Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 25

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ

25. (1)  ëàãåðü, ñòî­ÿâ­øèé â Àíêè­ðå, ê êîí­ñó­ëó ïðè­áû­ëè ïîñëàí­öû îò òåê­òî­ñà­ãîâ è ïðî­ñè­ëè íå èäòè íà íèõ ñ âîé­ñêîì, ïðåæ­äå ÷åì îí ïåðå­ãî­âî­ðèò ñ èõ öàðÿ­ìè: äëÿ íèõ ëþáûå óñëî­âèÿ ìèðà ïðåä­ïî­÷òè­òåëü­íåé âîé­íû. (2) Ïåðå­ãî­âî­ðû íàçíà­÷è­ëè íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü â ìåñòå, ðàñ­ïî­ëî­æåí­íîì, êàê ïðåä­ñòàâ­ëÿ­ëîñü, ïðè­ìåð­íî ïîñå­ðåäèíå ìåæ­äó ãàëëü­ñêèì ëàãå­ðåì è Àíêè­ðîé. (3) Êîí­ñóë ïîä îõðà­íîé ïÿòè­ñîò êîí­íè­êîâ ïîÿâèë­ñÿ òàì âîâðå­ìÿ, íî, íå âñòðå­òèâ òàì íèêî­ãî èç ãàë­ëîâ, âåð­íóë­ñÿ â ëàãåðü. Òóäà åùå ðàç ÿâè­ëèñü òå æå ïîñëàí­öû è ïðè­íåñ­ëè èçâè­íå­íèÿ çà ñâî­èõ öàðåé, (4) êîòî­ðûå ÿêî­áû íå ìîãóò ïðè­áûòü èç-çà äåë, ñâÿ­çàí­íûõ ñ áîãî­ïî­÷è­òà­íè­åì, à âìå­ñòî íèõ ïðè­äóò çíàò­íåé­øèå ëþäè ïëå­ìå­íè, ÷åðåç êîòî­ðûõ òîæå ìîæ­íî áóäåò âåñòè ïåðå­ãî­âî­ðû. (5) Êîí­ñóë ñêà­çàë, ÷òî è îí òîãäà òîæå ïîøëåò âìå­ñòî ñåáÿ Àòòà­ëà. Íà ýòó âñòðå­÷ó ñîøëèñü ïðåä­ñòà­âè­òå­ëè îáå­èõ ñòî­ðîí.  êà÷å­ñòâå îõðà­íû Àòòàë ïðè­âåë ñ ñîáîé òðè­ñòà êîí­íè­êîâ. Áûëè îáñóæ­äå­íû óñëî­âèÿ ìèðà, (6) íî òàê êàê â îòñóò­ñò­âèå ãàëëü­ñêèõ âîæäåé äåëî íå ìîã­ëî áûòü çàâåð­øå­íî, äîãî­âî­ðè­ëèñü, ÷òî íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü öàðè âñòðå­òÿò­ñÿ ñ êîí­ñó­ëîì íà òîì æå ìåñòå. (7) Çàòå­âàÿ îáìàí, ãàë­ëû èìå­ëè öåëüþ, âî-ïåð­âûõ, ïðîòÿ­íóòü âðå­ìÿ, ïîêà îíè íå ïåðå­ïðà­âÿò ÷åðåç ðåêó Ãàëèñ â áåç­îïàñ­íîå ìåñòî ñâîå èìó­ùå­ñòâî, à ñ íèì ñâî­èõ æåí è äåòåé, âî-âòî­ðûõ, çàìà­íèòü â çàñà­äó ñàìî­ãî êîí­ñó­ëà, íå äîãà­äû­âàâ­øå­ãî­ñÿ îá èõ êîâàð­íîì çàìûñ­ëå. (8) Äëÿ ýòî­ãî îíè îòî­áðà­ëè èç âñåõ êîí­íè­êîâ òûñÿ­÷ó ñàìûõ îòâàæ­íûõ, è çëîå äåëî èì óäà­ëîñü áû, åñëè á ñóäü­áà íå âñòó­ïè­ëàñü â çàùè­òó ïðà­âà íàðî­äîâ, êîòî­ðîå âîç­íà­ìå­ðè­ëèñü áûëî íàðó­øèòü. (9) Ðèì­ñêèì ôóðà­æè­ðàì è äðî­âî­ñå­êàì áûëî ïðè­êà­çà­íî îòïðà­âèòü­ñÿ â òó ñòî­ðî­íó, ãäå äîëæ­íû áûëè ñîñòî­ÿòü­ñÿ ïåðå­ãî­âî­ðû. Òðè­áó­íû ïîëà­ãà­ëè, ÷òî òàê áóäåò äëÿ íèõ áåç­îïàñ­íåå, ïîòî­ìó ÷òî