Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà

Êíèãà XXXVIII, ãë. 59

Òèò Ëèâèé. Èñòîðèÿ Ðèìà îò îñíîâàíèÿ ãîðîäà. Òîì III. Ì., èçä-âî «Ëàäîìèð», 2002. Ñâåðåíî ñ èçäàíèåì: Ì., «Íàóêà», 1994.
Ïåðåâîä À. È. Ñîëîïîâà.
Êîììåíòàðèé ñîñòàâëåí Ô. À. Ìèõàéëîâñêèì, Â. Ì. Ñìèðèíûì.
Ðåäàêòîðû ïåðåâîäà (èçä. 2002) Ì. Ë. Ãàñïàðîâ è Ã. Ñ. Êíàáå.
Ëàò. òåêñò: Loeb Classical Library, E. T. Sage, 1936/1983.
ÑÊÐÛÒÜ ËÀÒÈÍÑÊÈÉ ÒÅÊÑÒ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

59. (1) Íî, ïðàâ­äà, ãîâî­ðÿò, ÷òî ïðî­òèâ Ñöè­ïè­î­íà ñàìè óñëî­âèÿ ìèðà, ïîäî­çðè­òåëü­íî âûãîä­íûå äëÿ Àíòèî­õà, êîòî­ðî­ìó öàð­ñòâî áûëî îñòàâ­ëå­íî â öåëî­ñòè, òàê ÷òî ïîñëå ïîðà­æå­íèÿ îí âëà­äå­åò âñåì, ÷åì âëà­äåë äî âîé­íû; (2) èç îãðîì­íî­ãî êîëè­÷å­ñòâà çîëîòà è ñåðåá­ðà, êîòî­ðîå áûëî ó íåãî, íè÷å­ãî íå áûëî âíå­ñå­íî â êàç­íó, âñå, ìîë, â ÷àñò­íûõ ðóêàõ. (3) Êàê æå òàê? Ðàç­âå íå ó âñåõ íà âèäó â òðè­óì­ôàëü­íîì øåñò­âèè Ëóöèÿ Ñöè­ïè­î­íà ïðî­íå­ñå­íî áûëî çîëîòà è ñåðåá­ðà áîëü­øå, ÷åì â äåñÿ­òè äðó­ãèõ òðè­óì­ôàõ, âìå­ñòå âçÿ­òûõ? (4) Íó à ÷òî ìíå ñêà­çàòü î ãðà­íè­öàõ öàð­ñòâà? Àíòèîõ âëà­äåë âñåþ Àçè­åé è ïðè­ëå­ãàþ­ùåé ê íåé ÷àñòüþ Åâðî­ïû. (5) Âñåì èçâåñò­íî, êàê âåëè­êà òà ñòðà­íà, ÷òî ïðî­ñòè­ðà­åò­ñÿ îò ãîðû Òàâ­ðà äî ñàìî­ãî Ýãåé­ñêî­ãî ìîðÿ, ñêîëü­êî ãîðî­äîâ è ïëå­ìåí îáíè­ìà­åò îíà. (6) Ýòà ñòðà­íà, êîòî­ðàÿ òÿíåò­ñÿ â äëè­íó áîëü­øå ÷åì íà òðèä­öàòü äíåé ïóòè, à â øèðè­íó — ìåæ­äó äâó­ìÿ ìîðÿ­ìè — íà äåñÿòü äíåé, áûëà îòíÿ­òà ó Àíòèî­õà äî ñàìûõ âåð­øèí Òàâð­ñêî­ãî õðåá­òà, (7) è îí ïðî­ãíàí â ñàìûé äàëü­íèé óãîë êðó­ãà çåì­íî­ãî. ×òî åùå ìîæ­íî áûëî á îòíÿòü ó íåãî, åñëè áû ìèð åìó áûë äàí äàðîì? Ïîáåæ­äåí­íî­ìó Ôèëèï­ïó îñòàâ­ëå­íà áûëà Ìàêåäî­íèÿ, Íàáè­ñó — Ëàêåäå­ìîí, è ýòî­ãî íå ñòà­âè­ëè â âèíó Êâèíê­öèþ — âåäü ó íåãî íå áûëî áðà­òà Ïóá­ëèÿ Àôðè­êàí­ñêî­ãî, ñëà­âà êîòî­ðî­ãî äîëæ­íà áûëà áû ïîìî÷ü Ëóöèþ Ñöè­ïè­î­íó, íî çàâèñòü ê êîòî­ðî­ìó ïîâðåäè­ëà. (8) Ñîãëàñ­íî ïðè­ãî­âî­ðó, â äîì Ëóöèÿ Ñöè­ïè­î­íà áûëî ïðè­íå­ñå­íî ñòîëü­êî çîëîòà è ñåðåá­ðà, ñêîëü­êî íåëü­çÿ âûðó­÷èòü, åñëè ïðî­äàòü âñå åãî èìó­ùå­ñòâî. Òàê ãäå æå îíî, ýòî öàð­ñêîå çîëî­òî? Ãäå ñòîëü îãðîì­íîå íàñëåäèå öàð­ñêîå? (9)  äîìå, íå ðàçî­ðåí­íîì èçäåðæ­êà­ìè, äîëæ­íà áû áûòü ãðóäà íîâî­ïðè­îá­ðå­òåí­íûõ áîãàòñòâ. Íî ÷åãî íåëü­çÿ áóäåò âûðó­÷èòü îò ïðî­äà­æè èìó­ùå­ñòâà, òî âðà­ãè Ëóöèÿ Ñöè­ïè­î­íà, êîíå÷­íî, ïîñòà­ðà­þò­ñÿ âûìå­ñòèòü íà òåëå Ñöè­ïè­î­íà ìó÷è­òåëü­ñò­âîì è ïîðó­ãà­íè­åì. (10) Îíè ïîñòà­ðà­þò­ñÿ, ÷òîáû ïðî­ñëàâ­ëåí­íûé ìóæ áûë áðî­øåí â óçè­ëè­ùå âìå­ñòå ñ íî÷­íû­ìè âîðà­ìè è ðàç­áîé­íè­êà­ìè, ÷òîáû îí èñïó­ñòèë äóõ â òåì­íîì ïîä­çå­ìå­ëüå, ÷òîáû ïîòîì åãî ãîëûé òðóï áûë âûáðî­øåí ïåðåä òåì­íè­öåé! (11) Íå ñòîëü­êî ñåìåé­ñòâó Êîð­íå­ëè­åâ ïðè­äåò­ñÿ çà ýòî êðàñ­íåòü, ñêîëü­êî ãîðî­äó Ðèìó».

