû, çàêðû­âàâ­øèå ïóòü ê âîðîòàì. Ýòè ìåòà­òåëü­íûå êîïüÿ íå íàíî­ñè­ëè ðàí ãàë­ëàì, íî çàòî ïðî­áè­âà­ëè ùèòû íàñêâîçü, è ó âåñü­ìà ìíî­ãèõ ãàë­ëîâ ùèòû îêà­çà­ëèñü ñêî­ëîòû âìå­ñòå59 òàê, ÷òî ðàç­íÿòü èõ áûëî íåëü­çÿ. Ãàë­ëû íå ñìîã­ëè äîëü­øå âûäåð­æè­âàòü íàòèñê ðèì­ëÿí.

22. Sub idem tem­pus L. Man­lius et C. Hel­vius, cum, quoad viam col­les ob­li­qui de­de­runt, es­cen­dis­sent, postquam ad in­via ven­tum est, fle­xe­re iter in par­tem mon­tis, quae una ha­be­bat iter, [2] et se­qui con­su­lis ag­men mo­di­co uter­que in­ter­val­lo ve­lut ex com­po­si­to coe­pe­runt, quod pri­mo op­ti­mum fac­tu fuis­set, in id ne­ces­si­ta­te ip­sa com­pul­si; [3] sub­si­dia enim in ta­li­bus ini­qui­ta­ti­bus lo­co­rum ma­xi­mo sae­pe usui fue­runt, ut pri­mis for­te de­tur­ba­tis se­cun­di et te­gant pul­sos et in­teg­ri pug­nam ex­ci­piant. [4] Con­sul, postquam ad tu­mu­los ab le­vi ar­ma­tu­ra cap­tos pri­ma sig­na le­gio­num per­ve­ne­runt, res­pi­ra­re et con­quies­ce­re pau­lis­per mi­li­tem iubet; si­mul stra­ta per tu­mu­los cor­po­ra Gal­lo­rum os­ten­tat et, [5] cum le­vis ar­ma­tu­ra proe­lium ta­le edi­de­rit, quid ab le­gio­ni­bus, quid ab ius­tis ar­mis, quid ab ani­mis for­tis­si­mo­rum mi­li­tum ex­pec­ta­ri? Castra il­lis ca­pien­da es­se, in quae com­pul­sus ab le­vi ar­ma­tu­ra hos­tis tre­pi­det. [6] Prae­ce­de­re ta­men iubet le­vem ar­ma­tu­ram, quae, cum sta­ret ag­men, col­li­gen­dis per tu­mu­los te­lis ut mis­si­lia suf­fi­ce­rent, haud seg­ne id ip­sum tem­pus con­sumpse­rat. [7] Iam castris appro­pin­qua­bant; et Gal­li, ne pa­rum se mu­ni­men­ta sua te­ge­rent, ar­ma­ti pro val­lo consti­te­rant. Ob­ru­ti dein­de om­ni ge­ne­re te­lo­rum cum, quo plu­res at­que den­sio­res erant, eo mi­nus va­ni quic­quam in­ter­ci­de­ret te­li, intra val­lum mo­men­to tem­po­ris com­pel­lun­tur sta­tio­ni­bus tan­tum fir­mis ad ip­sos adi­tus por­ta­rum re­lic­tis. [8] In mul­ti­tu­di­nem com­pul­sam in castra vis in­gens mis­si­lium te­lo­rum co­ni­cie­ba­tur, et vul­ne­ra­ri mul­tos cla­mor per­mix­tus mu­lie­rum at­que pue­ro­rum plo­ra­ti­bus sig­ni­fi­ca­bat. [9] In eos qui por­tas sta­tio­ni­bus suis clau­se­rant, le­gio­num an­te­sig­na­ni pi­la co­nie­ce­runt. Iis ve­ro non vul­ne­ra­ban­tur, sed transver­be­ra­tis scu­tis ple­ri­que in­ter se con­ser­ti hae­re­bant; nec diu­tius im­pe­tum Ro­ma­no­rum sus­ti­nue­runt.

ÏÐÈÌÅ×ÀÍÈß


  • 59Ñð.: Öåçàðü. Çàïèñ­êè î Ãàëëü­ñêîé âîéíå, I, 25, 3.
  • ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
    1327007031 1327008013 1327009001 1364003823 1364003824 1364003825