â ýòîì ñëó­÷àå îõðà­íà êîí­ñó­ëà ñëó­æè­ëà áû è çàñòà­âîé, ïðè­êðû­âàþ­ùåé ýòèõ ñîë­äàò. (10) Òåì íå ìåíåå îíè âûñòà­âè­ëè áëè­æå ê ëàãå­ðþ åùå è äðó­ãóþ, ñâîþ, çàñòà­âó èç øåñòè­ñîò êîí­íè­êîâ. (11) Òàê êàê Àòòàë óòâåð­æäàë, ÷òî äîëæ­íû ÿâèòü­ñÿ ñàìè öàðè, è ïåðå­ãî­âî­ðû ìîæ­íî áûëî áû çàâåð­øèòü, êîí­ñóë îòïðà­âèë­ñÿ èç ëàãå­ðÿ ñ òîé æå îõðà­íîé èç êîí­íè­êîâ, ÷òî è â ïðî­øëûé ðàç, è, ïðîé­äÿ îêî­ëî ïÿòè ìèëü, íàõî­äèë­ñÿ óæå íåâäà­ëå­êå îò óñëîâ­ëåí­íî­ãî ìåñòà, êàê âäðóã óâèäåë, ÷òî íà åãî îòðÿä âî âåñü îïîð ì÷àò­ñÿ ãàëëü­ñêèå êîí­íè­êè ñ ÿâíî âðàæ­äåá­íû­ìè íàìå­ðå­íè­ÿ­ìè. (12) Êîí­ñóë ïðè­êà­çàë îòðÿäó îñòà­íî­âèòü­ñÿ, ñíà­ðÿäèòü­ñÿ ê áîþ è áûòü íàãîòî­âå. Îí ïðè­íÿë ñðà­æå­íèå, è âíà­÷à­ëå åãî âñàä­íè­êè áèëèñü ñòîé­êî, íå îòñòó­ïà­ëè; ïîòîì, ñ.289 òåñ­íè­ìûå ïðå­âîñ­õî­äÿ­ùèì âðà­ãîì, ïîñòå­ïåí­íî íà÷à­ëè îòõî­äèòü, íå íàðó­øàÿ, îäíà­êî, ñòðîÿ; (13) íàêî­íåö, âèäÿ, ÷òî áîëü­øå îïàñ­íî­ñòè â ïðî­ìåä­ëå­íèè, ÷åì çàùè­òû â ñîõðà­íå­íèè ñòðîÿ, îíè ñìå­øà­ëè ðÿäû è îáðà­òè­ëèñü â áåã­ñòâî. Òîãäà ãàë­ëû ñòà­ëè íà íèõ íàñåäàòü, ñëå­äî­âàòü è ðóáèòü áåñ­ïî­ðÿäî÷­íî áåãó­ùèõ. Ìíî­ãèå ïàëè áû, åñëè áû èì íà ïîìîùü íå ïîäî­ñïå­ëè øåñòü­ñîò êîí­íè­êîâ, ñîñòàâ­ëÿâ­øèå êàðà­óë ôóðà­æè­ðîâ. (14) Èçäà­ëå­êà çàñëû­øàâ èñïó­ãàí­íûå êðè­êè ñâî­èõ ñîòî­âà­ðè­ùåé, îíè, ïðè­ãîòî­âèâ ê áîþ îðó­æèå è êîíåé, ñî ñâå­æè­ìè ñèëà­ìè âñòó­ïè­ëè â áèò­âó, èñõîä êîòî­ðîé, êàçà­ëîñü, áûë óæ ðåøåí. (15) È âîò ñ÷à­ñòüå âíå­çàï­íî ïåðå­ìå­íè­ëîñü, è ñòðàõ ïåðå­êè­íóë­ñÿ ñ ïîáåæ­äåí­íûõ íà ïîáåäè­òå­ëåé. Ãàë­ëû îáðà­òè­ëèñü â áåã­ñòâî ïðè ïåð­âîì íàòèñ­êå, ê ìåñòó áîÿ ñ ïîëåé ïîñïå­øè­ëè ôóðà­æè­ðû; ïîâñþäó ãàë­ëû íàòàë­êè­âà­ëèñü íà ïðî­òèâ­íè­êà, òàê ÷òî è áåã­ñòâî îêà­çà­ëîñü äëÿ íèõ íåëåã­êèì è íåáåç­îïàñ­íûì — èõ, óñòà­ëûõ, ïðå­ñëå­äî­âà­ëè ðèì­ëÿíå íà ñâå­æèõ êîíÿõ. (16) Ïîýòî­ìó ñïà­ñòèñü áåã­ñò­âîì óäà­ëîñü íåìíî­ãèì; íåñðàâ­íåí­íî áîëü­øåå ÷èñ­ëî âðà­ãîâ çàïëà­òè­ëî æèç­íüþ çà òî, ÷òî ïåðå­ãî­âî­ðû áûëè âåðî­ëîì­íî ñîðâà­íû; â ïëåí íèêî­ãî íå âçÿ­ëè. Íà ñëå­äóþ­ùèé äåíü ðèì­ëÿíå, ïûëàÿ ãíå­âîì, äîøëè ñî âñå­ìè ñâî­è­ìè ñèëà­ìè äî âðà­ãà.