59. At her­cu­le in Sci­pio­ne le­ges ip­sas pa­cis, ut ni­mium ac­com­mo­da­tas An­tio­cho, sus­pec­tas es­se; in­teg­rum enim ei reg­num re­lic­tum; om­nia pos­si­de­re eum vic­tum, quae an­te bel­lum eius fue­rint; [2] auri et ar­gen­ti cum vim mag­nam ha­buis­set, ni­hil in pub­li­cum re­la­tum, om­ne in pri­va­tum ver­sum; [3] an prae­ter om­nium ocu­los tan­tum auri ar­gen­ti­que in tri­um­pho L. Sci­pio­nis quan­tum non de­cem aliis tri­um­phis, si om­ne in unum con­fe­ra­tur, la­tum? [4] Nam quid de fi­ni­bus reg­ni di­cam? Asiam om­nem et pro­xi­ma Euro­pae te­nuis­se An­tio­chum. [5] Ea quan­ta re­gio or­bis ter­ra­rum sit, a Tau­ro mon­te in Aegae­um us­que pro­mi­nens ma­re, quot non ur­bes mo­do sed gen­tes amplec­ta­tur, om­nes sci­re. [6] Hanc re­gio­nem die­rum plus tri­gin­ta iter in lon­gi­tu­di­nem, de­cem in­ter duo ma­ria in la­ti­tu­di­nem pa­ten­tem us­que ad Tau­ri mon­tis iuga An­tio­cho ademptam, [7] ex­pul­so in ul­ti­mum an­gu­lum or­bis ter­ra­rum. Quid si gra­tui­ta pax es­set plus adi­mi ei po­tuis­se? Phi­lip­po vic­to Ma­ce­do­niam, Na­bi­di La­ce­dae­mo­nem re­lic­tam, nec Quinctio cri­men quae­si­tum; non enim ha­buis­se eum Af­ri­ca­num frat­rem; cui­us cum glo­ria pro­des­se L. Sci­pio­ni de­buis­set, in­vi­diam no­cuis­se. [8] Tan­tum auri ar­gen­ti­que iudi­ca­tum es­se in do­mum L. Sci­pio­nis il­la­tum quan­tum ven­di­tis om­ni­bus bo­nis re­di­gi non pos­set. Ubi er­go es­se re­gium aurum, ubi tot he­re­di­ta­tes ac­cep­tas? [9] In do­mo quam sumptus non ex­hau­se­rint, exsta­re de­buis­se no­vae for­tu­nae cu­mu­lum. At enim, quod ex bo­nis re­di­gi non pos­sit, ex cor­po­re et ter­go per ve­xa­tio­nem et con­tu­me­lias L. Sci­pio­nis pe­ti­tu­ros ini­mi­cos, [10] ut in car­ce­re in­ter fu­res noc­tur­nos et lat­ro­nes vir cla­ris­si­mus inclu­da­tur et in ro­bo­re et te­neb­ris exspi­ret, dein­de nu­dus an­te car­ce­rem proi­cia­tur. [11] Non id Cor­ne­liae ma­gis fa­mi­liae quam ur­bi Ro­ma­nae fo­re eru­bes­cen­dum.

ÈÑÒÎÐÈß ÄÐÅÂÍÅÃÎ ÐÈÌÀ
1327007031 1327008013 1327009001 1364003860 1364003900 1364003901