Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002)
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983. ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
33. (1)  íà÷àëå âåñíû îí ïðèêàçàë âîéñêó ïðèáûòü â ïðåäåëû Ëàêåäåìîíà è ïîñòàâèë òàì ëàãåðü, (2) à çàòåì îòïðàâèë ïîñîëüñòâî ñ òðåáîâàíèåì âûäàòü çà÷èíùèêîâ èçìåíû. Ïîñëû îáåùàëè, ÷òî åñëè ýòî áóäåò èñïîëíåíî è ãîðîä îáðåòåò ìèð, ýòèì ëþäÿì áåç ðàññìîòðåíèÿ äåëà â ñóäå íèêàêîãî âðåäà ïðè÷èíåíî íå áóäåò. (3) Ñðåäè îáùåãî ìîë÷àíèÿ òå, ÷üåé âûäà÷è òðåáîâàë Ôèëîïåìåí, íàçâàííûå ïîèìåííî è ïîëó÷èâøèå çàâåðåíèÿ â íåïðèêîñíîâåííîñòè äî ñóäà, îáúÿâèëè, ÷òî ïðèäóò ñàìè; îñòàëüíûå â ñòðàõå áåçìîëâñòâîâàëè. (4) Âìåñòå ñ îáâèíåííûìè îòïðàâèëèñü â ïóòü è äðóãèå çíàòíûå ëþäè: è ÷òîáû çàùèùàòü èõ â ñóäå êàê ÷àñòíûõ ãðàæäàí, è ïîòîìó, ÷òî ïîëàãàëè èõ äåëî íåáåçðàçëè÷íûì äëÿ ãîñóäàðñòâà. (5) Íèêîãäà äî òåõ ïîð àõåéöû íå ðåøàëèñü ïðèâîäèòü ñ ñîáîþ â ïðåäåëû Ëàêåäåìîíà èçãíàííèêîâ èç ýòîé ñòðàíû, ñ÷èòàÿ, ÷òî íè÷åì äðóãèì òàê íå ïîâðåäÿò ñåáå â ìíåíèè åå ãðàæäàí.  òîò ðàç èçãíàííèêè ïðèøëè âìåñòå ñ àõåéñêèì âîéñêîì — â ïåðâûõ åãî ðÿäàõ. (6) Îíè âûáåæàëè òîëïîé íàâñòðå÷ó ëàêåäåìîíÿíàì, øåäøèì ê âîðîòàì ëàãåðÿ, ïðèíÿëèñü èõ ïîíîñèòü è çàäèðàòü, à ïîòîì ñàìûå áóéíûå, ðàñïàëÿñü ãíåâîì â íà÷àâøåéñÿ ïåðåáðàíêå, íà íèõ íàïàëè. (7) Òå ñòàëè ïðèçûâàòü áîãîâ â ñâèäåòåëè äàííîãî ïîñëàìè ñëîâà, è òóò ïðåòîð80 âìåñòå ñ ïîñëàìè çàùèòèë ëàêåäåìîíÿí, îòòåñíèâ òîëïó è îñòàíîâèâ òåõ, êòî óæå íà÷àë áûëî âÿçàòü èõ. (8) Ìåæäó òåì áåñïîêîéñòâî óñèëèâàëîñü, òîëïà âñå ïðèáûâàëà: ñíà÷àëà àõåéöû ïðîñòî ñáåæàëèñü, ïðèâëå÷åííûå çðåëèùåì; (9) ïîòîì èçãíàííèêè ñòàëè ãðîìêî êðè÷àòü î òîì, ÷òî́ îíè ïðåòåðïåëè, ïðèçûâàÿ íà ïîìîùü è âìåñòå ñ òåì óìîëÿÿ íå óïóñêàòü òàêóþ âîçìîæíîñòü — äðóãîé-äå íå áóäåò. «Èç-çà ýòèõ ëþäåé, — âîñêëèöàëè îíè, — äîãîâîð, îñâÿùåííûé íà Êàïèòîëèè, â Îëèìïèè è íà Àôèíñêîì Àêðîïîëå ïîòåðÿë ñèëó! (10) Ïîêà ìû íå ñâÿçàíû íîâûì äîãîâîðîì, íàäî ïîêàðàòü ïðåñòóïíèêîâ!» Òîëïà áûëà âîçáóæäåíà ýòèìè âûêðèêàìè, è êîãäà êòî-òî çàêðè÷àë: «Áåéòå!» — â ëàêåäåìîíÿí ïîëåòåëè êàìíè. Òàê ïîãèáëî ñåìíàäöàòü ÷åëîâåê, êîòîðûõ óñïåëè ñâÿçàòü â ñóìàòîõå81. (11) Øåñòüäåñÿò òðè ÷åëîâåêà áûëè îãðàæäåíû ïðåòîðîì îò íàñèëèÿ — íå èç æåëàíèÿ îñòàâèòü èì æèçíü, à ïîòîìó, ÷òî åìó íå õîòåëîñü, ÷òîáû áûëè óáèòû îíè áåç ñóäà. Íà ñëåäóþùèé äåíü îíè áûëè ñõâà÷åíû è ïðåäîñòàâëåíû ðàçúÿðåííîé òîëïå: èì íåíàäîëãî äàëè ñëîâî, íî ïî÷òè íå ñëóøàëè è, âûíåñÿ ïðèãîâîð, ïðåäàëè âñåõ êàçíè. |
33. Qui veris initio exercitu indicto castra in finibus Lacedaemoniorum posuit, [2] legatos deinde misit ad deposcendos auctores defectionis, et civitatem in pace futuram si id fecisset pollicentes et illos nihil indicta causa passuros. [3] Silentium prae metu ceterorum fuit; quos nominatim depoposcerat, ipsi se ituros professi sunt, fide accepta a legatis vim abfuturam, donec causam dixissent. [4] Ierunt etiam alii illustres viri, et advocati privatis et quia pertinere causam eorum ad rem publicam censebant. [5] Numquam alias exules Lacedaemoniorum Achaei secum adduxerant in fines, quia nihil aeque alienaturum animos civitatis videbatur; tunc exercitus totius prope antesignani exules erant. [6] Hi venientibus Lacedaemoniis ad portam castrorum agmine facto occurrerunt; et primo lacessere iurgiis, deinde, altercatione orta, cum accenderentur irae, ferocissimi exulum impetum in Lacedaemonios fecerunt. [7] Cum illi deos et fidem legatorum testarentur, et legati et praetor summovere turbam et protegere Lacedaemonios vinclaque iam quosdam inicientes arcere. [8] Crescebat tumultu concitato turba; et Achaei ad spectaculum primo concurrebant; [9] deinde vociferantibus exulibus quae passi forent et orantibus opem affirmantibusque simul numquam talem occasionem habituros si eam praetermisissent; foedus, quod in Capitolio, quod Olympiae, quod in arce Athenis sacratum fuisset, irritum per illos esse; [10] priusquam alio de integro foedere obligarentur, noxios puniendos esse, accensa his vocibus multitudo ad vocem unius, qui ut ferirent inclamavit, saxa coniecit. Atque ita decem septem, quibus vincula per tumultum iniecta erant, interfecti sunt. [11] Sexaginta tres postero die comprehensi, a quibus praetor vim arcuerat, non quia salvos vellet sed quia perire causa indicta nolebat, obiecti multitudini iratae, cum aversis auribus pauca locuti essent, damnati omnes et traditi sunt ad supplicium. |