История Рима от основания города

Книга XXVIII, гл. 30

30. Per idem tem­pus ad Bae­tim flu­vium Han­no, prae­fec­tus Ma­go­nis, mis­sus a Ga­di­bus cum par­va ma­nu Af­ro­rum, mer­ce­de His­pa­nos sol­li­ci­tan­do ad quat­tuor mi­lia iuve­num ar­ma­vit. [2] Castris dein­de exu­tus ab L. Mar­cio, ma­xi­ma par­te mi­li­tum in­ter tu­mul­tum cap­to­rum castro­rum, qui­bus­dam etiam in fu­ga amis­sis, pa­la­tos per­se­quen­te equi­te, cum pau­cis ip­se ef­fu­git.

[3] Dum haec ad Bae­tim flu­vium ge­run­tur, Lae­lius in­te­rim fre­to in Ocea­num evec­tus ad Car­teiam clas­se ac­ces­sit. Urbs ea in ora Ocea­ni si­ta est, ubi pri­mum e fau­ci­bus an­gus­tis pan­di­tur ma­re. [4] Ga­des si­ne cer­ta­mi­ne per pro­di­tio­nem re­ci­pien­di, ultro qui eam rem pol­li­ce­ren­tur in castra Ro­ma­na ve­nien­ti­bus, spes, si­cut an­te dic­tum est, fue­rat. Sed pa­te­fac­ta in­ma­tu­ra pro­di­tio est, conpren­sos­que om­nes Ma­go Ad­her­ba­li prae­to­ri Car­tha­gi­nem de­ve­hen­dos tra­dit. [5] Ad­her­bal co­niu­ra­tis in quin­que­re­mem in­po­si­tis, prae­mis­sa­que ea, quia tar­dior quam tri­re­mis erat, ip­se cum oc­to tri­re­mi­bus mo­di­co in­ter­val­lo se­qui­tur. [6] Iam fre­tum intra­bat quin­que­re­mis cum Lae­lius et ip­se in quin­que­re­mi ex por­tu Car­teiae se­quen­ti­bus sep­tem tri­re­mi­bus evec­tus in Ad­her­ba­lem ac tri­re­mes in­ve­hi­tur, quin­que­re­mem sa­tis cre­dens dep­ren­sam ra­pi­do in fre­to in ad­ver­sum aes­tum re­cip­ro­ca­ri non pos­se. [7] Poe­nus in re su­bi­ta pa­rum­per in­cer­tus tre­pi­da­vit ut­rum quin­que­re­mem se­que­re­tur an in hos­tes rostra con­ver­te­ret. [8] Ip­sa cuncta­tio fa­cul­ta­tem det­rac­tan­dae pug­nae ade­mit; iam enim sub ic­tu te­li erant, et un­di­que insta­bant hos­tes. Aes­tus quo­que ar­bit­rium mo­de­ran­di na­ves ade­me­rat. Ne­que erat na­va­li pug­na si­mi­lis, quip­pe ubi ni­hil vo­lun­ta­rium, ni­hil ar­tis aut con­si­lii es­set. [9] Una na­tu­ra fre­ti aes­tus­que to­tius cer­ta­mi­nis po­tens suis, alie­nis na­vi­bus ne­qui­quam re­mi­gio in contra­rium ten­den­tes in­ve­he­bat; et fu­gien­tem na­vem vi­de­res ver­ti­ce ret­ro in­tor­tam vic­to­ri­bus in­la­tam, et se­quen­tem, si in contra­rium trac­tum in­ci­dis­set ma­ris, fu­gien­tis mo­do se­se aver­ten­tem. [10] Iam in ip­sa pug­na haec, cum in­fes­to rostro pe­te­ret hos­tium na­vem, ob­li­qua ip­sa ic­tum al­te­rius rostri ac­ci­pie­bat; il­la, cum transver­sa obi­ce­re­tur hos­ti, re­pen­te in­tor­ta in pro­ram cir­cu­ma­ge­ba­tur. [11] Cum in­ter tri­re­mes for­tu­na re­gen­te an­ceps proe­lium mis­ce­re­tur, quin­que­re­mis Ro­ma­na seu pon­de­re te­na­cior, seu plu­ri­bus re­mo­rum or­di­ni­bus scin­den­ti­bus ver­ti­ces cum fa­ci­lius re­ge­re­tur, duas tri­re­mes suppres­sit, uni­us prae­la­ta im­pe­tu la­te­ris al­te­rius re­mos de­ter­sit; [12] ce­te­ras­que quas in­dep­ta es­set mul­cas­set, ni cum re­li­quis quin­que na­vi­bus Ad­her­bal ve­lis in Af­ri­cam transmi­sis­set.