Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
25. (1)  ëàãåðü, ñòîÿâøèé â Àíêèðå, ê êîíñóëó ïðèáûëè ïîñëàíöû îò òåêòîñàãîâ è ïðîñèëè íå èäòè íà íèõ ñ âîéñêîì, ïðåæäå ÷åì îí ïåðåãîâîðèò ñ èõ öàðÿìè: äëÿ íèõ ëþáûå óñëîâèÿ ìèðà ïðåäïî÷òèòåëüíåé âîéíû. (2) Ïåðåãîâîðû íàçíà÷èëè íà ñëåäóþùèé äåíü â ìåñòå, ðàñïîëîæåííîì, êàê ïðåäñòàâëÿëîñü, ïðèìåðíî ïîñåðåäèíå ìåæäó ãàëëüñêèì ëàãåðåì è Àíêèðîé. (3) Êîíñóë ïîä îõðàíîé ïÿòèñîò êîííèêîâ ïîÿâèëñÿ òàì âîâðåìÿ, íî, íå âñòðåòèâ òàì íèêîãî èç ãàëëîâ, âåðíóëñÿ â ëàãåðü. Òóäà åùå ðàç ÿâèëèñü òå æå ïîñëàíöû è ïðèíåñëè èçâèíåíèÿ çà ñâîèõ öàðåé, (4) êîòîðûå ÿêîáû íå ìîãóò ïðèáûòü èç-çà äåë, ñâÿçàííûõ ñ áîãîïî÷èòàíèåì, à âìåñòî íèõ ïðèäóò çíàòíåéøèå ëþäè ïëåìåíè, ÷åðåç êîòîðûõ òîæå ìîæíî áóäåò âåñòè ïåðåãîâîðû. (5) Êîíñóë ñêàçàë, ÷òî è îí òîãäà òîæå ïîøëåò âìåñòî ñåáÿ Àòòàëà. Íà ýòó âñòðå÷ó ñîøëèñü ïðåäñòàâèòåëè îáåèõ ñòîðîí.  êà÷åñòâå îõðàíû Àòòàë ïðèâåë ñ ñîáîé òðèñòà êîííèêîâ. Áûëè îáñóæäåíû óñëîâèÿ ìèðà, (6) íî òàê êàê â îòñóòñòâèå ãàëëüñêèõ âîæäåé äåëî íå ìîãëî áûòü çàâåðøåíî, äîãîâîðèëèñü, ÷òî íà ñëåäóþùèé äåíü öàðè âñòðåòÿòñÿ ñ êîíñóëîì íà òîì æå ìåñòå. (7) Çàòåâàÿ îáìàí, ãàëëû èìåëè öåëüþ, âî-ïåðâûõ, ïðîòÿíóòü âðåìÿ, ïîêà îíè íå ïåðåïðàâÿò ÷åðåç ðåêó Ãàëèñ â áåçîïàñíîå ìåñòî ñâîå èìóùåñòâî, à ñ íèì ñâîèõ æåí è äåòåé, âî-âòîðûõ, çàìàíèòü â çàñàäó ñàìîãî êîíñóëà, íå äîãàäûâàâøåãîñÿ îá èõ êîâàðíîì çàìûñëå. (8) Äëÿ ýòîãî îíè îòîáðàëè èç âñåõ êîííèêîâ òûñÿ÷ó ñàìûõ îòâàæíûõ, è çëîå äåëî èì óäàëîñü áû, åñëè á ñóäüáà íå âñòóïèëàñü â çàùèòó ïðàâà íàðîäîâ, êîòîðîå âîçíàìåðèëèñü áûëî íàðóøèòü. (9) Ðèìñêèì ôóðàæèðàì è äðîâîñåêàì áûëî ïðèêàçàíî îòïðàâèòüñÿ â òó ñòîðîíó, ãäå äîëæíû áûëè ñîñòîÿòüñÿ ïåðåãîâîðû. Òðèáóíû ïîëàãàëè, ÷òî òàê áóäåò äëÿ íèõ áåçîïàñíåå, ïîòîìó ÷òî â ýòîì ñëó÷àå îõðàíà êîíñóëà ñëóæèëà áû è çàñòàâîé, ïðèêðûâàþùåé ýòèõ ñîëäàò. (10) Òåì íå ìåíåå îíè âûñòàâèëè áëèæå ê ëàãåðþ åùå è äðóãóþ, ñâîþ, çàñòàâó èç øåñòèñîò êîííèêîâ. (11) Òàê êàê Àòòàë óòâåðæäàë, ÷òî äîëæíû ÿâèòüñÿ ñàìè öàðè, è ïåðåãîâîðû ìîæíî áûëî áû çàâåðøèòü, êîíñóë îòïðàâèëñÿ èç ëàãåðÿ ñ òîé æå îõðàíîé èç êîííèêîâ, ÷òî è â ïðîøëûé ðàç, è, ïðîéäÿ îêîëî ïÿòè ìèëü, íàõîäèëñÿ óæå íåâäàëåêå îò óñëîâëåííîãî ìåñòà, êàê âäðóã óâèäåë, ÷òî íà åãî îòðÿä âî âåñü îïîð ì÷àòñÿ ãàëëüñêèå êîííèêè ñ ÿâíî âðàæäåáíûìè íàìåðåíèÿìè. (12) Êîíñóë ïðèêàçàë îòðÿäó îñòàíîâèòüñÿ, ñíàðÿäèòüñÿ ê áîþ è áûòü íàãîòîâå. Îí ïðèíÿë ñðàæåíèå, è âíà÷àëå åãî âñàäíèêè áèëèñü ñòîéêî, íå îòñòóïàëè; ïîòîì, ñ.289 òåñíèìûå ïðåâîñõîäÿùèì âðàãîì, ïîñòåïåííî íà÷àëè îòõîäèòü, íå íàðóøàÿ, îäíàêî, ñòðîÿ; (13) íàêîíåö, âèäÿ, ÷òî áîëüøå îïàñíîñòè â ïðîìåäëåíèè, ÷åì çàùèòû â ñîõðàíåíèè ñòðîÿ, îíè ñìåøàëè ðÿäû è îáðàòèëèñü â áåãñòâî. Òîãäà ãàëëû ñòàëè íà íèõ íàñåäàòü, ñëåäîâàòü è ðóáèòü áåñïîðÿäî÷íî áåãóùèõ. Ìíîãèå ïàëè áû, åñëè áû èì íà ïîìîùü íå ïîäîñïåëè øåñòüñîò êîííèêîâ, ñîñòàâëÿâøèå êàðàóë ôóðàæèðîâ. (14) Èçäàëåêà çàñëûøàâ èñïóãàííûå êðèêè ñâîèõ ñîòîâàðèùåé, îíè, ïðèãîòîâèâ ê áîþ îðóæèå è êîíåé, ñî ñâåæèìè ñèëàìè âñòóïèëè â áèòâó, èñõîä êîòîðîé, êàçàëîñü, áûë óæ ðåøåí. (15) È âîò ñ÷àñòüå âíåçàïíî ïåðåìåíèëîñü, è ñòðàõ ïåðåêèíóëñÿ ñ ïîáåæäåííûõ íà ïîáåäèòåëåé. Ãàëëû îáðàòèëèñü â áåãñòâî ïðè ïåðâîì íàòèñêå, ê ìåñòó áîÿ ñ ïîëåé ïîñïåøèëè ôóðàæèðû; ïîâñþäó ãàëëû íàòàëêèâàëèñü íà ïðîòèâíèêà, òàê ÷òî è áåãñòâî îêàçàëîñü äëÿ íèõ íåëåãêèì è íåáåçîïàñíûì — èõ, óñòàëûõ, ïðåñëåäîâàëè ðèìëÿíå íà ñâåæèõ êîíÿõ. (16) Ïîýòîìó ñïàñòèñü áåãñòâîì óäàëîñü íåìíîãèì; íåñðàâíåííî áîëüøåå ÷èñëî âðàãîâ çàïëàòèëî æèçíüþ çà òî, ÷òî ïåðåãîâîðû áûëè âåðîëîìíî ñîðâàíû; â ïëåí íèêîãî íå âçÿëè. Íà ñëåäóþùèé äåíü ðèìëÿíå, ïûëàÿ ãíåâîì, äîøëè ñî âñåìè ñâîèìè ñèëàìè äî âðàãà. |