25. An­cy­ram in sta­ti­va ora­to­res Tec­to­sa­gum ad con­su­lem ve­ne­runt pe­ten­tes, ne an­te ab An­cy­ra castra mo­ve­ret quam col­lo­cu­tus cum suis re­gi­bus es­set: nul­las con­di­cio­nes pa­cis iis non bel­lo fo­re po­tio­res. [2] Tem­pus in pos­te­rum diem consti­tui­tur lo­cus­que, qui me­dius ma­xi­me in­ter castra Gal­lo­rum et An­cy­ram est vi­sus. [3] Quo cum con­sul ad tem­pus cum prae­si­dio quin­gen­to­rum equi­tum ve­nis­set nec ul­lo Gal­lo­rum ibi vi­so reg­res­sus in castra es­set, ora­to­res idem re­deunt, [4] ex­cu­san­tes re­li­gio­ne obiec­ta ve­ni­re re­ges non pos­se; prin­ci­pes gen­tis, per quos aeque res tran­si­gi pos­set, ven­tu­ros. [5] Con­sul se quo­que At­ta­lum mis­su­rum di­xit. Ad hoc col­lo­qui­um ut­rim­que ven­tum est. Tre­cen­tos equi­tes At­ta­lus prae­si­dii cau­sa cum ad­du­xis­set, iac­ta­tae sunt pa­cis con­di­cio­nes; [6] fi­nis rei quia ab­sen­ti­bus du­ci­bus im­po­ni non po­te­rat, con­ve­nit uti con­sul re­ges­que eo lo­co pos­te­ro die congre­de­ren­tur. [7] Frustra­tio Gal­lo­rum eo spec­ta­bat, pri­mum ut te­re­rent tem­pus, do­nec res suas qui­bus pe­ric­li­ta­ri no­le­bant cum co­niu­gi­bus et li­be­ris trans Ha­lyn flu­men trai­ce­rent, dein­de quod ip­si con­su­li, pa­rum cau­to ad­ver­sus col­lo­quii frau­dem, in­si­dia­ban­tur. [8] Mil­le ad eam rem ex om­ni nu­me­ro auda­ciae ex­per­tae de­le­ge­runt equi­tes; et suc­ces­sis­set frau­di ni pro iure gen­tium, cui­us vio­lan­di con­si­lium ini­tum erat, ste­tis­set for­tu­na. [9] Pa­bu­la­to­res lig­na­to­res­que Ro­ma­ni in eam par­tem in qua col­lo­qui­um fu­tu­rum erat duc­ti sunt, tu­tius id fu­tu­rum tri­bu­nis ra­tis, quia con­su­lis prae­si­dium et ip­sum pro sta­tio­ne ha­bi­tu­ri erant hos­ti op­po­si­tum; [10] suam ta­men al­te­ram sta­tio­nem pro­pius castra ses­cen­to­rum equi­tum po­sue­runt. [11] Con­sul, af­fir­man­te At­ta­lo ven­tu­ros re­ges et tran­si­gi rem pos­se, pro­fec­tus e castris, cum eodem quo an­tea prae­si­dio equi­tum quin­que mi­lia fe­re pro­ces­sis­set nec mul­tum a consti­tu­to lo­co abes­set, re­pen­te con­ci­ta­tis equis cum im­pe­tu hos­ti­li vi­det Gal­los ve­nien­tes. [12] Consti­tuit ag­men, et ex­pe­di­re te­la ani­mos­que equi­ti­bus ius­sis pri­mo constan­ter ini­tium pug­nae ex­ce­pit nec ces­sit; dein, cum praeg­ra­va­ret mul­ti­tu­do, ce­de­re sen­sim ni­hil con­fu­sis tur­ma­rum or­di­ni­bus coe­pit; [13] postre­mo, cum iam plus in mo­ra pe­ri­cu­li quam in or­di­ni­bus con­ser­van­dis prae­si­dii es­set, om­nes pas­sim in fu­gam ef­fu­si sunt. Tum ve­ro insta­re dis­si­pa­tis Gal­li et cae­de­re; mag­na­que pars oppres­sa fo­ret ni sta­tio pa­bu­la­to­rum, ses­cen­ti equi­tes, oc­cur­ris­sent. [14] Ii pro­cul cla­mo­re pa­vi­do suo­rum audi­to cum te­la equos­que ex­pe­dis­sent, in­teg­ri prof­li­ga­tam pug­nam ac­ce­pe­runt. [15] Ita­que ver­sa ex­templo for­tu­na est, ver­sus a vic­tis in vic­to­res ter­ror. Et pri­mo im­pe­tu fu­si Gal­li sunt, et ex ag­ris con­cur­re­bant pa­bu­la­to­res, et un­di­que ob­vius hos­tis Gal­lis erat, ut ne fu­gam qui­dem tu­tam aut fa­ci­lem ha­be­rent, quia re­cen­ti­bus equis Ro­ma­ni fes­sos se­que­ban­tur. [16] Pau­ci er­go ef­fu­ge­runt; cap­tus est ne­mo; maior mul­to pars per fi­dem vio­la­ti col­lo­quii poe­nas mor­te lue­runt. Ro­ma­ni ar­den­ti­bus ira ani­mis pos­te­ro die om­ni­bus co­piis ad hos­tem per­ve­niunt.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003826 1364003827 1364003828