25. Ancyram in stativa oratores Tectosagum ad consulem venerunt petentes, ne ante ab Ancyra castra moveret quam collocutus cum suis regibus esset: nullas condiciones pacis iis non bello fore potiores. [2] Tempus in posterum diem constituitur locusque, qui medius maxime inter castra Gallorum et Ancyram est visus. [3] Quo cum consul ad tempus cum praesidio quingentorum equitum venisset nec ullo Gallorum ibi viso regressus in castra esset, oratores idem redeunt, [4] excusantes religione obiecta venire reges non posse; principes gentis, per quos aeque res transigi posset, venturos. [5] Consul se quoque Attalum missurum dixit. Ad hoc colloquium utrimque ventum est. Trecentos equites Attalus praesidii causa cum adduxisset, iactatae sunt pacis condiciones; [6] finis rei quia absentibus ducibus imponi non poterat, convenit uti consul regesque eo loco postero die congrederentur. [7] Frustratio Gallorum eo spectabat, primum ut tererent tempus, donec res suas quibus periclitari nolebant cum coniugibus et liberis trans Halyn flumen traicerent, deinde quod ipsi consuli, parum cauto adversus colloquii fraudem, insidiabantur. [8] Mille ad eam rem ex omni numero audaciae expertae delegerunt equites; et successisset fraudi ni pro iure gentium, cuius violandi consilium initum erat, stetisset fortuna. [9] Pabulatores lignatoresque Romani in eam partem in qua colloquium futurum erat ducti sunt, tutius id futurum tribunis ratis, quia consulis praesidium et ipsum pro statione habituri erant hosti oppositum; [10] suam tamen alteram stationem propius castra sescentorum equitum posuerunt. [11] Consul, affirmante Attalo venturos reges et transigi rem posse, profectus e castris, cum eodem quo antea praesidio equitum quinque milia fere processisset nec multum a constituto loco abesset, repente concitatis equis cum impetu hostili videt Gallos venientes. [12] Constituit agmen, et expedire tela animosque equitibus iussis primo constanter initium pugnae excepit nec cessit; dein, cum praegravaret multitudo, cedere sensim nihil confusis turmarum ordinibus coepit; [13] postremo, cum iam plus in mora periculi quam in ordinibus conservandis praesidii esset, omnes passim in fugam effusi sunt. Tum vero instare dissipatis Galli et caedere; magnaque pars oppressa foret ni statio pabulatorum, sescenti equites, occurrissent. [14] Ii procul clamore pavido suorum audito cum tela equosque expedissent, integri profligatam pugnam acceperunt. [15] Itaque versa extemplo fortuna est, versus a victis in victores terror. Et primo impetu fusi Galli sunt, et ex agris concurrebant pabulatores, et undique obvius hostis Gallis erat, ut ne fugam quidem tutam aut facilem haberent, quia recentibus equis Romani fessos sequebantur. [16] Pauci ergo effugerunt; captus est nemo; maior multo pars per fidem violati colloquii poenas morte luerunt. Romani ardentibus ira animis postero die omnibus copiis ad hostem perveniunt. |